Του Δημήτριου Λυράκου, Κλινικού & Δικαστικού Ψυχολόγου και CEO της ASCOT Consulting
Από τον Φεβρουάριο που ξεκίνησε η απαγόρευση μετακινήσεων εξαιτίας του COVID-19, όλοι οι φορείς της ναυτιλίας προσπαθούν για το αυτονόητο, να εντάξουν τους ναυτικούς στα επαγγέλματα υψίστης σημασίας (essential workers), για να μπορούν να γίνονται οι απαραίτητες αλλαγές. Μέχρι αυτή τη στιγμή που συντάσσεται αυτό το άρθρο, αυτό δεν έχει γίνει. Στην προσπάθεια αυτή, μέχρι και ο Πάπας έχει κάνει έκκληση, χωρίς κάποιο αποτέλεσμα, δυστυχώς.
Οι συνέπειες αυτού του προβλήματος είναι πολυδιάστατες και δημιουργούν μια εξίσωση που δείχνει, αυτή την στιγμή, δύσκολο να λυθεί για δύο λόγους. Πρώτον, οι καταστάσεις εξακολουθούν και αλλάζουν. Δεύτερον, η ανοχή και πίεση που βιώνουν οι ναυτικοί είναι πλέον τόσο μεγάλη, που η όποια διαχείριση γίνεται ιδιαίτερα δύσκολη.
Πρόσφατα η Filistos ASCOT, παρουσίασε μια μελέτη για την ψυχολογική κατάσταση των ναυτικών, την περίοδο από Φεβρουάριο, μέχρι τα τέλη Μαΐου του 2020. Στον παρακάτω πίνακα και το αντίστοιχο γράφημα, μπορούμε να δούμε την διαφορά ανάμεσα στην περίοδο αυτή των τεσσάρων μηνών μεταξύ του 2019 και του 2020.
Το δείγμα μας για τα αποτελέσματα αυτά είναι 2479 ναυτικοί από 17 χώρες και όλες τις βαθμίδες. Οι κλάδοι από τους οποίους προέρχονται είναι πετρελαιοφόρα, ξηρού φορτίου και κρουαζιερόπλοια.
Από το παραπάνω γράφημα μπορούμε να διαπιστώσουμε πως όλα τα επίπεδα στους παράγοντες που αφορούν την ψυχική υγεία, άγχος, στρες, κατάθλιψη, έχουν μια σημαντική αύξηση. Να αναφερθεί πως η αύξηση αυτή αφορά όλες τις βαθμίδες, κάτι που κάνει τα αποτελέσματα αυτά περισσότερο ανησυχητικά.
Στα τρία σημεία που θα ήθελα να επικεντρωθούμε όμως είναι η σημαντική αύξηση των αυτοκτονικών σκέψεων από 12% στο 22%, αριθμός που δείχνει σχεδόν διπλασιασμό των ατόμων που έχουν σκεφτεί έστω και μια φορά να τερματίσουν την ζωή τους. Επίσης, την εμφάνιση παρανοϊκών σκέψεων, εξαιτίας του άγχους, που επίσης διπλασιάστηκε σχεδόν, από το 7% στο 13%.
Αυτό που θεωρώ όμως ως το πιο σημαντικό στοιχείο είναι το “Job Dissatisfaction”, δηλαδή η τάση του ατόμου να θέλει να αλλάξει επάγγελμα. Το 2019 το ποσοστό αυτό ήταν στο 6%, ένα αναμενόμενο ποσοστό για οποιοδήποτε επαγγελματικό κλάδο. Την ίδια περίοδο το 2020, το ποσοστό αυτό έχει εκτιναχθεί στο 39% δηλαδή μια αύξηση 6,5 φορές. Μια χρήσιμη πληροφορία που βρήκαμε, είναι πως η διαφορά ανάμεσα στους αξιωματικούς και μη, δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Αυτό υποδηλώνει πως ακόμα και υψηλόβαθμοι αξιωματικοί θα σκεφτούν σοβαρά αν ξανά ανεβούν σε πλοίο.
Σε καμία περίπτωση δεν εννοούμε πως όλοι αυτοί θα αποχωρήσουν από το επάγγελμα του ναυτικού. Το νούμερο αυτό εμπνέει ανησυχία διότι δείχνει την γενικότερη δυσαρέσκεια για την παρούσα κατάσταση που επικρατεί. Σε συζητήσεις με ναυτικούς που έχουμε κάνει και είναι εν πλω, κατανοούν, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, πως δεν είναι θέμα των εταιρειών αλλά διακρατικό, αλλά και αυτό δεν είναι αρκετό. Ακόμα και κανείς να μην αποχωρήσει από την ναυτιλία, αυτό το 39% υποδηλώνει μια αυξημένη καχυποψία και πιθανότητα μια επερχόμενη άρνηση ευελιξίας από την πλευρά του ναυτικού, διότι θα υπάρχει ο φόβος μη βρεθεί σε μια παρόμοια κατάσταση. Ένας φόβος, που δεν είναι παράλογος, σχετικά με τα αίτια που τον δημιούργησαν, αλλά, όπως παραδέχονται και οι ίδιοι οι ναυτικοί, αβάσιμος για την πλειονότητα των ναυτιλιακών, που πραγματικά κάνουν ό,τι μπορούν προκειμένου να υποστηρίξουν τους ανθρώπους τους.
Αυτή την στιγμή δεν μπορεί να αμφισβητήσει κανείς την αυξημένη πίεση που αισθάνεται ένας άνθρωπος, που είναι πάνω σε ένα καράβι παραπάνω από ότι υπολόγιζε, με αυξημένη κούραση και κυρίως ακούγοντας για το τι συμβαίνει, με κρούσματα και θανάτους του COVID-19 σε κάθε χώρα και αυτοκτονίες ναυτικών που δεν μπορούν να επαναπατριστούν.
Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τον ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό ναυτικών που δεν μπορούν να δουλέψουν, γιατί δεν γίνονται αλλαγές πληρωμάτων και βρίσκονται σε δεινή οικονομική κατάσταση. Για αυτό τον πληθυσμό, δυστυχώς δεν έχουμε κάποια στοιχεία που μπορούμε να παρουσιάσουμε.
Tι μέλλει γενέσθαι;
Η ειλικρινής απάντηση είναι δεν ξέρουμε. Η παγκόσμια κατάσταση είναι τόσο ρευστή που ασφαλή συμπεράσματα δεν μπορούν να βγουν. Το μόνο στο οποίο μπορούμε να επικεντρωθούμε είναι κάποια απλά βήματα για την υποστήριξη των ναυτικών που μπορεί να πιέζονται αυτή την περίοδο:
- Δυνατότητα υποστήριξης σε περίπτωση που υπάρχει ανάγκη.
- Δυνατότητα παρακολούθησης από τον καπετάνιο της ψυχικής υγείας και κατάστασης των ναυτικών.
- Ανάγκη ενημέρωσης των οικογενειών για την όλη εξέλιξη και συμβουλές για την επικοινωνία τους με τον ναυτικό-συγγενή τους.
- Συχνή ενημέρωση από την εταιρεία για τις εξελίξεις, προκειμένου να ελεγχθεί, όσο είναι εφικτό, οι ψεύτικες ειδήσεις, που μπορούν να δημιουργήσουν τεράστια προβλήματα.
Όλα τα παραπάνω δεν θα λύσουν το πρόβλημα, διότι το πρόβλημα είναι διακρατικό. Αφού λοιπόν η κατάσταση αυτή δεν είναι στον έλεγχό μας, οφείλουμε να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε, προκειμένου να την βελτιώσουμε στον μέτρο του δυνατού.
Αυτή την περίοδο, καθήκον όλων μας είναι να βοηθήσουμε. Στα πλαίσια την κοινωνικής εταιρικής ευθύνης η Filistos ASCOT έχει δημιουργήσει υλικό, έντυπο και σε βίντεο, που διανείμεται δωρεάν για την υποστήριξη των ναυτικών και των οικογενειών τους. Σε περίπτωση που επιθυμείτε να λάβετε το υλικό, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την ομάδα της Filistos ASCOT, εδώ για να σας αποσταλλεί ηλεκτρονικά, χωρίς καμία επιβάρυνση.
Είμαστε όλοι μαζί σε αυτή την κρίση και πιστεύουμε πραγματικά πως ο καθένας μας οφείλει να βοηθήσει για την υποστήριξη αυτού του τόσο σημαντικού για την παγκόσμια οικονομία, αλλά και την καθημερινότητα μας κλάδου.
Φωτό: Focke Strangmann/ΑΠΕ-ΜΠΕ
