Του Καπτ. Γεώργιου Γεωργούλη
Σήμερα τα πλαστικά στους ωκεανούς αποτελούν τη μεγαλύτερη, ίσως, απειλή για το θαλάσσιο οικοσύστημα και τη θαλάσσια ζωή. Έρευνα που ήλθε στο φως της δημοσιότητας από επιστήμονες και εμπειρογνώμονες από τις μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα εταιρείες Pew Charitable Trusts και SYSTEMIQ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον των ωκεανών αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα.
Σύμφωνα λοιπόν με την έρευνα, ο αριθμός των πλαστικών που βρίσκονται παρασυρόμενα στους ωκεανούς θα τριπλασιαστεί μέσα στα επόμενα είκοσι χρόνια, εκτός αν οι εταιρείες παραγωγής αλλά και οι κυβερνήσεις μειώσουν δραστικά την παραγωγή των πλαστικών. Η παραγωγή των πλαστικών μιας χρήσης (χειρουργικές μάσκες) αυξήθηκε λόγω της πανδημίας, σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Στερεών Αποβλήτων (International Solid Waste Association), έναν μη κυβερνητικό οργανισμό. Οι μάσκες μιας χρήσης και τα γάντια από πλαστική ύλη κάθε μέρα ξεβράζονται στις παραλίες της Ασίας και στη συνέχεια παρασύρονται στον ωκεανό, ενώ οι χώροι υγειονομικής ταφής απορριμμάτων πιέζονται με τεράστιους όγκους πλαστικών απορριμμάτων που προέρχονται από συσκευασίες φαγητού από καταστήματα (take away, delivery).
Η παραπάνω μελέτη έρχεται να προσφέρει λύσεις που θα μπορούσαν να μειώσουν τον προβλεπόμενο όγκο πλαστικών που εισέρχονται στον ωκεανό κατά περισσότερο από 80%. Το μονοπάτι για τον περιορισμό της κρίσης των πλαστικών αποβλήτων στον ωκεανό είναι από τα πιο λεπτομερή που έχουν προταθεί ποτέ σε μια μελέτη.
Εάν δεν αναληφθεί δράση, ωστόσο, οι ποσότητες των πλαστικών που καταλήγουν στη θάλασσα κάθε χρόνο θα αυξάνονται από 11 εκατ. έως 29
εκατ. τόνους, ενώ έως το 2040 ο αριθμός θα φτάσει στα 600 εκατ. τόνους, που διογκώνονται στον ωκεανό, το ισοδύναμο βάρος των 3 εκατ. γαλάζιων φαλαινών, σύμφωνα πάντα με τη μελέτη.
Η στρατηγική που περιγράφεται στη μελέτη περιλαμβάνει επαναπροσδιορισμό της επένδυσης εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων από επενδύσεις παραγωγής πλαστικών, σε:
· Μείωση της παραγωγής πλαστικών.
· Επένδυση στην παραγωγή εναλλακτικών υλικών βιοδιασπώμενων.
· Επέκταση της αποκομιδής των πλαστικών απορριμμάτων σε μεγαλύτερη έκταση στον ωκεανό από τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Αυτό θα απαιτούσε μια στροφή από τη βιομηχανία ενέργειας, η οποία επενδύει ταχύτατα στη δημιουργία νέων μονάδων για την ενίσχυση της παραγωγής πλαστικών, καθώς η βιομηχανία των παραδοσιακών πηγών ενέργειας συρρικνώνεται από την αύξηση των καθαρότερων πηγών ενέργειας.
Η ποσότητα του πλαστικού που παράγεται ετησίως αυξάνεται με μεγάλη ταχύτητα και, ενώ το 1950 η παγκόσμια παραγωγή βρισκόταν στα 2 εκατ. τόνους, το 2017 ο αριθμός αυτός ήταν 348 εκατ. τόνοι και αναμένεται να διπλασιαστεί ξανά έως το 2040, σύμφωνα με εκτίμηση της μελέτης.
Οι μεγάλοι κατασκευαστές πλαστικών, συμπεριλαμβανομένων των ExxonMobil, Dow και Chevron Phillips Chemical, δήλωσαν ότι έχουν δεσμευτεί να αντιμετωπίσουν τη ρύπανση των πλαστικών, παρά την αύξηση της παραγωγής. Τα έργα που χρηματοδοτούν επικεντρώνονται στον καθαρισμό των αποβλήτων.
Η μελέτη προτείνει, ωστόσο, οι κυβερνήσεις να εφαρμόσουν νόμους για να αποθαρρύνουν την αύξηση στην παραγωγή πλαστικών και να επιδοτήσουν εναλλακτικές λύσεις, όπως ανακυκλώσιμα ή βιοδιασπώμενα υλικά.
Μερικοί από τους μεγαλύτερους αγοραστές πλαστικών είναι εταιρείες καταναλωτικών αγαθών, όπως η Coca-Cola, η PepsiCola, η Nestle και η Unilever. Όλοι έχουν δεσμευτεί να χρησιμοποιήσουν μεγαλύτερη ποσότητα ανακυκλωμένου περιεχομένου σε προϊόντα στο μέλλον, ωστόσο οι τρέχουσες κυβερνητικές και εταιρικές δεσμεύσεις θα μειώσουν την
ποσότητα πλαστικού που ρέει στον ωκεανό μόνο κατά 7% έως το 2040, σύμφωνα με τη μελέτη.
Για να μειωθεί η ροή του πλαστικού ωκεανού κατά 80%, θα χρειαζόταν η χρήση του χαρτιού η βιοδιασπώμενων υλικών σε σχέση με το πλαστικό μιας χρήσης και η συσκευασία θα πρέπει να επανασχεδιαστεί ώστε να αποτελείται στο διπλάσιο από ανακυκλώσιμο υλικό.
Εάν τελικά επιτραπεί στη βιομηχανία να συνεχίσει τις προβλέψεις της για ανάπτυξη έως το 2050, που τετραπλασιάζει την παραγωγή πλαστικών κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι περισσότερες από τις συστάσεις αυτής της μελέτης δεν θα έχουν νόημα.
Είναι πλέον επιτακτική η ανάγκη της μείωσης των πλαστικών στους ωκεανούς σαν ένα πρόβλημα που μας αφορά όλους, διότι δεν καταστρέφει απλώς τη θαλάσσια ζωή, αλλά επιστρέφει πίσω σε εμάς, δηλητηριάζοντας τη ζωής μας. Πρέπει λοιπόν όλοι οι εμπλεκόμενοι ‒παραγωγοί πλαστικών, αγοραστές πλαστικών, καταναλωτές‒ να επαναπροσδιορίσουμε τη στάση μας, πριν συνεχίσουμε αυτή την ξέφρενη πορεία χρήσης πλαστικών και να σταματήσουμε να δηλητηριάζουμε τη θάλασσα, γιατί ό,τι συμβαίνει στη θάλασσα στο τέλος θα συμβεί και σε εμάς.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ναυτικά Χρονικά, τεύχος Δεκεμβρίου 2020, σελίδα 88
