Του κ. Δημήτριου Λυράκου, CEO της ASCOT Consulting Ltd.
«Ένα ευτυχισμένο πλοίο είναι ένα ασφαλές πλοίο». Αυτή είναι μια έννοια που υποστηρίζεται σε όλες τις εκπαιδεύσεις και τις δράσεις υποστήριξης για τους ναυτικούς από εταιρείες και οργανισμούς σε όλο τον κόσμο. Αυτή η έννοια είναι απολύτως σωστή, δεν υπάρχει καμία διαφωνία για αυτό! Από το 2009, όταν έκανα την πρώτη μου εκπαίδευση σε ναυτικούς σχετικά με την «Ευαισθητοποίηση για την Ψυχική Υγεία» μέχρι σήμερα, πιστεύω ακράδαντα ότι ένας ανθεκτικός, ενήμερος και υγιής, σωματικά και διανοητικά, ναυτικός έχει καλύτερη απόδοση, είναι πιο ασφαλής και πολύ πιο πιστός στην εταιρεία του/της.
Υπάρχει όμως ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που φαίνεται ότι παραμελήσαμε. Οι οικογένειες. Για κάθε εργαζόμενο θεωρούμε ότι το δίκτυό του, αποτελείται από τους συναδέλφους του ατόμου και το κοινωνικό του δίκτυο, κυρίως την οικογένεια. Με βάση αυτό φαίνεται ότι έχουμε παραβλέψει ίσως το σημαντικότερο μέρος στη ζωή ενός ναυτικού.
Ομολογουμένως, οι εταιρείες, τα τελευταία χρόνια, προσφέρουν σημαντικά προγράμματα και προνόμια για την υγεία και την υποστήριξη στις οικογένειες των ναυτικών τους και με μεγάλη δαπάνη επίσης. Ακόμα και αν, δεν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία σχετικά με τις επιπτώσεις τους, εμπειρικά, φαίνεται ότι δίνουν στον ναυτικό και την οικογένειά του μια ασφάλεια και αυξάνουν τη παραμονή του ιδίου στην εταιρεία σημαντικά. Έτσι, είναι λογικό να επιχειρηματολογήσουμε ότι “μια ευτυχισμένη οικογένεια κάνει τον ασφαλή και παραγωγικό ναυτικό”. Είναι αρκετό όμως; Με την πάροδο των χρόνων, ήμουν αρκετά τυχερός να μιλήσω με συζύγους ναυτικών από πολλές εθνικότητες και βαθμούς. Η εντύπωση μου είναι όχι. Επιτρέψτε μου να είμαι σαφής, δεν λέω ότι αυτές οι παροχές δεν είναι σημαντικές. Είναι πολύ! Απλά δεν αρκούν από μόνες τους.
Αμελούμε το στρες και τα βάρη που βιώνουν οι οικογένειες, ενώ το άτομο είναι στο πλοίο. Συχνά αναφέρουμε πώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αν δεν χρησιμοποιηθούν σωστά, μπορούν να επηρεάσουν την ψυχική κατάσταση του ναυτικού, αλλά δεν έχουμε εξετάσει πώς μπορούμε να βοηθήσουμε την πιο σημαντική πηγή, τις οικογένειες, για να αποφευχθούν αυτά τα λάθη. Οι περισσότεροι οργανισμοί παρέχουν, με μεγάλη δαπάνη, τα μέσα για καλύτερη και αμεσότερη επικοινωνία, μεταξύ του ναυτικού και της οικογένειάς του/της, αλλά χωρίς υποστήριξη, καθοδήγηση ή βοήθεια για να γίνει αυτή η επικοινωνία προς όφελος όλων των εμπλεκόμενων πλευρών, συμπεριλαμβανομένης και της εταιρείας.
Όταν έκανα τη στρατιωτική μου θητεία, ήμουν ψυχολόγος τοποθετημένος στο εξωτερικό. Αν και το στρατόπεδο παρείχε όλες τις σύγχρονες υπηρεσίες που έκαναν την επικοινωνία με τις οικογένειές μας ευκολότερη και αμεσότερη, μερικές φορές αντί να μας βοηθήσει και να μας κάνει πιο ευτυχισμένους είχε το αντίθετο αποτέλεσμα. Απλές διαφωνίες και παρεξηγήσεις έτειναν να διογκώνονται στο μυαλό πολλών στρατιωτών, οδηγώντας σε στρες και σε ορισμένες περιπτώσεις σε σοβαρές καταστάσεις όπως κρίσεις πανικού και κατάθλιψη. Σε μερικές περιπτώσεις προκαλούσε ακόμα και αυτοκτονικές σκέψεις. Ένας σημαντικός παράγοντας που δημιουργούσε αυτά τα συμπτώματα και τις σκέψεις ήταν επειδή ήμασταν μακριά και ως αποτέλεσμα η διαχείριση ορισμένων πληροφοριών ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Η αλληλεπίδραση μου με τους ναυτικούς, μου έδειξε ότι μπορούν να παρουσιάσουν, και σε ορισμένες περιπτώσεις όντως παρουσίαζαν, τις ίδιες αντιδράσεις για τον ίδιο ακριβώς λόγο. Μετά από μια δύσκολη ημέρα μια έντονη ή ακόμα και αδιάφορη συζήτηση για παράδειγμα, επειδή η σύζυγός τους είναι κουρασμένη και εκείνη, μπορεί να ξεκινήσει μια σειρά σκέψεων που μπορεί να τους οδηγήσει σε πολύ σκοτεινά μέρη. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η πίεση επί των συζύγων είναι σημαντική. Δεν είναι περισσότερο ή λιγότερο από την πίεση ενός ναυτικού, είναι απλά διαφορετική.
Εν συντομία έχει διαπιστωθεί πως, η σύζυγος ανησυχεί για την ασφαλή επιστροφή του ναυτικού, πρέπει να ασχοληθεί με τα καθημερινά προβλήματα και θέματα της οικογένειας, ενώ ο ναυτικός είναι μακριά. Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που έχουμε την τάση να παραβλέπουμε είναι ότι η σύζυγος αισθάνεται ότι πρέπει να βοηθήσει τον ναυτικό να προσαρμοστεί πάλι στην καθημερινότητα της οικογένειας με την επιστροφή του. Αυτή είναι μια σημαντική αιτία πίεσης για κάποιους συζύγους. Αυτά τα ζητήματα δεν είναι τόσο απλά όσο ακούγονται, και σίγουρα δεν είναι ασήμαντα, καθώς προκαλούν μεγάλο άγχος και πίεση σε όλες τις πλευρές.
Μια σύντομη και πρακτική εκπαίδευση των συζύγων, σχετικά με:
• Την πραγματικότητα του ναυτιλιακού επαγγέλματος
• Αναγνωρίζοντας τις δυσκολίες της οικογένειας
• Επικοινωνιακές δεξιότητες
• Μέσα κοινωνικής δικτύωσης
• Διαχείριση του στρες και ανθεκτικότητα
• Επίλυση προβλημάτων
• Επίλυση διενέξεων-συγκρούσεων
Καθώς και παρέχοντας απλές και πρακτικές συμβουλές, μπορεί να βοηθήσει την οικογένεια να λειτουργήσει καλύτερα. Κατά συνέπεια, ο ναυτικός μπορεί να έχει περισσότερη ηρεμία. Επιπλέον, μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο να βοηθήσει τον ναυτικό να εκτελέσει καλύτερα τα καθήκοντα του, με μεγαλύτερη ασφάλεια και να παραμείνει στο επάγγελμά του περισσότερο, χωρίς να ανησυχεί για την οικογένειά του και η οικογένεια του για εκείνον.
Όλα αυτά μπορεί να φαίνονται θεωρητικά, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι δεν είναι. Παίρνοντας συνεντεύξεις από ναυτικούς για τις ανησυχίες τους, οι οικογένειες τους είναι μία από τις τρεις πρώτες στη λίστα τους, αν όχι η πρώτη.
Επί του παρόντος, εστιάζουμε τόσο πολύ στις τεχνικές εκπαιδεύσεις, συμπεριφοριστικές δεξιότητες, στην ψυχική υγεία και σε άλλες εκπαιδεύσεις και για καλό λόγο. Αλλά, παραμελούμε την οικογένεια. Μια πιο ολιστική προσέγγιση μπορεί σίγουρα να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην απόδοση, την ασφάλεια και τη παραμονή τους ναυτικού στον εκάστοτε οργανισμό.
“Ένα ευτυχισμένο πλοίο είναι ένα ασφαλές πλοίο”, πράγματι.
Αλλά, “μια ευτυχισμένη οικογένεια κάνει έναν ευτυχισμένο και ασφαλή ναυτικό.”
Φωτό: Εuroguidance/Pixabay
