Με αφορμή ένα πρόσφατο δημοσίευμα σχετικά με τις προφυλάξεις που πρέπει να λάβουν υπ’ όψιν τους όσοι διαπλέουν τον ποταμό Μισισιπή κατά την περίοδο που το ποτάμι «φουσκώνει», επιλέξαμε αυτήν την εβδομάδα να εστιάσουμε στα αίτια και στις επιπτώσεις που έχει στη ναυσιπλοΐα, το αποκαλούμενο στα αγγλικά «high river season» ενός ποταμού.
Πως «φουσκώνει» λοιπόν ένα ποτάμι;
Ας πάρουμε το παράδειγμα του Μισισιπή. Κάθε χρόνο με τον ερχομό της άνοιξης οι πάγοι από τα Βραχώδη και τα Απαλάχια Όρη αρχίζουν να λιώνουν, τροφοδοτώντας με μεγάλες υδάτινες ποσότητες τους πολλούς παραποτάμους του Μισισιπή και εν συνεχεία τον ίδιο τον ποταμό, αυξάνοντας έτσι σημαντικά τη στάθμη των νερών του.
Στην άνοδο της στάθμης, βέβαια, συμβάλλουν και οι ανοιξιάτικες βροχοπτώσεις, η συχνότητα και ένταση των οποίων καθορίζει και την εμφάνιση πλημμυρικών φαινομένων στον ποταμό. Φυσικά η περίπτωση υπερχείλισης του ποταμού και καταστροφών στις παρόχθιες περιοχές του δεν είναι συνηθισμένη, καθώς οι τοπικές αρχές λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα πρόληψης.
Όμως, η περίοδος κατά την οποία ένας ποταμός «φουσκώνει» συχνά συνδυάζεται και με τη μεταφορά φερτών υλικών από ένα σημείο του ποταμού σε ένα άλλο (φαινόμενο που στα αγγλικά ονομάζεται «shoaling»), με άμεσο αποτέλεσμα την αλλαγή του βυθίσματος μιας περιοχής. Αυτός είναι και ο λόγος που κατά την διάρκεια του «φουσκώματος» ενός ποταμού καταγράφεται ένας αυξημένος αριθμός προσαράξεων πλοίων.
Για την αποφυγή τέτοιων περιστατικών η Αμερικανική Ακτοφυλακή προχωρά σε ετήσια βάση στην επιβολή συγκεκριμένων περιορισμών ως προς το ανώτατο επιτρεπτό βύθισμα των πλοίων που εισέρχονται/διαπλέουν τον ποταμό, περιορισμοί που ποικίλουν ανάλογα με το επίπεδο της στάθμης των υδάτων του. Ως άμεση συνέπεια της εφαρμογής των περιορισμών βυθίσματος είναι και η εμφάνιση βυθοκόρων, που βοηθούν στην διατήρηση των βυθισμάτων του ποταμού επιτρέποντας, έτσι, στα πλοία να διαπλεύσουν με ασφάλεια τα επικίνδυνα προς προσάραξη σημεία του ποταμού.
Πέραν, όμως, των φερτών υλικών, που επικάθονται στην κοίτη του ποταμού, ένας ακόμα παράγοντας που δυσχεραίνει τη ναυσιπλοΐα στον ποταμό είναι και τα υδάτινα ρεύματα, τα οποία δημιουργούνται από την κάθοδο των μεγάλων υδάτινων όγκων προερχόμενων από τους λιωμένους πάγους των Βραχωδών και Απαλάχιων Ορέων. Η ταχύτητα ροής αυτών των υδάτινων ρευμάτων μπορεί να φτάσει και τους 4-6 κόμβους (η συνήθης ταχύτητα δεν υπερβαίνει τους 2 κόμβους), εντείνοντας έτσι την διάβρωση της κοίτης του ποταμού και άρα αυξάνοντας τον κίνδυνο προσαράξεων για τα πλοία που επιχειρούν να διαπλεύσουν τον ποταμό.
Ένα ακόμα φαινόμενο -όχι σπάνιο- που επηρεάζει τη ναυσιπλοΐα στον Μισισιπή κατά την περίοδο του «φουσκώματος» του ποταμού είναι και η ομίχλη, που σχηματίζεται καθώς συναντώνται αέριες μάζες διαφορετικής θερμοκρασίας και υγρασίας.
Ποιοί άλλοι κίνδυνοι ελλοχεύουν για το πλοίο;
Οι ντόπιοι ναυτικοί του Αμερικανικού Νότου έχουν γνωρίσει και τις εκρήξεις λάσπης (mud eruptions), που προκαλούνται κατά την διάρκεια φουσκώματος του ποταμού. Αν και το συγκεκριμένο φαινόμενο δεν επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ναυτιλιακή δραστηριότητα στον Μισισιπή, ένα άλλο παραπλήσιο φαινόμενο που ονομάζεται “flocculation” μπορεί να συντελέσει στην προσάραξη ενός πλοίου.
Πιο συγκεκριμένα, το “flocculation”, δηλαδή η συσσώρευση χώματος, άμμου, αλάτων, καθώς και γλυκού νερού, οδηγεί σε μείωση του επιτρεπόμενου βυθίσματος διέλευσης του καναλιού για εμπορικά πλοία (του Μισισιπή) από τα 14,4 μέτρα στα περίπου 11,3. Μολονότι αυτό το «μείγμα» ή η συσσώρευση ουσιών δεν αποτελεί ακριβώς «στερεή ύλη», παρ’ όλ΄αυτά έχει την δυνατότητα να σταματήσει μεγάλα εμπορικά πλοία που ταξιδεύουν ακόμα και με την μέγιστη ταχύτητα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ισχυρά ρεύματα στον Μισισιπή μπορούν να συντελέσουν στο να «ξεσύρει» μία άγκυρα εύκολα ή στο να σπάσει ένας κάβο σε μία αποβάθρα – ειδικά σε περιπτώσεις που το πλοίο είναι φορτωμένο.
Μάλιστα, στην περίπτωση που το πλοίο προσαράξει, τότε υπάρχει ο κίνδυνος όχι μόνο να προκληθούν μεγάλες ζημίες στο σκαρί και τον εξοπλισμό του, αλλά να προκληθεί ακόμα και υπερθέρμανση των μηχανών του, η οποία είναι πολύ πιθανόν να συμβεί από την υψηλή περιεκτικότητα λάσπης των υδάτων του ποταμού λόγω του «φουσκώματος» του τελευταίου. Να σημειωθεί, ότι η λάσπη αυτή μπορεί να «βουλώσει» τις αναρροφήσεις (sea chests) της μηχανής και έτσι η τελευταία να μη μπορεί να ψυχθεί επαρκώς.
Για την αντιμετώπιση του κινδύνου της προσάραξης πέρα από τους περιορισμούς βυθίσματος οι τοπικές Αρχές λαμβάνουν και επιπρόσθετα μέτρα, όπως την απαίτηση για παρουσία πιλότου και δύο ρυμουλκών σε αγκυροβολημένα πλοία μεγάλου βυθίσματος σε ορισμένα σημεία του ποταμού (grand view anchorage).
Κατά συνέπεια πρέπει να δίνεται η δέουσα προσοχή από ναυτικούς, διαχειριστές και λοιπούς ενδιαφερόμενους όταν ένα πλοίο επιχειρεί τον διάπλου ενός «φουσκωμένου» ποταμού, με ιδιαίτερη έμφαση στον έλεγχο των βυθισμάτων και στην τήρηση των όποιων επιπρόσθετων κανονισμών τίθενται σε ισχύ από τις τοπικές Αρχές.
