Του Κωνσταντίνου Βλαχοπαναγιώτη
Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την ραγδαία τεχνολογική επανάσταση, οι πρωτοποριακές ψηφιακές τεχνολογίες έρχονται όλο και περισσότερο στο προσκήνιο, με σκοπό να οχυρώσουν και να υποστηρίξουν τη λειτουργική διαχείριση των πλοίων.
Μια από τις σημαντικότερες τεχνολογίες που φαίνεται να προσφέρει νέες επιλογές και διεξόδους για τη ναυτιλιακή βιομηχανία είναι και η αλυσίδα κύβων ή αλλιώς blockchain. Πρόκειται για μια ψηφιακή καινοτομία, η εφαρμογή της οποίας βρίσκει γόνιμο έδαφος στον κλάδο της ναυτιλίας, καθώς όσο περνάει ο καιρός κερδίζει όλο και περισσότερο την εμπιστοσύνη της ναυτιλιακής κοινότητας γιατί απλοποιεί το πολύπλοκο δίκτυο των logistics και του supply chain. Ως αποτέλεσμα, διευκολύνεται η διαμετακόμιση των εμπορευμάτων τόσο σε στεριά όσο και σε θάλασσα.
Τι είναι το blockchain;
Το blockchain λειτουργεί σαν μια διαδικτυακή πλατφόρμα στην οποία οι χρήστες επικυρώνουν και αποθηκεύουν πληροφορίες blocks, κατά τρόπο τέτοιο που δημιουργείται μια συνεχή αλυσίδα δεδομένων. Μια ενδεχόμενη τροποποίηση των πληροφοριών που έχουν καταγραφεί στο μητρώο (database), τροποποιεί και τις μεταγενέστερες καταγραφές, αφού πρόκειται για μια αλληλουχία δεδομένων, τμημαριθμοποιημένες χρονικά (track & trace) και χωρίς την δυνατότητα διαγραφής του track history.
H βάση δεδομένων γεννάται και αναπτύσσεται μέσα σε ένα σύμπλεγμα πλήθους υπολογιστών, όπου σε κάθε block περιέχεται το ιστορικό, καταγράφεται και αποθηκεύεται κάθε ενέργεια μιας δραστηριότητας, παραδείγματος χάριν μιας οικονομικής συναλλαγής όπως η πληρωμή του ναύλου, ενώ κάθε νέο block σηματοδοτεί την δημιουργία μιας καινούργιας συναλλαγής, κατόπιν ελέγχου και επαλήθευσης των νεοεισερχόμενων δεδομένων από τους συμμετέχοντες του δικτύου.
Όσο περισσότεροι είναι οι users που συμμετέχουν στην πλατφόρμα, τόσο μεγαλύτερος είναι ο έλεγχος των δεδομένων και τόσο μεγαλύτερος είναι ο βαθμός εμπιστοσύνης και η ορθότητα των στοιχείων. Οι χρήστες, έχοντας εγκατεστημένο το κατάλληλο λογισμικό, ενημερώνουν ταυτόχρονα το μητρώο για τις αλλαγές που αυτό έχει υποστεί, με αποτέλεσμα να έχουν όλοι και παράλληλα την ίδια κατάσταση του μητρώου, άρα την ίδια πληροφόρηση.
Επιπλέον, η ασφάλεια του δικτύου ενισχύεται μέσω της κατανομής των datablocks μέσα στο σύμπλεγμα υπολογιστών (peer-to-peer network) και όχι σε μια και μόνο κεντρική οντότητα.
Πώς επηρεάζει το blockchain την ναυτιλία;
Σε ένα στάδιο ομαλής μετάβασης προς την ψηφιοποίηση, η τεχνολογία blockchain καταφέρνει να ταράξει τα νερά της παραδοσιακής ναυτιλιακής φιλοσοφίας με έμφαση κυρίως στην ταχύτητα, την διαφάνεια και την ασφάλεια συναλλαγής της θαλάσσιας μεταφοράς ενός εμπορεύματος. Πιο συγκεκριμένα, μέσω της πλατφόρμας του blockchain:
Λιμάνια και τερματικοί σταθμοί: Τα λιμάνια αποκτούν ολοκληρωμένη και καλύτερα αρχειοθετημένη, real-time πληροφόρηση για την διάθεση των φορτίων, εντός των ορίων του λιμανιού (track and trace cargo), με αποτέλεσμα να υπάρχει καλύτερη οργάνωση και συντονισμός των λιμενικών εργασιών και να βελτιώνεται η διαχείριση των αποθεμάτων. Δηλαδή, παρέχεται πλήρης διαφάνεια από άκρο σε άκρο κατά μήκος όλων των θαλάσσιων διαδρόμων ενός λιμανιού (port corridors) και αξιοποιούνται πιο αποτελεσματικά οι πόροι του. Αυξάνεται κατά αυτό τον τρόπο η λειτουργικότητα/αποδοτικότητα του λιμανιού, μειώνονται οι επιθεωρήσεις και αποφεύγονται οι διπλές διαδικασίες (double handling). Για παράδειγμα, το λιμάνι της Αμβέρσας, της Βαλένθια και του Μόντρεαλ είναι οι πρώτοι τερματικοί σταθμοί που εφάρμοσαν πιλοτικά το “blockchain porttechnology” για την διαχείριση των αποθεμάτων τους.
Τελωνειακές αρχές: Οι διαδικασίες εκτελωνισμού των εμπορευμάτων που εισάγονται και εξάγονται από μια χώρα ενισχύονται με περισσότερη διαφάνεια. Μέσω του blockchain,η αξιόπιστη και σε πραγματικούς χρόνους ανταλλαγή πληροφοριών (Exchange of Info- EOI) μεταξύ των τελωνειακών και αρμόδιων αρχών βοηθά στον εντοπισμό δόλιων ενεργειών όπως παραποιήσεις συνοδευτικών εγγράφων των φορτίων (B/Ls,port documentsκλπ), πωλήσεις εμπορευμάτων που δεν υπάρχουν, ψευδείς εγγυητικές επιστολές αποζημίωσης, κλοπές φορτίων και παράνομες αντικαταστάσεις με χαμηλότερης ποιότητας φορτία. Επιπλέον,η καταγεγραμμένη στην πλατφόρμα ροή πληροφοριών από στάδιο σε στάδιο του supply chain και των logistics, από την ναύλωση ενός πλοίου έως και την παράδοση του φορτίου στο σημείο εκφόρτωσης (PoD), προσφέρει ασφάλεια και διαφάνεια στον κυβερνοχώρο. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της τεχνολογίας blockchain Cadena,την οποία χρησιμοποιούν οι τελωνειακές αρχές του Περού, του Μεξικό και της Κόστα Ρίκα για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις συμφωνίες αμοιβαίας αναγνώρισης (MRA).
Γραφειοκρατικές διαδικασίες: Ένα μόνιμο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ναυτιλιακή κοινότητα είναι αυτό της υψηλής γραφειοκρατίας. Το blockchain ίσταται για να αποτρέψει να γίνουν λάθη στα πολυάριθμα έγγραφα και τις διαδρομές μέσω του tracing, ενός συστήματος το οποίο επιτρέπει την άμεση και ανά πάσα στιγμή ιχνηλασιμότητα των κωλυμάτων, ενώ ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο επιβολής κυρώσεων για την τήρηση των τελωνειακών κανόνων που επιβάλλονται στους πελάτες. Προσδίδει ταχύτητα, καθώς αφήνει εκτός την παραδοσιακή διαδικαστική γραφειοκρατία, ενώ βοηθάει να επαληθευτεί αν οι ενέργειες που έχουν εκτελεστεί συμπίπτουν με την γραφειοκρατική πορεία των συνοδευτικών εγγράφων των εμπορευμάτων (sales contracts, charter party agreements, bills of lading, port documents, letters of credit κλπ). Η A.P.Moller-Maersk σε συνεργασία με την IBM δημιούργησαν την πλατφόρμα Tradelens, η οποία βασίζεται στην τεχνολογία του blockchain και επιταχύνει τις μεταβιβάσεις εγγράφων, αυξάνοντας τις αλληλεπιδράσεις των εμπλεκομένων ομάδων, καθιστώντας πιο αποτελεσματικό το παγκόσμιο ναυτιλιακό εμπόριο.
Μεσολαβητές: Από το στάδιο της ναύλωσης του πλοίου έως το στάδιο της παράδοσης του εμπορεύματος, πλήθος ενδιάμεσων προσώπων εμπλέκονται στο logistics και το supply chain,τα οποία καθιστούν δύσκολη την επικοινωνία μεταξύ των μερών, επιβραδύνουν τις διαδικασίες και προσθέτουν διαχειριστικά λάθη. Επιπλέον, λόγω του μεγάλου όγκου των συναλλαγών συχνά υπάρχει και αδιαφάνεια. Η πλατφόρμα διατηρεί την ακεραιότητα του track record της επικοινωνίας, συναλλαγών, διαπραγματεύσεων κλπ, ενώ οι πληροφορίες δεν διαγράφονται και δεν επεξεργάζονται δίχως να αφήσουν ίχνη, γεγονός που προσδίδει διαφάνεια και ασφάλεια στο σύστημα. Παράλληλα, προσφέρεται αμεσότητα στην επικοινωνία των stakeholders, περιορίζοντας τους ενδιάμεσους, με ίδια πληροφόρηση και δίχως στρεβλώσεις. Επομένως, κερδίζεται αξιοπιστία στις συναλλαγές και χρόνος, ο οποίος στη βιομηχανία της διεθνούς ναυτιλίας μεταφράζεται σε χρήμα.
Απλοποίση πληρωμών-Smart contracts: Στα πλαίσια της τεχνολογίας του blockchain, τα smart contracts απλοποιούν το κομμάτι των πληρωμών οι οποίες εκτελούνται σχεδόν αυτόματα, δεδομένου ότι οι προκαθορισμένοι όροι των συμβολαίων έχουν εκπληρωθεί και παράλληλα λειτουργεί ως σύστημα ηλεκτρονικών καταγραφών που επιτρέπει συγχρόνως την αυτόνομη επαλήθευση των συναλλαγών. Για παράδειγμα τα ηλεκτρονικά B/Ls, τα οποία επιτρέπουν στους stakeholders να έχουν υπό πλήρη επίβλεψη τη πορεία του εμπορεύματος από την παραλαβή έως την παράδοση, μειώνοντας κατά κόρον τα διαδικαστικά έξοδα. Ταυτόχρονα, ολοένα και περισσότερες τράπεζες που δραστηριοποιούνται στο cash managementναυτιλιακών εταιρειών έχουν διακρίνει από καιρού την ανάγκη να κάνουν περισσότερο ασφαλείς και πιο γρήγορες τις συναλλαγές των πελατών τους ανά την υφήλιο, επενδύοντας σημαντικά ποσά στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών εκμεταλλευόμενοι τα blockchains (π.χ. αναπτύσσοντας API’s integrating με τα μηχανογραφικά τους συστήματα και ενσωματώνοντας τις εσωτερικές ελεγκτικές διαδικασίες κάθε εταιρείας). Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η καμπάνια της ABN Amro.
Είναι εμφανές πως σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο επιχειρηματικό περιβάλλον, όπως η ποντοπόρος ναυτιλία, όπου η ανάγκη ενσωμάτωσης ευέλικτων, γρήγορων και αξιόπιστων διαδικασιών είναι διαρκώς αυξανόμενη και ανάλογη της τεχνολογικής εξέλιξης, τα blockchains έρχονται να προσφέρουν νέες αναβαθμισμένες δυνατότητες, στην καθημερινή λειτουργική διαχείριση πλοίων και λιμανιών. Μένει να αποδειχθεί σε τι βαθμό θα εφαρμοστεί η συγκεκριμένη τεχνολογία.
