Εφευρετικοί και καινοτόμοι, οι πρόγονοί μας προσάρμοσαν τις κατασκευές των πλοίων τους ώστε να εξυπηρετήσουν εμπορικούς ή πολεμικούς σκοπούς.
Ήδη από το 9.000 π.χ., όπως μαρτυρούν ευρήματα οψιδιανού από τη Μήλο στην Αργολίδα, υπήρχε διακίνηση εμπορευμάτων στο Αιγαίο από τους Κυκλαδίτες. Τα κωπήλατα ή ιστιοφόρα πλοία των Μινωιτών έπλεαν στη Μεσόγειο μέχρι περίπου το 1.500 π.Χ., ενώ ο Όμηρος στον «νηών κατάλογο» της Ιλιάδας αναφέρει ότι στον τρωικό πόλεμο έλαβαν μέρος 1186 πλοία!
Ως προς τη μορφολογία, τα πρώτα, εμπορικά πλοία ήταν στρογγυλά, με τετράγωνα ιστία, ωστόσο η ανάγκη πιο ευέλικτων και γρήγορων πλοίων, λόγω πολεμικών εξστρατειών και εκτεταμένων πειρατικών επιθέσεων, δημιούργησε τις τριαντακοντόρους, τις πεντηκοντόρους, τις διήρεις και αργότερα τις τριήρεις.
Τα δύο πρώτα είδη χρησιμοποιήθηκαν ευρέως κατά τον τρωικό πόλεμο και ήταν εξοπλισμένα με έμβολο και επικουρικό ιστίο.
Οι διήρεις είχαν δύο σειρές κουπιών σε κάθε πλευρά, που τους επέτρεπε να αναπτύσσουν μεγάλη ταχύτητα, χωρίς αύξηση του μήκους τους. Η πλοήγηση επιτυγχανόταν με τα δύο μεγάλα κουπιά της πρύμνης. Το σύνηθες μήκος τους ήταν 32 μέτρα και το πλάτους τους περίπου 5.
Εξελιγμένη μορφή τους αποτέλεσαν οι τριήρεις, πλοία ευέλικτα, χαμηλά και ελαφρά, με ρηχή καρίνα και τρεις σειρές κουπιών σε κάθε πλευρά, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στους περσικούς πολέμους. Η αύξηση των κωπηλατών εξασφάλιζε στο σκάφος τριπλάσια ισχύ, χωρίς να αλλάζει το μέγεθος, ενώ η ταχύτητά της έφθανε τα 12 ναυτικά μίλια ανά ώρα.
Όσον αφορά το υλικό κατασκευής σώζεται η σχετική κατατοπιστική μαρτυρία του Θεόφραστου: «Το έλατο, το πεύκο και το αγριοκυπάρισσο είναι γενικά χρήσιμα στη ναυπηγική, διότι οι τριήρεις και τα υπόλοιπα πολεμικά πλοία κατασκευάζονται από έλατο, λόγω της ελαφρότητάς του και τα εμπορικά πλοία από πεύκο, επειδή δε σαπίζει. Μερικοί όμως κατασκευάζουν και τριήρεις από αυτό, επειδή δε βρίσκουν αρκετό έλατο».
Η τριήρης χρησιμοποιήθηκε στη ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ., μια από τις αποφασιστικότερες ναυτικές συγκρούσεις της παγκόσμιας ιστορίας και ορόσημο για την Ελλάδα αφού ξέφυγε από τον κίνδυνο του περσικού επεκτατισμού.
Πηγή: Ναυτικά Χρονικά
