Με την ανάπτυξη του ISM Code και των ασφαλών συστημάτων διαχείρισης (SMS) στα πλοία, οι αξιολογήσεις κινδύνων (Risk Assessments) αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των ναυτικών. Περιλαμβάνονται σε έντυπα (checklist), αποτυπώνονται στις διαδικασίες που ακολουθεί η εταιρεία (procedures) και χρησιμοποιούνται σε διαφορετική συχνότητα από όλες τις βαθμίδες στο πλοίο ανάμεσα σε αξιωματικούς και κατώτερα πληρώματα.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση των Risk Assessments αποτελεί η περιγραφή των σχετικών εννοιών.
• Ρίσκο (Risk): Η πιθανότητα της ζημιάς που μπορεί να προκληθεί από έναν ή περισσότερους κινδύνους. Το ρίσκο αποτελείται από δύο στοιχεία, το ενδεχόμενο της πρόκλησης του κινδύνου και το μέγεθος των επιπτώσεων ή ζημιών που θα επιφέρει ο παραπάνω κίνδυνος.
• Κίνδυνος (Hazard): Εννοούμε οτιδήποτε δύναται να προκαλέσει ζημιά σε άνθρωπο, ιδιοκτησία, περιβάλλον ή σε έναν συνδυασμό των παραπάνω.
• Αξιολόγηση κινδύνου (Risk Assessment): Ονομάζεται η διαδικασία κατά την οποία αξιολογείται η επαρκής διαχείριση των κινδύνων, ώστε να επιτρέπεται η ασφαλής εκτέλεση της εργασίας.
Το πρώτο βήμα αποτελεί η αναγνώριση των κινδύνων που μπορούν να προκύψουν κατά την εκτέλεση της εργασίας.
Η εκτίμηση του ρίσκου αποτελεί μια ιδιαίτερα απαιτητική διαδικασία, καθώς η μέτρηση και η ποσοτικοποίηση της πιθανότητας πραγματοποίησης του κινδύνου ή το μέγεθος των ζημιών δύσκολα καταγράφονται, με αποτέλεσμα στα περισσότερα έντυπα οι αξιολογήσεις κινδύνου να έχουν ήδη ολοκληρωθεί ή να προσδιορίζονται από τις διάφορες κατηγορίες προς διευκόλυνση του ναυτικού.
Risk Assessment Matrix
Πηγή: Wikipedia
Μετά την αξιολόγηση κινδύνου, ανάλογα με το αποτέλεσμα, ο ναυτικός θα μπορέσει να προχωρήσει στην εκτέλεση της προγραμματισμένης εργασίας ή θα πρέπει να αναθεωρήσει την εργασία και να λάβει μέτρα, έτσι ώστε είτε να μειωθεί η πιθανότητα εμφάνισης του κινδύνου είτε να μειωθεί η ζημιά που μπορεί να προκληθεί.
Για παράδειγμα, η διέλευση ενός ποντοπόρου πλοίου από τα στενά της Σιγκαπούρης αποτελεί μια αρκετά ριψοκίνδυνη πλεύση, καθώς οι πιθανοί κίνδυνοι είναι πολλαπλοί και στις περισσότερες περιπτώσεις το μέγεθος του ρίσκου είναι απαγορευτικό (extreme) και κατηγοριοποιείται στο κόκκινο τμήμα του πίνακα αξιολόγησης κινδύνου.
Για να επιτραπεί το πέρασμα του πλοίου από τα στενά της Σιγκαπούρης, ακολουθείται μια διαδικασία αξιολόγησης κινδύνου με σκοπό την αναγνώριση των πιθανών κινδύνων και τη λήψη των κατάλληλων μέτρων, ώστε να μειωθεί το ρίσκο σε επιτρεπτά επίπεδα.
Ενδεικτικά ορισμένοι κίνδυνοι στην παραπάνω περίπτωση:
• Κόπωση, έλλειψη εμπειρίας του πληρώματος, λανθασμένη και ελλιπής επικοινωνία μεταξύ της ομάδας στη γέφυρα.
• Ρηχίες και άλλοι ναυτικοί κίνδυνοι κατά τη ναυσιπλοΐα.
• Μεγάλος όγκος πλοίων στους διαύλους, συμφόρηση στους διαύλους.
• Επικίνδυνα μετεωρολογικά φαινόμενα, όπως ριπές ανέμου, δυνατά ρεύματα, παλίρροιες.
• Ανεπαρκής λειτουργία εξοπλισμού της γέφυρας, πηδαλιουχίας και μηχανής.
Σχετικά με τους παραπάνω κινδύνους, ορισμένα μέτρα που μπορούν να ληφθούν:
• Ενισχύεται η ομάδα της γέφυρας με περισσότερα μέλη.
• Η ομάδα συμβουλεύεται τις οδηγίες προς ναυτιλλομένους, τις πιο πρόσφατες διορθώσεις χαρτών.
• Ελέγχονται οι ρυθμίσεις του εξοπλισμού στη γέφυρα.
• Γίνεται έλεγχος όλων των συστημάτων πηδαλιουχίας και ενημερώνεται ανάλογα η ομάδα στη μηχανή.
• Γίνεται πρόβλεψη του καιρού και των τοπικών φαινομένων.
• Ενδεχομένως στην ομάδα γέφυρας να προστεθεί και πιλότος για το πέρασμα στον δίαυλο.
Συμπερασματικά, οι αξιολογήσεις κινδύνου απαιτούν την προσοχή των ναυτικών, καθώς αποτελούν ένα ακόμα χρήσιμο εργαλείο, που με την κατάλληλη χρήση συνεισφέρει στην ασφαλή εκτέλεση των εργασιών.
