Ήταν Μάιος του 1967 όταν ο Σπύρος Μαρινάτος ξεκίνησε ανασκαφές στο Ακρωτήρι για να θεμελιώσει τη θεωρία του περί σχέσης της έκρηξης του ηφαιστείου της Θήρας με τη καταστροφή του μινωικού πολιτισμού.
Αναμφισβήτητα, τα ευρήματα που αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη ήταν από τα σημαντικότερα στον ελληνικό χώρο, ενώ οι τοιχογραφίες που είδαν το φως κόβουν την ανάσα με την παραστατικότητα του σχεδίου και την ζωντάνια των χρωμάτων τους. Ανάμεσά τους, η «Νηοπομπή» παρουσιάζει με μοναδική γλαφυρότητα τα ταξίδια, όχι μόνο στο Αιγαίο, αλλά και ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο (Κύπρο, Συρία, Αίγυπτο) κατά τον 17ο αιώνα προ Χριστού.
Η Νηοπομπή βρίσκεται στη Δυτική Οικία ενός οικισμού με άριστη πολεοδομική οργάνωση. Φιλοτεχνήθηκε με την τεχνική του buon fresco (νωπογραφίας) με το χρώμα να έχει ενσωματωθεί σε υγρό ασβεστοκονίαμα και έχει μήκος 12 μέτρα καλύπτοντας και τους τέσσερις τοίχους του δωματίου. Θεωρείται ότι στην οικία αυτή διέμενε ο αρχηγός του θηραϊκού στόλου.
Πρόκειται στην ουσία για ένα χρονικό του ταξιδιού επτά μεγάλων και επτά μικρότερων πλοίων σε τέσσερις παραθαλάσσιους οικισμούς. Οι ερμηνείες για την απεικόνιση συγκλίνουν στο ότι πρόκειται περί αποστολών με εμπορικό χαρακτήρα ή για εξερεύνηση ή ακόμα και συμμετοχή σε λατρευτική γιορτή, καθώς δεν παρουσιάζεται άμεσα κάποια στρατιωτική ιστορία. Ωστόσο στον βόρειο τοίχο εικονίζονται πολεμιστές με οπλισμό και μία σκηνή ναυαγίου ή ναυμαχίας, η οποία μάλλον αναφέρεται σε κάποιο προηγούμενο ιστορικό γεγονός. Επομένως, αυτό που συνάγεται είναι ότι στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο υπήρχε ειρηνικό κλίμα (είναι γνωστό ότι οι Μινωίτες είχαν επιβάλλει στην ανατολική Μεσόγειο την “pax minoica”) και έτσι ευνοούνταν οι δια θαλάσσης εμπορικές συναλλαγές.
Μία από τις εικονιζόμενες πόλεις πρέπει να είναι το ίδιο το Ακρωτήρι, το λιμάνι απόπλου του στόλου, καθώς σε αυτήν κυριαρχεί το ηφαιστειακό τοπίο, ενώ ένα τμήμα της τοιχογραφίας περιλαμβάνει χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Κνωσού και των Μαλίων.
Από τις περιοχές που επισκέπτονταν τα θηραϊκά πλοία είναι η βόρεια Αφρική, καθώς στη Νηοπομπή εικονίζεται ένα ποτάμι, στις όχθες του οποίου πάνθηρες κυνηγούν αγριόπαπιες, ανάμεσα σε παπύρους και φοινικόδεντρα, πανίδα και χλωρίδα που παραπέμπουν στον Νείλο.
Ενδιαφέρουν παρουσιάζουν οι απεικονίσεις των πλοίων: έχουν κυρτό σώμα, σαν μισοφέγγαρο, με μήκος που, σύμφωνα με τους μελετητές, ξεπερνά τα 30 μέτρα. Στο κεντρικό ιστίο υπάρχει ένα μεγάλο τετράγωνο πανί, ενώ για την κίνησή τους χρησιμοποιούνται 18-21 ζευγάρια κουπιών. Στο κατάστρωμα βρίσκεται σκεπασμένος χώρος για τους επιβάτες, ενώ στην πρύμνη η καμπίνα του καπετάνιου. Εικάζεται ότι τα σκάφη ανήκουν σε ένα ενιαίο σύνολο στόλου, με συγκεκριμένο σκοπό. Αυτό που εντυπωσιάζει είναι ο διάκοσμος των σκαριών: ξόανα λιονταριών, παραστάσεις δελφινιών (σύμβολα και τα δύο δύναμης στην στεριά και τη θάλασσα), πτηνά και έντομα, αλλά και ανθέμια και γιρλάντες στο πλοίο, στο οποίο θεωρείται ότι επιβαίνουν σημαίνοντα πρόσωπα.
Τα ευρήματα του Ακρωτηρίου της Θήρας τεκμηριώνουν τον κομβικό ρόλο του νησιού σε ναυτικό, εμπορικό, αλλά και πολιτισμικό επίπεδο. Οι αρχαιολόγοι μέχρι και πρόσφατα ανακαλύπτουν συναρπαστικά ευρήματα: To 2012 ερευνητικό κλιμάκιο εντόπισε το υπόβαθρο, δηλαδή την επιφάνεια του αρχαίου εδάφους πριν αυτό θαφτεί οριστικά κάτω από τα υλικά της μεγάλης ηφαιστειακής έκρηξης, ενώ ταυτόχρονα ελήφθησαν δείγματα για περαιτέρω εργαστηριακές αναλύσεις για να αποσαφηνιστούν οι συνθήκες που επικρατούσαν στο προ-Μινωϊκό περιβάλλον. Το 2018 οι αρχαιολόγοι του Ακρωτηρίου έφεραν στο φως 13 πήλινες λάρνακες και επιπλέον 90 τ.μ. τοιχογραφιών που σχετίζονται με τις αντιλήψεις και τις δοξασίες της θηραϊκής κοινωνίας. Φαίνεται τελικώς πως το ηφαιστειακό νησί έχει ακόμα πολλά κρυμμένα μυστικά που περιμένουν να αποκαλυφθούν!
Φωτό: Λεπτομέρεια από την Τοιχογραφία, Δυτική Οικία, Ακρωτήρι Θύρας (Φωτογραφικό αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
