Ο Γενικός Γραμματέας του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού, Κίτακ Λιμ, μιλάει για την εκπαίδευση, τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας των ναυτικών, αλλά και την ενίσχυση της παρουσίας των γυναικών στη ναυτιλιακή βιομηχανία.
Από τα θέματα στα οποία δίνει ιδιαίτερη προσοχή σήμερα ο ΙΜΟ είναι η δυνατότητα της ναυτιλιακής βιομηχανίας να προσελκύει και να υπηρετείται από άρτια εκπαιδευμένους και καταρτισμένους ναυτικούς. Ποιές είναι οι πρωτοβουλίες του IMO σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα;
Η εκπαίδευση των ναυτικών είναι θεμελιώδους σημασίας για την ασφάλεια της ζωής στη θάλασσα και για τη διασφάλιση ασφαλούς και αποτελεσματικής ναυτιλίας, με τις ελάχιστες δυνατές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η έμφαση του ΙΜΟ στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση των ναυτικών χρονολογείται από τη δεκαετία του 1960, όταν δημιουργήθηκε μια Μεικτή Επιτροπή Κατάρτισης (Joint Committee on Training) με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO), η οποία ανέπτυξε οδηγίες για την εκπαίδευση και την κατάρτιση πλοιάρχων, αξιωματικών και ναυτικών.
Σήμερα, τα υποχρεωτικά ελάχιστα πρότυπα εκπαίδευσης και επάρκειας των ναυτικών ‒από κατωτέρα πληρώματα έως πλοίαρχους‒ καθορίζονται στη Διεθνή Σύμβαση Προτύπων Εκπαίδευσης, Έκδοσης Πιστοποιητικών και Τήρησης Φυλακών των Ναυτικών (STCW), που εγκρίθηκε για πρώτη φορά το 1978 και στη συνέχεια αναθεωρήθηκε πλήρως το 1995 και πάλι το 2010, η οποία καθορίζει τις ειδικές απαιτήσεις κατάρτισης για τις διαφορετικές επαγγελματικές κατηγορίες και για τις διάφορες κατηγορίες πλοίων, από επιβατηγά πλοία έως πλοία μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG tankers).
Συνεπώς, η Σύμβαση STCW του ΙΜΟ παρέχει τη βάση για όλες τις μορφές ναυτικής εκπαίδευσης, ανεξάρτητα από το πού βρίσκεται το εκπαιδευτικό ίδρυμα. Η απαίτηση από τα συμβαλλόμενα μέρη της Σύμβασης STCW να κοινοποιούν συστηματικά πληροφορίες στον ΙΜΟ σχετικά με τα μέτρα που έχουν υιοθετηθεί προκειμένου να εφαρμοστούν οι απαιτήσεις της σύμβασης σε εθνικό επίπεδο αποτελεί βασική προϋπόθεση ώστε να εξασφαλίζεται ότι οι απαιτήσεις της STCW έχουν πλήρη και ολική ισχύ ‒ με αποτέλεσμα τη συχνά αποκαλούμενη «λευκή λίστα» επιβεβαιωμένων μερών της σύμβασης STCW. Υπάρχει επίσης ένας υποχρεωτικός κανόνας ότι τα συμβαλλόμενα μέρη πρέπει να οργανώνουν ανεξάρτητες αξιολογήσεις και να ενημερώνουν τον ΙΜΟ για τα αποτελέσματα των ανεξάρτητων αξιολογήσεων, ώστε να επιβεβαιώνεται ότι η εκπαίδευση σε εθνικό επίπεδο εξακολουθεί να συμμορφώνεται πλήρως με τις απαιτήσεις της σύμβασης.
Η Υπο-επιτροπή για το Ανθρώπινο Στοιχείο, την Εκπαίδευση και την Τήρηση Φυλακών (HTW) του ΙΜΟ ασχολείται με όλες τις πτυχές που σχετίζονται με την ανθρώπινη πλευρά της ναυτιλίας, η οποία συμπεριλαμβάνει την κατάρτιση και την πιστοποίηση,αλλά και την επανεξέταση, την επικαιροποίηση και την αναθεώρηση των προτύπων μαθημάτων του ΙΜΟ, καθώς και τις οδηγίες για την αντιμετώπιση θεμάτων όπως η κόπωση.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε την αναγκαιότητα της επικαιροποίησης των κανονισμών και των οδηγιών, καθώς οι ναυτικοί χρειάζεται να προσαρμόζονται στις συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις των νέων τάσεων, των εξελίξεων και των προκλήσεων, πολλές από τις οποίες δημιουργούνται από την τεχνολογία και έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην καθημερινή τους ζωή. Μπορεί να υπάρχουν αλλαγές στα εργασιακά καθήκοντα και στις δεξιότητες που απαιτούνται. Αυτό είναι κάτι το οποίο ο ΙΜΟ και ο ναυτιλιακός κλάδος πρέπει να εξετάζουν και να λαμβάνουν υπόψη, ιδίως σε σχέση με την εργασία πάνω σε αυτόνομα πλοία επιφανείας.
Εδώ θα ήθελα επίσης να αναφέρω την ιδιαίτερη έμφαση στο θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας της Ναυτιλίας για το 2019, το οποίο είναι η «Ενδυνάμωση των Γυναικών στη Ναυτιλιακή Κοινότητα». Αυτό παρέχει την ευκαιρία να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία της ισότητας των φύλων, σύμφωνα με τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, και να τονιστεί η σημαντική‒και ανεπαρκώς αξιοποιημένη‒ συνεισφορά των γυναικών στον τομέα της ναυτιλίας. Μόνο το 2% των ναυτικών είναι γυναίκες και εγώ συνυπογράφω το σύνθημα: «Όλα τα χέρια στο κατάστρωμα». Χρειαζόμαστε γυναίκες και άνδρες με υψηλού επιπέδου κατάρτιση ‒ ως ναυτικούς, αλλά και σε ολόκληρο τον ναυτιλιακό τομέα.
Το θέμα της ισότητας των φύλων θα αναδειχθεί και στη φετινή εκστρατεία της Ημέρας του Ναυτικού του ΙΜΟ. Κάθε χρόνο, στις 25 Ιουνίου, η εκστρατεία συμβάλλει στην προβολή του ρόλου των ναυτικών και στην ευαισθητοποίηση σχετικά με την πραγματική αξία τους για την παγκόσμια κοινωνία. Επίσης, μας επιτρέπει να εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να εργαστούν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, ώστε να διασφαλιστεί ότι αντιμετωπίζονται θέματα όπως η ευημερία των ναυτικών.
Τα ζητήματα που αφορούν την ευημερία των ναυτικών συνδέονται αναπόφευκτα με την ικανότητά τους να ενεργούν ως ένα αποτελεσματικό εργατικό δυναμικό. Αυτό εμπίπτει στο πεδίο αρμοδιοτήτων του ΙΜΟ, αλλά και στην κοινή ευθύνη άλλων φορέων, συμπεριλαμβανομένης της ILO. Η Σύμβαση Ναυτικής Εργασίας (MLC) του 2006 της ILO επικεντρώνεται σε όλες σχεδόν τις πτυχές των συνθηκών εργασίας των ναυτικών και ορθώς θεωρείται ο τέταρτος πυλώνας για την ασφάλεια της ζωής στη θάλασσα και την προστασία του περιβάλλοντος ‒ παράλληλα με τις συμβάσεις SOLAS, STCW και MARPOL του ΙΜΟ.
Ο ΙΜΟ έχει συνεργαστεί με την ILO σε θέματα όπως η δίκαιη μεταχείριση των ναυτικών σε περίπτωση ναυτικού ατυχήματος και η ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις αξιώσεις σε περίπτωση θανάτου, τραυματισμού και εγκατάλειψης. Συνεργαζόμαστε στενά με την ILO και τη Διεθνή Ομοσπονδία Εργαζομένων στις Μεταφορές, για να αντιμετωπίσουμε περιπτώσεις εγκατάλειψης που καταγγέλλονται στον ΙΜΟ. Δυστυχώς, οι περιπτώσεις εγκαταλειμμένων ναυτικών που καταγγέλλονται στον ΙΜΟ και στην ILO συνεχίζουν να αυξάνονται, γεγονός που αποτελεί σοβαρό λόγο ανησυχίας.
Πέρυσι ο ΙΜΟ ενέκρινε τις αναθεωρημένες Κατευθυντήριες Γραμμές για την Κόπωση (Guidelines on fatigue), μετά από μια συνολική αναθεώρηση. Αυτό αποτελεί ένα καλό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο ο ΙΜΟ μπορεί να συμβάλει στην υποστήριξη της υγείας και της ευημερίας των ναυτικών, παρέχοντας την κατάλληλη καθοδήγηση. Οι κατευθυντήριες αυτές γραμμές παρέχουν λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τις αιτίες και τις συνέπειες της κόπωσης και τους κινδύνους που αυτή συνεπάγεται για την ασφάλεια και την υγεία των ναυτικών, τη λειτουργική ασφάλεια, καθώς και την ασφάλεια και την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Ο στόχος είναι να βοηθηθούν όλοι οι φορείς να συνεισφέρουν στον μετριασμό και στη διαχείριση της κόπωσης.
Όλοι οι φορείς πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η ευημερία των ναυτικών είναι υψίστης σημασίας για την επίτευξη της ασφαλούς λειτουργίας των πλοίων. Η τεχνολογία και η επικοινωνία μπορούν να βοηθήσουν τους ναυτικούς πάνω στο πλοίο να αισθάνονται λιγότερο απομονωμένοι. Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, η συνεχής επικοινωνία με το σπίτι μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία μιας αίσθησης απομόνωσης και αποξένωσης από την οικογενειακή ζωή.Αυτό είναι κάτι που χρήζει περαιτέρω μελέτης.
Απόσπασμα από τη συνέντευξη του Γενικού Γραμματέα του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού, Κίτακ Λιμ, με τίτλο «Ο ΙΜΟ πρέπει να εκπληρώσει την εντολή του για μια ασφαλή, πιο πράσινη και πιο βιώσιμη ναυτιλία», Ναυτικά Χρονικά, Μάιος 2019, σ. 18- 26
