Της Δρ. Χρυσούλας Λιάκου, Fleet Medical Advisor της Angelicoussis Group
Επιμέλεια: Δρ Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος
Ως έγκαυμα ορίζεται ο ιστικός τραυματισμός του δέρματος που μπορεί να οφείλεται στην αυξημένη θερμότητα, σε χημικές ουσίες, στον ηλεκτρισμό και στην ακτινοβολία. Τα παραπάνω αίτια μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα τοπικά στο σημείο εφαρμογής τους, αλλά μπορεί να προκαλέσουν και πιο εκτεταμένες ζημιές και να οδηγήσουν τον οργανισμό σε σοκ, θέτοντας σε σοβαρό κίνδυνο τη ζωή του ασθενούς. Για την καλύτερη αντιμετώπιση των εγκαυμάτων θα πρέπει να ακολουθείται μια σειρά βημάτων, που συνοψίζεται στη φράση «stop, learn, cool, protect and treat the burn».
Stop the burn
Το πρώτο βήμα στην αντιμετώπιση ενός ασθενούς με έγκαυμα είναι η απομάκρυνση του αιτίου που το προκάλεσε, για να σταματήσει όσο το δυνατόν νωρίτερα η επέκταση της ζημιάς. Στην περίπτωση που τα ρούχα του θύματος ή και το ίδιο το θύμα έχουν πάρει φωτιά, θα πρέπει να φωνάξετε «stop, drop and roll». Το θύμα, πέφτοντας κάτω στο έδαφος και γυρνώντας, μειώνει την παροχή οξυγόνου στη φωτιά και επιτρέπει στους γύρω του να πλησιάσουν με ασφάλεια για να του παράσχουν βοήθεια. Σε τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί κατά προτίμηση πυροσβεστήρας ξηράς σκόνης. Εάν κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν, συστήνεται η χρήση άφθονου νερού. Μετά την κατάσβεση, αφαιρέστε τα ρούχα που έχουν καεί ή παραμένουν ζεστά, καθώς επίσης και τα ρούχα που μπορεί να είναι στενά. Στην περίπτωση που κάποιο κομμάτι ρουχισμού είναι κολλημένο πάνω στον τραυματία, μην το αφαιρέσετε αλλά απομακρύνετε τα υπόλοιπα ρούχα κόβοντάς τα γύρω από το σημείο. Τέλος, θα πρέπει να αφαιρεθούν όλα τα κοσμήματα και οι ζώνες.
Learn the burn
Σημαντικό βήμα για τη σωστή αντιμετώπιση του θύματος είναι και η σωστή αναγνώριση του εγκαύματος, ανάλογα με τις στιβάδες του δέρματος που έχει προσβάλει. Οι βασικές στιβάδες του δέρματος είναι τρεις: η επιδερμίδα (epidermis), το χόριο (dermis) και ο υποδόριος ιστός (subcutaneous tissue). Έτσι, τα εγκαύματα ταξινομούνται ως εξής:
- 1ου βαθμού: Περιορίζεται στην πρώτη στιβάδα του δέρματος και επουλώνεται χωρίς ουλή. Χαρακτηρίζεται από ερυθρότητα, ευαισθησία και ήπιο άλγος.
- 2ου βαθμού: Επηρεάζει τις δύο πρώτες στιβάδες του δέρματος και στην επούλωσή του μπορεί να εμφανιστεί και ουλή. Χαρακτηρίζεται από έντονο άλγος, ερυθρότητα και την εμφάνιση φυσαλίδων.
- 3ου βαθμού: Επεκτείνεται σε όλες τις στιβάδες του δέρματος. Το συγκεκριμένο έγκαυμα είναι ανώδυνο, καθώς έχουν καταστραφεί οι νευρικές απολήξεις της περιοχής. Η εμφάνιση του δέρματος είναι ωχρή, σκούρα γκρι ή μαύρη.
- 4ου βαθμού: Επεκτείνεται και στις δομές κάτω από το δέρμα, όπως μύες, λίπος, τένοντες, οστά κ.λπ.
Cool the burn
Πριν από την εφαρμογή οποιουδήποτε φαρμακευτικού σκευάσματος, η επηρεασμένη περιοχή θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με τη χρήση καθαρού δροσερού νερού. Τοποθετήστε ή βυθίστε το έγκαυμα σε δροσερό νερό για τουλάχιστον 10 έως 15 λεπτά. Μη χρησιμοποιείτε πάγο ή παγοκύστες, καθώς με αυτόν τον τρόπο θα προκληθεί περαιτέρω ζημιά.
Protect the burn
Εφόσον το έγκαυμα είναι καθαρό, προστατέψτε το με την εφαρμογή κρέμας Fucidin ή Fucicort. Οι εν λόγω αλοιφές είναι αντιβιοτικές και βοηθούν στην αποφυγή μόλυνσης του εγκαύματος. Απαγορεύεται η εφαρμογή λαδιού, βουτύρου ή άλλου λιπαρού σκευάσματος, καθώς αυξάνει την πιθανότητα μόλυνσης. Μετά την εφαρμογή των προαναφερθεισών αλοιφών, καλύψτε το έγκαυμα με αντικολλητική (non-adhesive) γάζα. Η εφαρμογή άλλων υλικών, όπως βαμβακιού ή ρούχων, απαγορεύεται, καθώς μπορεί να κολλήσουν στο δέρμα. Στην περίπτωση που το έγκαυμα έχει επεκταθεί στα δάχτυλα, είτε των χεριών είτε των ποδιών, φροντίστε ώστε αυτά να μην ακουμπούν μεταξύ τους αλλά να χωρίζονται με επιδέσμους.
Treat the burn
Χορηγήστε παυσίπονα φάρμακα, όπως Depon ή Ponstan, για τη διαχείριση του πόνου. Σε περίπτωση που ο τραυματίας δεν έχει εμβολιαστεί πρόσφατα κατά του τετάνου, χορηγήστε ένεση αντιτετανικού ορού. Τα ζωτικά σημεία θα πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά. Οι επίδεσμοι θα πρέπει να αλλάζονται τακτικά και να τοποθετείται ενυδατική κρέμα μαζί με την αντιβίωση. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί και η χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής από το στόμα. Σε κάθε περίπτωση, μετά την παροχή πρώτων βοηθειών θα πρέπει να αναζητείται ιατρική βοήθεια για παροχή των κατάλληλων οδηγιών.
Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε περίπτωση συνοδών προβλημάτων, πέραν του εγκαύματος, όπως η δυσκολία στην αναπνοή, που μπορεί να έχει προκληθεί από τον καπνό κάποιας πυρκαγιάς. Στην περίπτωση των εγκαυμάτων 3ου και 4ου βαθμού, καθώς και στην περίπτωση συνοδών προβλημάτων υγείας που μπορεί να έχουν προκληθεί, δεν είναι δυνατή η αντιμετώπιση στο πλοίο και απαιτείται η άμεση μεταφορά του ασθενούς στη στεριά.
