Τα τελευταία χρόνια υπάρχει άνοδος των βάσεων εισαγωγής στις ελληνικές ΑΕΝ. Θεωρείτε ότι η άνοδος αυτή αντανακλάται και στην ποιότητα των σπουδαστών που επιλέγουν να ακολουθήσουν το ναυτικό επάγγελμα; Το «καλύτερο» μορφωτικό επίπεδο ενός σπουδαστή τελικά διαδραματίζει κάποιον ρόλο για το αν θα εξελιχθεί κάποιος νέος σε άριστο ναυτικό;
Ένα από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα, που απασχολεί την πανεπιστημιακή κοινότητα εν γένει, είναι και το γνωστικό επίπεδο των σπουδαστών που αποφοιτούν από τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας μας. Αφενός πόσο άρτια καταρτισμένος είναι ο Έλληνας πανεπιστημιακός απόφοιτος και αφετέρου με ποια μορφωτικά εφόδια θα «βγει» στον επαγγελματικό στίβο, όντας ανταγωνιστικός σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, όπως αυτό που ζούμε. Αυτό ακριβώς, όπως είναι φυσικό, ισχύει και για τους νέους μας που επιλέγουν το ναυτικό επάγγελμα και φοιτούν στις ΑΕΝ.
Ευτυχώς, όπως όλοι μας παρατηρούμε, στις μέρες μας γίνεται όλο και περισσότερο παραδεκτό ότι οι απόφοιτοι των ελληνικών ΑΕΝ εξελίσσονται συνεχώς και έχουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο, το οποίο στην επαγγελματική τους πορεία χρησιμοποιείται ως εφόδιο. Μέσα από την πορεία εξέλιξης των σπουδαστών, με το πέρασμα των χρόνων, πράγματι υπάρχει μια ποιοτική στροφή των εισακτέων στις ΑΕΝ, γεγονός που συμπαρασύρει τις βάσεις εισαγωγής προς τα επάνω.
Οι νέοι σπουδαστές, λόγω και της εξέλιξης της τεχνολογίας, μιλούν άπταιστα μία ή δύο ξένες γλώσσες και είναι εφοδιασμένοι με τα αντίστοιχα πτυχία, ενώ χειρίζονται άψογα Η/Υ, πάνω απ’ όλα όμως οι περισσότεροι από αυτούς έχουν σφαιρικές γνώσεις και ενημέρωση, λόγω πληροφοριών από τη χρήση του ίντερνετ, καθώς και αρκετές ταξιδιωτικές εμπειρίες.
Όπως αντιλαμβάνεστε, όλα αυτά λειτουργούν πολύ θετικά στην εξέλιξη και στην ανέλιξή τους στη μετέπειτα επαγγελματική τους πορεία. Με τις εξειδικευμένες γνώσεις που αποκτούν στις ΑΕΝ, καθώς και με την εν συνεχεία επιμόρφωσή τους, γίνονται περισσότερο ανταγωνιστικοί και περιζήτητοι στην παγκόσμια ναυτιλιακή κοινότητα.
Πιστεύετε ότι θα μπορέσει στο άμεσο μέλλον να υπάρξει μη επανδρωμένο πλοίο; Ποιος θα είναι τότε ο ρόλος του ναυτικού;
Η τεχνολογία των πλοίων αλλάζει συνεχώς και τίποτε δεν μπορεί να αποκλειστεί, οι ναυτικοί είναι υποχρεωμένοι να προχωρούν και να εξελίσσονται. Άλλωστε, είναι η ίδια η φύση του ναυτικού επαγγέλματος που είναι συνεχώς «σε εξέλιξη και εν κινήσει».
Πριν από μερικές δεκαετίες, ελάχιστοι πλοίαρχοι, Α’ μηχανικοί ή στελέχη ναυτιλιακών εταιρειών θα μπορούσαν να προβλέψουν τις εξελίξεις στον τρόπο κατασκευής ή πλοήγησης των νέων πλοίων και ακόμη πιο λίγοι είμαστε αυτοί που στις μέρες μας μπορούμε να προβλέψουμε το μέλλον της πυρηνοκίνητης ή με ηλιακή ενέργεια κίνησης των πλοίων. Σκεφτείτε πόσο λίγα χρόνια πέρασαν, από τότε που ο ευφάνταστα ευφυής Ιούλιος Βερν προφήτευσε ένα ταξίδι με υποβρύχιο στο «20.000 λεύγες υπό τη θάλασσα» (1869), μέχρι την εφεύρεση και την κατασκευή του.
Σαφώς και ο ρόλος του ανθρώπινου παράγοντα στο ενδεχόμενο ύπαρξης μη επανδρωμένων πλοίων θα αλλάξει, δεν πιστεύω όμως επ’ ουδενί ότι ο ρόλος του ναυτικού θα απαξιωθεί ή θα μηδενιστεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μην υφίσταται επί του πλοίου. Μη μας διαφεύγουν οι πάρα πολλές διαδικασίες που διεκπεραιώνονται από τους ανθρώπους στα λιμάνια, στις εταιρείες και στις υπηρεσίες κάθε κράτους, μην ξεχνάμε τον αστάθμητο παράγοντα των καιρικών φαινομένων και βεβαίως πολλά άλλα βασικά θέματα, όπως η πλοήγηση, η τεχνική υποστήριξη, ο ελλιμενισμός, οι φορτοεκφορτώσεις και άλλα πολλά.
Το μέλλον και οι εξελίξεις στα πλοία είναι μπροστά μας, ας το δούμε σαν πρόκληση, ώστε να καλυτερεύσουμε το ίδιο το ναυτικό επάγγελμα και τις συνθήκες εργασίας των ναυτικών μας και, αναμφίβολα, χωρίς ηττοπάθεια.
Οι εξελίξεις στον λειτουργικό έλεγχο των πλοίων και των συστημάτων τους από τα γραφεία διοίκησης θα περιορίσουν τις αρμοδιότητες και θα «μεταλλάξουν» τις ευθύνες των αξιωματικών ΕΝ;
Τα πλοία, όπως όλοι καλά γνωρίζουμε, έχουν ήδη περάσει από διάφορες φάσεις εξέλιξης. Ευτυχήσαμε, εμείς οι νεότεροι ναυτικοί, να ταξιδέψουμε με υπερσύγχρονα και νέας τεχνολογικής αντίληψης πλοία. Είμαστε μάρτυρες μιας επανάστασης σε εξέλιξη στον χώρο της παγκόσμιας ναυτιλίας και πολλοί από εμάς έχουν την τύχη να κυβερνούν υπερ-πλοία, άλλοι έχουν την ευκαιρία να «κυβερνούν» αυτά τα πλοία μέσα από επιτελικά γραφεία ναυτιλιακών εταιρειών, ποτέ όμως μέχρι σήμερα δεν απαξιώθηκε δραματικά το ανθρώπινο στοιχείο. Βεβαίως, οι ρόλοι, οι αρμοδιότητες και οι ευθύνες των αξιωματικών άλλαξαν και θα μεταλλάσσονται συνεχώς, όπως και οι κανόνες της διεθνούς ναυτιλίας.
Όμως η απάντηση στον αναπτυσσόμενο και επιβλητικό παγκόσμιο ναυτικό στόλο θα πρέπει να δοθεί και πάλι από τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος θα πρέπει να αποφασίσει πόσος αυτοματισμός χρειάζεται να μπει στη ζωή του και με ποιο τρόπο αυτός θα ελεγχθεί, προκειμένου να εξυπηρετεί τον ίδιο τον άνθρωπο. Αντίστοιχα, ο ναυτικός, μέσα από την απόκτηση συνεχούς εξειδικευμένης μόρφωσης, οφείλει να ηγηθεί όλης αυτής της νέας τεχνολογικής υπεροχής και να διαδραματίσει σαφή και σοβαρό ρόλο, από νέες θέσεις εντός και εκτός πλοίου. Ο πολύπτυχος ρόλος των αξιωματικών συνηγορεί στην αποδοχή των εξελίξεων και στη μετατροπή τους σε ευκαιρίες προόδου και εργασίας.
Απόσπασμα από τη συνέντευξη, με τίτλο «Οι απόφοιτοι των ελληνικών ΑΕΝ εξελίσσονται συνεχώς και έχουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο», του καπτ. Μανώλη Τσικαλάκη Ναυτικά Χρονικά, Απρίλιος 2017, σ. 50
