του καπτ. Γεώργιου Γεωργούλη
Τον Ιανουάριο του 2015, το πλοίο M/V Bulk Jupiter σημαίας Bahama μεταφοράς φορτίου χύδην, βυθίστηκε ανοιχτά από την ακτή του Βιετνάμ με φορτίο 46.000 τόνων βωξίτη και πλήρωμα 19 ανδρών. Μόνο ένας επέζησε από το τραγικό περιστατικό, το οποίο θεωρήθηκε ότι ήταν αποτέλεσμα της κλασικής υγροποίησης του φορτίου.
Με βάση όμως την έρευνα που διεξήχθη από την παγκόσμια ομάδα εργασίας βωξίτη (global bauxite working group) και εγκρίθηκε από την τέταρτη σύνοδο της υποεπιτροπής για τη μεταφορά φορτίων και εμπορευματοκιβωτίων (CCC-4) τoυ IMO, είναι πιθανό ότι ένα διαφορετικό φαινόμενο, αποκαλούμενο «δυναμικός διαχωρισμός», ήταν υπεύθυνο για αυτή την τραγωδία.
Ο δυναμικός διαχωρισμός πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του πλοίου όταν η υγρασία στο φορτίο ανεβαίνει σ στην επιφάνεια του κύτους καθώς το φορτίο αποκτά συμπαγή μορφή από κάτω προς τα πάνω με τους κραδασμούς και διατοιχισμούς του πλοίου. Αυτό συμβαίνει όταν το φορτίο περιέχει αρκετά μικρά σωματίδια τα οποία συγκρατούν την υγρασία μέσα στο φορτίο.
Με την κίνηση του πλοίου (κραδασμοί, διατοιχισμοί) ένας πολτός νερού και λεπτών σωματιδίων συγκεντρώνεται στην κορυφή του φορτίου στα κύτη και δημιουργεί ελεύθερη επιφάνεια με τις ανάλογες ροπές αδρανείας να επιδρούν στην ευστάθεια του πλοίου. Οι ελεύθερες επιφάνειες στα κύτη επηρεάζουν την κανονική κίνηση του πλοίου σε σχέση με τον κυματισμό δίνοντας στον πλοίαρχο την πρώτη ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά στα κύτη. Με την πάροδο του χρόνου οι ροπές αδρανείας στα κύτη συντονίζονται με αποτέλεσμα τη μετακίνηση αυτού του πολτού προς την μία πλευρά του πλοίου και τη δημιουργία μόνιμης κλίσης του από έλλειψη ευστάθειας. Στη συνέχεια τα κύματα και η κατάσταση της θάλασσας στη διάρκεια του ταξιδιού μπορεί να ανατρέψουν το ήδη πληγωμένο πλοίο με αποτελέσματα τραγικά για το πλοίο και το πλήρωμα του.
Για να μειωθεί ο κίνδυνος δυναμικού διαχωρισμού, οι ακόλουθες τροποποιήσεις θα υιοθετηθούν τον Μάιο του 2019 στον κώδικα IMSBC ( International Maritime Solid Bulk Cargoes) του IMO:
• τα φορτία βωξίτη θα ταξινομηθούν από φορτίο ομάδας Γ (δεν υπάρχουν γνωστοί κίνδυνοι) σε φορτίο της ομάδας Α, όπου θα φαίνεται ότι υπό ορισμένες συνθήκες το φορτίο μπορεί να παρουσιάσει κίνδυνο λόγω υγρασίας.
• ως εκ τούτου, οι φορτωτές θα πρέπει να ελέγξουν την κατανομή μεγέθους σωματιδίων του φορτίου και να καθορίσουν το Ασφαλές Όριο Υγρασίας (TML) πριν από τη φόρτωση. Μόλις γίνει γνωστό το TML, το φορτίο πρέπει να φορτωθεί και να μεταφερθεί με περιεκτικότητα σε υγρασία κάτω από το όριο αυτό.
• η κατηγοριοποίηση ως φορτίο της ομάδας Α θα σημαίνει επίσης ότι θα εφαρμοστούν οι διαδικασίες διαχείρισης υγρασίας στο φορτίο σύμφωνα με τον κώδικα IMSBC. Εάν το φορτίο περιέχει περιεκτικότητα σε υγρασία που υπερβαίνει το όριο που προσδιορίζεται, η φόρτωση δεν επιτρέπεται.
Στο μεταξύ και μέχρι να υιοθετηθούν τα νέα μέτρα για τη μεταφορά του βωξίτη χύδην πρέπει με φροντίδα των ναυτιλιακών φορέων των χωρών που φορτώνεται ο βωξίτης, να εφαρμόζονται οι έλεγχοι και τα σχέδια που υιοθετήθηκαν στην τέταρτη σύνοδο της υποεπιτροπής CCC-4 του IMO.
Απόσπασμα από τo άρθρο, με τίτλο «Δυναμικός διαχωρισμός: η νέα απειλή στην ασφαλή μεταφορά βωξίτη;», του Καπτ. Γ. Γεωργούλη, Ναυτικά Χρονικά, Δεκέμβριος 2017, σ. 35
Φωτο: ΑΠΕ- ΜΠΕ
