Η αγορά κρουαζιέρας γνωρίζει ιδιαίτερη άνθηση τα τελευταία χρόνια, διαμορφώνοντας ένα περιβάλλον ισχυρής ζήτησης για καλώς καταρτισμένο έμψυχο δυναμικό. Ποιές είναι όμως οι ευκαιρίες, οι προκλήσεις οι νέες τάσεις που αφορούν τη στελέχωση των κρουαζιερόπλοιων;
Οι εταιρείες κρουαζιέρας, σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτιμάται ότι θα μεταφέρουν πάνω από 26 εκατ. επιβάτες εντός του 2018, ενώ ο συγκεκριμένος αριθμός αναμένεται να έχει ξεπεράσει τα 27 εκατ. το 2020, σύμφωνα με την Cruise Market Watch.
Σε πρόσφατη έκθεση που εξέδωσε η Cruise Industry News αναφέρεται ότι οι εταιρείες, ως απόρροια της αυξημένης ζήτησης για κρουαζιέρα, θα αναζητήσουν επιπρόσθετο εργατικό δυναμικό, είτε για καθήκοντα κατώτερων πληρωμάτων είτε αξιωματικών. Συγκεκριμένα υπολογίζεται ότι θα δημιουργούνται 80.000 θέσεις εργασίας ανά έτος στην παγκόσμια αγορά κρουαζιέρας για τα επόμενα δέκα χρόνια.
Επίσης από την έκθεση της Cruise Industry News προκύπτει ότι το ενδιαφέρον των εταιρειών κρουαζιέρας για νέο εργατικό δυναμικό θα αποτελέσει μεγάλη ευκαιρία για τις χώρες που «τροφοδοτούν» τα πλοία με κατώτερο πλήρωμα, όπως είναι οι Φιλιππίνες, η Ινδονησία, η Ινδία και τα νησιά της Καραϊβικής, καθώς και για εκείνες τις χώρες απ’ όπου παραδοσιακά προέρχονται αξιωματικοί, όπως η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, οι Κάτω Χώρες, η Γερμανία, η Νορβηγία, η Σουηδία και η Κροατία. Επίσης, χώρες όπως η Μιανμάρ, η Ταϊλάνδη, το Βιετνάμ και η Κίνα αποτελούν νέες πηγές τροφοδοσίας κατώτερων πληρωμάτων.
Ωστόσο, η πρόκληση είναι μεγάλη τόσο για τις εταιρείες όσο και για τα πληρώματα, καθώς θα πρέπει στον ίδιο χώρο (στο πλοίο) να συνυπάρχουν άτομα διαφορετικών εθνικοτήτων και πολιτισμών.
Είναι αναγκαίο τα πληρώματα που επανδρώνουν τα κρουαζιερόπλοια να πληρούν υψηλά πρότυπα, καθώς οι κρουαζιέρες αφορούν όχι μόνο τη μεταφορά, αλλά και την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση των πελατών.
Οι αξιωματικοί πρέπει συνεχώς να εξοικειώνονται με τις νέες τεχνολογίες, τη συμμόρφωση με περιβαλλοντικούς κανονισμούς, ενώ είναι υπεύθυνοι για ένα πλοίο που κοστίζει δισεκατομμύρια και στο οποίο βρίσκονται χιλιάδες επιβαίνοντες. Αναφορικά με τα κατώτερα πληρώματα, είναι απαραίτητη η γνώση ξένων γλωσσών, η συνεχής εκπαίδευση και η παροχή υπηρεσιών υψηλού επιπέδου στους πελάτες.
Μία ακόμα σημαντική εξέλιξη στην παγκόσμια αγορά κρουαζιέρας αποτελεί το ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την προσέλκυση γυναικών. Εργατικά σωματεία υποστηρίζουν ότι υπάρχει χώρος για περισσότερες γυναίκες μέσα σε ένα πλοίο, ακόμα και σε πιο δυναμικές θέσεις, όπως είναι η γέφυρα και το μηχανοστάσιο.
Ο κ. Μιχάλης Λάμπρος
Ο κ. Μιχάλης Λάμπρος, γενικός διευθυντής της Majestic International Cruises Inc. επισημαίνει σχετικά: «Είναι γνωστό ότι ο τομέας της κρουαζιέρας σε διεθνές επίπεδο αυξάνεται κάθε χρόνο, και σε αριθμό επιβατών κρουαζιέρας (7- 8%), αλλά και σε αριθμό πλοίων, καθότι προστίθενται συνεχώς νέες μονάδες κυρίως κρουαζιερόπλοιων τρίτης γενιάς, με δυναμικότητες σε χωρητικότητα που ξεπερνούν ακόμα και τις έξι χιλιάδες κλίνες το καθένα. Όμως, για να λειτουργήσουν σωστά όλα τα πλοία, χρειάζονται και τα κατάλληλα πληρώματα σε όλες τις ειδικότητες, και ήδη έχει δημιουργηθεί προβληματισμός στις εταιρείες για το πώς θα εξευρεθούν αυτά τα πληρώματα και τι προδιαγραφές πρέπει να πληρούν. Τα πληρώματα που επανδρώνουν τα ναυπηγούμενα κρουαζιερόπλοια πρέπει να είναι ικανά να προσφέρουν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες, ιδιαίτερα στους ξενοδοχειακούς τομείς, χωρίς να παραβλέπουμε τη σωστή στελέχωση των πληρωμάτων καταστρώματος και μηχανής. Δυστυχώς, η χώρα μας, που ξεκίνησε τις κρουαζιέρες τη δεκαετία του 1960 και έφτασε να διατηρεί 25 κρουαζιερόπλοια, όλα με ελληνική σημαία, με εν ενεργεία τότε εβδομήντα πέντε χιλιάδες ναυτικούς όλων των ειδικοτήτων, κατάντησε σήμερα να διαθέτει μόνο δεκαπέντε χιλιάδες ναυτικούς, εκ των οποίων οι πέντε χιλιάδες είναι μονίμως άνεργοι. Φυσικά, σήμερα δεν υπάρχει ούτε ένα κρουαζιερόπλοιο με ελληνική σημαία».
Επιπλέον ο κ. Λάμπρος προσθέτει πως «Στη χώρα μας, οι εισαγόμενοι κατ’ έτος στις ΑΕΝ είναι κατ’ ανώτερο αριθμό 1.200-1.300, αλλά στην πορεία των σπουδών ο ένας στους τρεις εγκαταλείπει. Σε ό,τι αφορά τις ειδικότητες των αξιωματικών, δηλαδή καταστρώματος, μηχανής και λογιστών, τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα, διότι ήδη υπάρχει έλλειψη σε αυτές τις ειδικότητες, ιδίως στα κρουαζιερόπλοια. Οι αξιωματικοί των κρουαζιερόπλοιων πρέπει να είναι άριστα καταρτισμένοι, να μιλούν ξένες γλώσσες και να ενημερώνονται συνεχώς για τις νέες τεχνολογίες, ιδιαίτερα για την εφαρμογή των περιβαλλοντικών κανονισμών, στοιχείο απολύτως απαραίτητο για την ομαλή λειτουργία ενός κρουαζιερόπλοιου. Από τη ραγδαία αύξηση των κρουαζιερόπλοιων τα επόμενα χρόνια θα υπάρξει σίγουρα σταδιακή έλλειψη αξιωματικών καταστρώματος και μηχανής».
Ο καπτ. Βασίλης Γκάζικας
Ο καπτ. Βασίλης Γκάζικας, Director of Marine Operations της Celestyal Cruises, τονίζει ότι: «Η κρουαζιέρα αποτελεί έναν δυναμικά αναπτυσσόμενο κλάδο, με θετική προοπτική, αλλά ταυτόχρονα ολοένα και πιο απαιτητικό, καθώς συνδυάζει τεχνογνωσία τόσο στη ναυτιλία όσο και στη λειτουργία ξενοδοχείου. Στην Ελλάδα αυτή την τεχνογνωσία τη συνεχίζει ουσιαστικά η Celestyal Cruises, καθώς η άρση του καμποτάζ οδήγησε στη σταδιακή αποχώρηση των ελληνόκτητων κρουαζιερόπλοιων και συνακόλουθα στη δραστική μείωση των ελληνικών ανώτερων και κατώτερων πληρωμάτων. Όσον αφορά τα κατώτερα πληρώματα, διεθνώς οι εταιρείες κρουαζιέρας επιλέγουν τα πληρώματά τους αδιακρίτως εθνικότητας, και αυτό σημαίνει ότι υπάρχει δυνατότητα απασχόλησης μεγάλου αριθμού ελληνικών πληρωμάτων. Οι περισσότερες εταιρείες εκπαιδεύουν τα πληρώματα στα δικά τους πρότυπα και με αυτόν τον τρόπο δημιουργούν μια “δεξαμενή” εξειδικευμένων πληρωμάτων με προοπτική εξέλιξης, αν και οι αρχικές αποδοχές φαντάζουν χαμηλές και ευνοούν περισσότερο πληρώματα από χώρες όπου το κόστος ζωής είναι χαμηλό. Στους αξιωματικούς, η συνεχής ναυπήγηση πλοίων δημιούργησε ζήτηση για μεγάλο αριθμό αξιωματικών. Κάποιες εταιρείες προσλαμβάνουν αξιωματικούς χωρίς κριτήριο εθνικότητας, ενώ άλλες προτιμούν αξιωματικούς καταστρώματος και μηχανοστασίου από την ίδια εθνικότητα. Συνήθως προτιμώνται οι Ευρωπαίοι αξιωματικοί όλων των εθνικοτήτων. Η πολυπλοκότητα των σύγχρονων συστημάτων σε γέφυρα και μηχανοστάσιο, οι νέοι κανονισμοί και οι αυξημένες απαιτήσεις αναγκάζουν τις εταιρείες να επενδύσουν σε ίδια κέντρα εκπαίδευσης για την επιμόρφωση των αξιωματικών. Οι περισσότερες μεγάλες εταιρείες προσλαμβάνουν πλέον μόνο αξιωματικούς καταστρώματος και μηχανής Γ΄ τάξεως, οι οποίοι εξελίσσονται στην ανώτατη ιεραρχία μέσα από το σύστημα της εταιρείας. Προτιμώνται αξιωματικοί προερχόμενοι από χώρες οι οποίες διαθέτουν αναβαθμισμένη ναυτική εκπαίδευση ή εξειδικευμένη εκπαίδευση για επιβατηγά πλοία. Αντίθετα, στη χώρα μας η ναυτική εκπαίδευση διέρχεται περίοδο υποβάθμισης, ενώ έχει γενική κατεύθυνση προς την ποντοπόρο ναυτιλία. Αυτή τη στιγμή απασχολείται περιορισμένος αριθμός αξιωματικών γέφυρας και μηχανοστασίου στα κρουαζιερόπλοια σε σύγκριση με άλλους Ευρωπαίους αξιωματικούς».
H δρ. Μαρία Προγουλάκη
Από την πλευρά της, η δρ Μαρία Προγουλάκη, σύμβουλος και εκπρόσωπος σε Ελλάδα και Κύπρο της Green-Jakobsen A/S, σημειώνει τα εξής: «Οι προκλήσεις, ειδικά στον κλάδο της κρουαζιεροπλοΐας και στην αναζήτηση ικανών πληρωμάτων, είναι ενδογενείς και επηρεάζουν ήδη την ελκυστικότητά του ως εργοδότη. Συγκεκριμένα, τα στοιχεία μελετών του SIRC δείχνουν ότι το απασχολούμενο προσωπικό εν πλω βρίσκεται ως επί το πλείστον στον ξενοδοχειακό και στον τομέα της διασκέδασης, και μόλις το 20% αφορά θέσεις καθαρά ναυτικής απασχόλησης. Από αυτό το ποσοστό, οι αξιωματικοί είναι αριθμητικά σημαντικά λιγότεροι. Οπότε οι θέσεις για αξιωματικούς καριέρας είναι στην ουσία περιορισμένες, ενώ αρκετές εταιρείες της κρουαζιέρας δεν καταφέρνουν να διατηρήσουν τους ναυτικούς λόγω εκτεταμένης χρήσης συμβολαίων ναυτολόγησης μικρής διαρκείας και ευκαιριακής απασχόλησης. Η απορρόφηση των γυναικών είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι σε άλλους κλάδους της ναυτιλίας, εντούτοις παραμένει χαμηλή και περιορισμένη σε θέσεις ξενοδοχειακού προσωπικού».
Απόσπασμα από τo άρθρο, με τίτλο «Η αγορά κρουαζιέρας σε αναζήτηση πληρωμάτων υψηλής κατάρτισης», Ναυτικά Χρονικά, Οκτώβριος 2018, σ. 96
