του Θάνου Πάλλη, Επιστημονικού υπεύθυνου της έρευνας ΕΠΙΛΕΓΩ ΝΑΥΤΙΛΙΑ
Καθηγητή στο Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου
Για όγδοη συνεχή χρονιά, η ερευνητική πρωτοβουλία «Επιλέγω Ναυτιλία» σε συνεργασία με την εκπαιδευτική πρωτοβουλία Isalos.net, συνεχίζει να καταγράφει το προφίλ, τα κινήτρα και τον επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων που ζουν στην Ελλάδα και επιλέγουν να φοιτήσουν στα εκπαιδευτικά ιδρύματα που προσφέρουν ναυτικές και ναυτιλιακές σπουδές.
Από το 2009, και με την σχεδόν καθολική συμμετοχή των πρωτοετών σπουδαστών των Ακαδημιών Εμπορικού Ναυτικού (ΑΕΝ) και των φοιτητών των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΑΕΙ), που προσφέρουν ναυτιλιακές κατευθυνσεις στα προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών τους, το «Επιλέγω Ναυτιλία» αποτελεί πλέον έρευνα-θεσμό για την ναυτιλιακή κοινότητα.
Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού (ΑΕΝ)
Από το 2009, 6.300 πρωτοετείς σπουδαστές των 10 ΑΕΝ της χώρας (Ασπροπύργου, Ηπείρου, Ιονίων Νήσων, Κρήτης, Κύμης, Μακεδονίας, Οινουσσών, Σύρου, Ύδρας, Χίου) έχουν συμμετάσχει στην έρευνα.
Στο παρόν άρθρο παρουσιάζονται τα αποτέλεσμα της έρευνας στο ακαδημαϊκό έτος 2016-17. Συνολικά 957 πρωτοετείς σπουδαστές έλαβαν φέτος μέρος, με το ποσοστό των άρρενων σπουδαστών να είναι συντριπτικό, 90,4%. Τα ευρήματα της έρευνας χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, που περιλαμβάνουν αφενός τους σπουδαστές των ΑΕΝ και αφετέρου τους φοιτητές των ΑΕΙ-ΤΕΙ.
Με τα ποσοστά να παραμένουν διαχρονικά σταθερά όσο αφορά στην καταγωγή των νέων που επέλεξαν το ναυτικό επάγγελμα, το 55,5% κατάγεται απο πόλη με ναυτική παράδοση, ενώ το 64,4% θεωρεί οτι η πόλη του διαθέτει θέσεις εργασίας σχετικές με την ναυτιλία. Το 71,8% των νέων δεν διαθέτει καμία επαγγελματική εμπειρία, ενώ μόνο οι μισοί από όσους έχουν επαγγελματική εμπειρία (μερικής ή ολικής απασχόλησης), έχουν εργαστεί σε σχετικούς με τη ναυτιλία τομείς πριν ξεκινήσουν τις σπουδές τους. Εννέα στους 10 εξακολουθούν να μην εργάζονται, όμως οι τέσσερις στους 10 εκφράζουν την επιθυμία να εργαστούν κατά τη διάρκεια των σπουδών τους.
Οι σπουδαστές των ΑΕΝ προέρχονται κυρίως από οικογενειακό περιβάλλον που δεν διαθέτει άμεση σχέση με τη ναυτιλία.
Μόνο στο 16,8% του δείγματος, οι γονείς έχουν επαγγελματική συνάφεια με τη ναυτιλία. Την ίδια στιγμή όμως, είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι το 94% των γονέων υποστηρίζει την επιλογή του παιδιού τους να σταδιοδρομήσει στη ναυτιλία.
Όσο αφορά τις εισοδηματικές κατηγορίες, το 44,6% των σπουδαστών, προέρχεται από οικογένειες με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μικρότερο από 12.000€ ενώ 25% από οικογένειες με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μεγαλύτερο από 20.000€.
Οι σπουδαστές των ΑΕΝ εμφανίζονται ιδιαίτερα συνειδητοποιημένοι ως προς την επαγγελματική τους επιλογή, και την θετική διάθεση απέναντι στην ναυτιλία: για το 74,9% το συγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών αποτελεί την πρώτη επιλογή. Εννέα στους 10 επιθυμεί να ολοκληρώσει τις σπουδές του στην ΑΕΝ φοίτησης, ενώ το υπόλοιπο 10% επιθυμεί να συνεχίσει τις σπουδές του σε άλλη ΑΕΝ.
Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα είναι τα ευρήματα όσο αφορά στις πηγές πληροφόρησης για τις ΑΕΝ. Οι απόφοιτοι του τμήματος (76,3%), οι επαγγελματίες στην αγορά εργασίας (72,4%), η προσωπική έρευνα με τη χρήση (68,6%) και χωρίς τη χρήση (62,8%) internet αποτελούν βασικές πηγές πληροφόρησης πριν την απόφαση για την επαγγελματική επιλογή.
Οι προοπτικές επαγγελματικής αποκατάστασης (97,7%), το προσωπικό ενδιαφέρον να αποκτήσουν γνώσεις στη ναυτιλία (94,8%), η καλή φήμη της ΑΕΝ φοίτησης στην αγορά εργασίας (91,4%), το ενδιαφέρον περιεχόμενο μαθημάτων (87,1%) και η συνέχιση της ναυτιλιακής παράδοσης της χώρας μας (79,9%) είναι τα ελκυστικότερα κίνητρα ολοκλήρωσης των σπουδών για τους σπουδαστές.
Λιγότερα ελκυστικά κίνητρα, αλλά με υψηλά ποσοστά είναι η ποιότητα του εκπαιδευτικού δυναμικού (77,4%), η καλή φήμη της ΑΕΝ στους αποφοίτους/ φίλους (70,5%), η ποιότητα των υποδομών του τμήματος (65,3%), η πόλη στην οποία βρίσκεται η ΑΕΝ (65,1%).
Επαγγελματική σταδιοδρομία
Δημοφιλέστερη επιλογή επαγγελματικής σταδιοδρομίας εξακολουθεί να παραμένει ο αξιωματικός της ποντοπόρου ναυτιλίας (91,4%) και η σταδιοδρομία ως στέλεχος γραφείου σε ναυτιλιακή εταιρεία (80,5%). Το 69,3% επιθυμεί να σταδιοδρομήσει ως αξιωματικός στην ακτοπλοΐα / κρουαζιέρα. Δευτερεύουσες επιλογές επαγγελματικής σταδιοδρομίας (<50%) αποτελούν η ναυπηγική βιομηχανία, η ναυτιλία μικρών αποστάσεων, το λιμενικό σώμα, ο θαλάσσιος τουρισμός και η ευρύτερη δημόσια διοίκηση. Το 26% δεν έχει επιλέξει ακόμα το τομέα της ναυτιλίας που επιθυμεί να σταδιοδρομήσει.
Ενδιαφέρουσα εξέλιξη εμφανίζει η επιλογή του κλάδου εξειδίκευσης αξιωματικού της ποντοπόρου ναυτιλίας: το 31,6% επιλέγουν τα δεξαμενόπλοια (με συνεχή πτωτική τάση από το 2013) και το 31,6% τα LNGs/ LPGs (με ανοδική πορεία το ίδιο διάστημα).
Τέλος, οι νέοι που επιλέγουν να σταδιοδρομήσουν ως πλοίαρχοι και μηχανικοί του εμπορικού ναυτικού θεωρούν ότι γνωρίζουν από ικανοποιητικά ως σχετικά καλά την ελληνική ναυτιλία σε ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό. Το 57,3% δήλωσε πως είναι μέτρια ενημερωμένο όσον αφορά τα δρώμενα της ελληνικής ναυτιλίας με το 33,4% να δηλώνει ιδιαίτερα ενημερωμένο.
Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ)
Περισσότεροι από έξι στους 10 ερωτώμενους φοιτητές των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που επιλέγουν να εγγραφούν σε προγράμματα ναυτιλιακών σπουδών απάντησαν ότι η πόλη καταγωγής τους σχετίζεται με τη ναυτιλιακή παράδοση και τη ναυτιλιακή βιομηχανία, ωστόσο το συγκεκριμένο ποσοστό παρουσιάζει κάμψη σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν.
Σε ότι αφορά την επαγγελματική εμπειρία των ερωτώμενων, 64,5% των προπτυχιακών φοιτητών δεν διαθέτει καμία επαγγελματική προϋπηρεσία. Ωστόσο τα δύο τελευταία χρόνια, περίπου τρεις στους 10 δήλωσαν πως έχουν μερική απασχόληση.
Στην περίπτωση των μεταπτυχιακών φοιτητών το 57,6% έχουν πλήρη απασχόληση παράλληλη με τις σπουδές τους. Απ’ όσους εργάζονται, περίπου τέσσερις στους 10, απασχολούνται σε εργασία σχετική με τη ναυτιλιακή βιομηχανία.
Καθοριστικό ρόλο για την επιλογή του μεταπτυχιακού προγράμματος διαδραματίζει η αναγνώριση του εν λόγω προγράμματος από την αγορά εργασίας (43,2%) όπως και το αν το πρόγραμμα είναι επαγγελματικά προσανατολισμένο (39%).
Οι κυριότερες πηγές πληροφόρησης για τη σχολή και το πρόγραμμα σπουδών των προπτυχιακών φοιτητών είναι η προσωπική έρευνα, το Internet και η πληροφόρηση από μέλος της οικογένειας. Όσον αφορά τους μεταπτυχιακούς φοιτητές, βασίζονται κατά βάση στο Internet (86,7%) αλλά και την προσωπική τους έρευνα (78,6%).
Περίπου σε επτά στις 10 περιπτώσεις οι γονείς εμφανίζονται να είναι θετικοί με την επιλογή του παιδιού τους να σπουδάσει ναυτιλιακά.
Το 98,6% των προπτυχιακών φοιτητών και το 68,9% των μεταπτυχιακών φοιτητών θέλουν να απασχοληθούν στη ναυτιλία με ιδιαίτερο ενδιαφέρον να παρουσιάζει η ναυλαγορά των Tankers (25% οι προπτυχιακοί και 34,3% οι μεταπτυχιακοί).
Απόσπασμα από τo άρθρο, με τίτλο «ΕΠΙΛΕΓΩ ΝΑΥΤΙΛΙΑ: Νέοι στις ναυτικές και ναυτιλιακές σπουδές – Τάσεις 2017», Ναυτικά Χρονικά, Απρίλιος 2017, σ. 48-
50
