Για πολλούς η καριέρα στη θάλασσα θεωρείτο άβατο για τις γυναίκες, όμως πλέον η κατάσταση έχει αντιστραφεί. Οι γυναίκες σταδιοδρομούν στη θάλασσα και μάλιστα σε απαιτητικές αγορές, όπως η ποντοπόρος ναυτιλία. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί και η μόλις 31 ετών υποπλοίαρχος Χρυσή Κολοκούτσα, η οποία εργάζεται στην Andriaki Shipping. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία της στη συγκεκριμένη εταιρεία το 2011 ως δόκιμος αξιωματικός, προήχθη στο βαθμό του ανθυποπλοιάρχου το 2012, ενώ πρόσφατα προήχθη σε υποπλοίαρχο. Η υποπλοίαρχος δέχθηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις των Ναυτικών Χρονικών και της Isalos.net, για τη ζωή μιας γυναίκας που σταδιοδρομεί στη θάλασσα.
Ποιος θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος της μητέρας και της συζύγου ή της συντρόφου ενός νέου ως προς την επιλογή του ναυτικού επαγγέλματος; Θεωρείτε ότι ισχύει ακόμα η προκατάληψη ότι η Ελληνίδα μητέρα ή σύντροφος στέκεται αρνητικά στην επιλογή ενός νέου να ακολουθήσει το ναυτικό επάγγελμα;
Ασφαλώς δεν έχουν υποχωρήσει όσο θα έπρεπε οι προκαταλήψεις και τα εμπόδια που ορθώνονται από το οικογενειακό περιβάλλον στους νέους που επιθυμούν να γίνουν ναυτικοί. Άλλωστε, γενικότερα στην κοινωνία μας δεν έχουν αλλάξει πλήρως οι δημοσιοϋπαλληλικές νοοτροπίες της περιόδου της επίπλαστης ευμάρειας που πληρώνει εδώ και 7 χρόνια ο λαός μας.
Η ανάγκη θα κάνει τον καθένα να καταλάβει πως από το κατώτατο μισθό των 486 ευρώ των σπάνιων -πλέον- θέσεων εργασίας της ξηράς είναι προτιμότερος ο πολλαπλάσιος μισθός που προσφέρει η ναυτοσύνη, το ναυτικο επαγγελμα. Στο μισθολογικό, όμως, τελειώνουν οι ομοιότητες με τη στεριά. Ο μέσος αναγνώστης οφείλει να κατανοήσει πως η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων ναυτικών δεν έχει σχέση με τα κρουαζιερόπλοια των τηλεοπτικών σειρών. Οι άνθρωποι της ποντοπόρου ναυτιλίας δεν ζούμε στο «πλοίο της αγάπης» αλλά εργαζόμαστε σε δεξαμενόπλοια και φορτηγά και σε κάθε μπάρκο δοκιμάζεται κάθε ικανότητά μας, η ευθυκρισία μας και η αντοχή μας στις αντιξοότητες, όπως η μοναξιά, η ιδρυματοποίηση και η έλλειψη βασικών αγαθών και ανέσεων.
Όσα λόγια και να χρησιμοποιήσω, ο μέσος αναγνώστης δεν θα καταλάβει “τί εστί θάλασσα” αν δεν τη ζήσει ο ίδιος επί μήνες. Κρατείστε μόνο το ότι ο υψηλός μισθός που φαίνεται στους στεριανούς ότι κερδίζουμε, αποκτιέται με άπειρες προσωπικές θυσίες, κόπο, διαρκή εκπαίδευση και δύσκολη οικογενειακή ζωή.
Αρκετές εταιρείες δεν επιθυμούν να ‘επενδύσουν’ σε μια νέα δόκιμο επειδή θεωρούν ότι αργά ή γρήγορα θα εγκαταλείψει το ναυτικό επάγγελμα. Πώς αντιμετωπίζετε αυτήν την άποψη;
Η κατάσταση που περιγράφετε, είναι απότοκος των παρωχημένων αρνητικών στάσεων της κοινωνίας απέναντι στη ναυτιλία, τις οποίες ανέφερα προηγουμένως.
Η υιοθέτηση νέων, σύγχρονων αντιλήψεων στα θέματα αυτά αφορά και τις ναυτιλιακές εταιρείες -αν και εκεί μπορώ να πω βάσει της εμπειρίας μου στην εταιρεία στην οποία εργάζομαι, ότι τα πράγματα προχωρούν προς θετική κατεύθυνση με ταχύτερους ρυθμούς απ’ ότι στην υπόλοιπη ελληνική κοινωνία.
Αισιοδοξώ ότι ακόμη και οι πλέον επιφυλακτικές εταιρείες θα κατανοήσουν σύντομα, πως από τις γυναίκες ναυτικούς έχουν πολύ περισσότερα να αποκομίσουν απ’ ό,τι θα «επενδύσουν». Άλλωστε, το κέρδος προϋποθέτει την επένδυση και η μακραίωνη ναυτική παράδοση της χώρας μας έχει δείξει πως ιστορικά κανείς απ’ όσους επένδυσαν στην ελληνική ναυτοσύνη δεν έχει βγει χαμένος.
Μια από τις πρώτες Ελληνίδες καπετάνισσες είχε κάποτε εξομολογηθεί ότι είναι έως αδύνατον για μια γυναίκα ναυτικό να δημιουργήσει οικογένεια. Θεωρείτε ότι ισχύει ακόμα και σήμερα η παρατήρηση αυτή;
Η διεθνής εμπειρία έχει καταδείξει τα τελευταία χρόνια πως ό,τι ισχύει για τους άνδρες ναυτικούς στο θέμα της οικογένειας, ισχύει εν πολλοίς και για τις γυναίκες ναυτικούς με εξαίρεση τις βιολογικές ιδιαιτερότητες του φύλου μας, όπως η περίοδος της κυήσεως.
Επομένως, πρακτικά δεν υπάρχει πια το ανέφικτο, δεν υφίσταται το «δεν μπορώ» αλλά το «δεν θέλω», που υπορκύπτεται συνήθως κάτω από διάφορες προφάσεις.
Στο παρελθόν στη χώρα μας, έως και πριν από λιγότερο από 50 χρόνια, ολόκληρες γενιές παιδιών μεγάλωναν με συνεχή απουσία του ενός γονέα λόγω πολέμων, μαζικών μεταναστεύσεων, φτώχειας και όχι μόνο λόγω απουσίας του πατέρα ναυτικού σε μπάρκα στις θάλασσες. «Στην ανάγκη και οι θεοί πείθονται» έλεγαν κάποτε, οπότε αν στη σημερινή εποχή της κρίσης τα εισοδήματα μιας γυναίκας ναυτικού εξασφαλίζουν στο παιδί της μία αξιοπρεπή διαβίωση και σπουδές με προοπτικές, γιατί η απουσία που συνεπάγεται το επάγγελμά της να την αποτρέψουν να κάνει οικογένεια;
Οι ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία αλλά και στις νομοθεσίες που αφορούν ένα πλοίο πόσο επηρεάζουν σήμερα την καθημερινότητα ενός ναυτικού; Θεωρείτε ότι ο σημερινός αξιωματικός ΕΝ χρειάζεται επιπλέον εφόδια σε σχέση με τους παλαιότερους; Οι γνώσεις που παρέχονται στις ΑΕΝ και στα εκπαιδευτικά μπάρκα αρκούν;
Είναι γεγονός ότι οι αλματώδεις εξελίξεις στη ναυτική τεχνολογία καθιστούν εντελώς ξεπερασμένη και ανεπαρκή την παρεχόμενη από τις ΑΕΝ ναυτική εκπαίδευση.
Απλά, δεν μπορείς να παράγεις ναυτικά στελέχη του 21ου αιώνα με εκπαιδευτικά εγχειρίδια της δεκαετίας του ’70, παρά την φιλότιμη προσπάθεια των διδασκόντων.
Αποτελεί τρανή απόδειξη της υψηλής ποιότητας και του αισθήματος καθήκοντος των ελλήνων ναυτικών η ικανότητά τους, μέσω της προσωπικής μελέτης αλλά και εμπειρίας, να ανταπεξέρχονται επιτυχώς της έλλειψης παρεχόμενης σύγχρονης ναυτικής εκπαίδευσης και να είναι οι καλύτεροι στον κόσμο.
Ωστόσο, αυτό δεν απαλλάσσει την ελληνική πολιτεία από τις ευθύνες της για τις παροιμιώδεις πλέον ελλείψεις των ΑΕΝ σε σύγχρονη βιβλιογραφία, εκπαιδευτικό προσωπικό αλλά και υλικοτεχνικές υποδομές.
Πρακτικά, αυτή η κατάσταση συνεπάγεται πως ο Έλληνας ναυτικός δεν οφείλει απλά να είναι ένας «θαλασσόλυκος» αλλά και επιστήμονας της ειδικότητάς του, με διαρκή αυτό-βελτίωση και αυτό-επιμόρφωση στον τομέα του, ανάλογη με αυτή που απαιτείται, λόγου χάρη, από ένα γιατρό.
VLCC “Leonidas”
Εάν σας συναντούσε ο υπουργός Ναυτιλίας ποιές σκέψεις θα μοιραζόσασταν μαζί του σχετικά με την ασφάλισή και την πρόνοια των Ελλήνων ναυτικών;
Δεν είμαι βέβαιη πως ο κ. υπουργός θα ήθελε να με συναντήσει επειδή αν κάτι τέτοιο συνέβαινε, θα τον «βομβάρδιζα» με ένα σωρό ερωτήσεις που πιστεύω πως κάθε ναυτικός θα ήθελε να του κάνει!
«Γιατί μας υπερφορολογείτε, γιατί πληρώνουμε τόσο υψηλά ασφάλιστρα, υψηλες κρατησεις για σχεδόν ανύπαρκτες παροχές, γιατί εσείς οι κυβερνήσεις αρκετών δεκαετιών εφαρμόζετε εχθρικές πολιτικές απέναντι στην ελληνική ναυτιλία, γιατί εσείς ο πολιτικός κόσμος δημιουργείτε αρνητικό έως και εχθρικό κλίμα στην ελληνική κοινωνία απέναντι στον ελληνικό εφοπλισμό και τους Έλληνες ναυτικούς;»
Αμφιβάλλω, όμως, ότι θα ελάμβανα πραγματική απάντηση έστω και σε μία από αυτές τις ερωτήσεις. Δυστυχώς, εμείς δεν είμαστε ισχυρή ομάδα πίεσης προς την εκάστοτε κυβέρνηση, ισχυρό λόμπυ συμφερόντων, όπως κάποιες συντεχνίες του Δημοσίου που κυριολεκτικά ανεβοκατεβάζουν υπουργούς και κυβερνησεις.
Έχετε επισκεφθεί πρόσφατα την ΑΕΝ από την οποία αποφοιτήσατε ή, αν όχι, κρατάτε κάποιο συνδετικό κρίκο επικοινωνίας με αποφοίτους, εκπαιδευτικούς ή νέους που σήμερα φοιτούν σε αυτήν; Τί σας δημιουργεί αίσθημα υπερηφάνειας και τί δυσθυμίας από τα χρόνια της εκπαίδευσής σας αλλά και από τη μέχρι σήμερα δραστηριότητα και εκπαιδευτική παρουσία της Σχολής σας;
Η διασύνδεση των αποφοίτων των ΑΕΝ μετά την αποφοίτησή τους πρακτικά επαφίεται στην πρωτοβουλία των ίδιων. Ωστόσο, η τάση στα σύγχρονα εκπαιδευτικά ιδρύματα του εξωτερικού είναι τη διασύνδεση αυτή να την αναλαμβάνει ειδικό γραφείο του ίδιου του ιδρύματος, το οποίο συνήθως την καλοκαιρινή περίοδο διοργανώνει ημερίδες επανένωσης των αποφοίτων και δημόσιας αποθησαύρισης των εμπειριών τους μέσω ειδικών διαλέξεων.
Έτσι, διαμοιράζονται εμπειρίες, γνώσεις αλλά και νέα που δεν χωρούν στις στήλες ακόμη και του ειδικού ναυτιλιακού Τύπου, ενώ ενθαρρύνεται η άμιλλα και η αυτό-βελτίωση των ναυτικών, παράλληλα με την ενημέρωσή τους για διάφορες προοπτικές που ανοίγονται στη σταδιοδρομία τους και τις οποίες μαθαίνει ο τάδε αλλά δεν γνωρίζει ο δείνα. Ίσως, όμως, αυτά αποτελούν όνειρα θερινής νυκτός για τις ΑΕΝ στην οικτρή κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα.
Απόσπασμα από τη συνέντευξη της Χρυσής Κολοκούτσα, με τίτλο «Αλλαγή νοοτροπίας για τη θέση της γυναίκας στα ναυτικά θαλάσσια επαγγέλματα», Ναυτικά Χρονικά,Απρίλιος 2017, 58
