Του Μιχάλη Νικολάου
Οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (Sustainable Development Goals ‒ SDGs) που υιοθέτησαν ομόφωνα τα μέλη του ΟΗΕ το 2015 επηρεάζουν το σύνολο των δημόσιων και ιδιωτικών κοινωνικών φορέων, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων. Υπό αυτό το πρίσμα προσφέρεται μια ευκαιρία για τις επιχειρήσεις να ευθυγραμμίσουν τις στρατηγικές τους και τα μοντέλα ανάπτυξης και έρευνάς τους με τις κατευθυντήριες γραμμές που έχουν θέσει τα SDGs για την αειφόρο ανάπτυξη.
Η ναυτιλία ως παγκόσμια βιομηχανία, μέσω της οποίας διακινείται το 90% του παγκόσμιου εμπορίου, δύναται να έχει πρωτεύοντα ρόλο στην επίτευξη πολλών –αν όχι όλων‒ από τους στόχους που έχουν τεθεί για το 2030. Οι βιώσιμες θαλάσσιες μεταφορές είναι ένα οριζόντιο ζήτημα και, ως εκ τούτου, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο για την επίτευξη των περισσοτέρων από τα SDGs.
Ο ΙΜΟ είναι υπεύθυνος για τη λήψη μέτρων και την εφαρμογή αυτών, στοχεύοντας στη βελτίωση της ασφάλειας των θαλάσσιων μεταφορών καθώς επίσης και στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και στον περιορισμό της ρύπανσης που προέρχεται από τη ναυτιλία. Με δεδομένο ότι τα SDGs αντιμετωπίζουν διαφορετικές πτυχές της αειφορίας και μεταξύ τους διασυνδέονται, και καθώς ορισμένες δραστηριότητες του ΙΜΟ μπορεί να συμβάλλουν σε περισσότερους από έναν στόχους, το έργο του ΙΜΟ αφορά, ως εκ τούτου, τα περισσότερα Sustainable Development Goals.
Η ναυτιλία αποτελεί τον οικονομικότερο κλάδο των μεταφορών και ως εκ τούτου συμβάλλει στην καταπολέμηση της φτώχειας και της πείνας (SDGs 1 και 2), καθώς μέσω των θαλάσσιων μεταφορών διακινούνται αγαθά με τελικό προορισμό τους καταναλωτές. Όσο η ναυτιλία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται λόγω της αναμενόμενης αύξησης του παγκόσμιου εμπορίου, η ενίσχυση της πρόσβασης σε βασικά υλικά, αγαθά και προϊόντα αναμένεται να βοηθήσει εκατομμύρια ανθρώπους να αντιμετωπίσουν τη φτώχεια και την πείνα. Επιπλέον, ο ΙΜΟ, επιδιώκοντας την ασφάλεια στη ναυσιπλοΐα, συμβάλλει στην επισιτιστική και ενεργειακή ασφάλεια των κοινωνιών και ιδιαίτερα των νησιωτικών, οι οποίες στηρίζονται σχεδόν αποκλειστικά στις διά θαλάσσης μεταφορές για τον εφοδιασμό τους. Ο ΙΜΟ συνεργάζεται επίσης με τον FAO για την αντιμετώπιση της παράνομης και λαθραίας αλιείας.
Σε ό,τι αφορά τον Στόχο 7 των Ηνωμένων Εθνών για την καθαρή και φτηνή ενέργεια, η ναυτιλιακή βιομηχανία μπορεί να συμβάλει στην επίτευξή του, εφόσον οι υπηρεσίες της στοχεύουν στην ενεργειακή μετάβαση σε ΑΠΕ, βελτιώνοντας το ενεργειακό αποτύπωμα. Εξάλλου, η ναυτιλία αποτελεί τον κατεξοχήν κλάδο μεταφοράς ενεργειακών πρώτων υλών, είτε των παραδοσιακών είτε των εναλλακτικών (μεθανόλη, βιοκαύσιμα, υδρογόνο), ενώ ιδιαίτερα η ναυτιλία μικρών αποστάσεων συνιστά πρόσφορη επιλογή για την εγκατάσταση υβριδικών συστημάτων ενέργειας ή για την προώθηση της έρευνας για τη ναυπήγηση αμιγώς ηλεκτρικών ή άλλου είδους πλοίων με μηδενικές εκπομπές.
Οι υποδομές, για παράδειγμα οι λιμενικές, είναι κεντρικής σημασίας για την αποτελεσματική λειτουργία ολόκληρου του ναυτιλιακού τομέα. Ο ΙΜΟ συμβάλλει στον SDG 9, παρέχοντας ένα νομικό και κανονιστικό πλαίσιο, ενισχύοντας πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη ικανοτήτων και την ίδια ώρα προσφέροντας κίνητρα για την ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών μεταξύ των κρατών-μελών.
Ο κατεξοχήν στόχος που άπτεται της θάλασσας (SDG 14) αφορά την προσεκτική διαχείριση των θαλασσών και των θαλάσσιων πόρων ως βασικό βήμα προς την αειφόρο ανάπτυξη. Ως βήματα προς αυτή την κατεύθυνση καταγράφονται η προστασία της θαλάσσιας άγριας ζωής, η μείωση του υποβρύχιου θορύβου από τα πλοία και η λήψη μέτρων για την αποφυγή συγκρούσεων μεταξύ πλοίων και θαλάσσιων θηλαστικών.
Οι δράσεις του ΙΜΟ για την υλοποίηση των SDGs δεν περιορίζονται μόνο στους παραπάνω στόχους. Η ισότητα των φύλων, επίσης, ενισχύεται μέσω του δικτύου περιφερειακών ενώσεων του ΙΜΟ, προωθώντας την πλήρωση διευθυντικών θέσεων από γυναίκες και την οικονομική αυτονομία, παρέχοντας πρόσβαση σε εξειδικευμένη κατάρτιση και βελτιώνοντας τις ευκαιρίες απασχόλησης για τις γυναίκες στα κέντρα λήψης αποφάσεων στους λιμενικούς και θαλάσσιους τομείς (SDG 5).
Ταυτόχρονα, η Διεθνής Σύμβαση του Χονγκ Κονγκ του ΙΜΟ παρέχει ένα πλαίσιο για την ασφαλή και περιβαλλοντικά ορθή ανακύκλωση των πλοίων (SDG 12).
H ταυτόχρονη διαχείριση του θαλάσσιου εμπορίου και ο περιορισμός των εκπομπών απαιτεί από τη ναυτιλιακή βιομηχανία να υιοθετήσουν καινοτόμες δράσεις περιορισμού της κλιματικής αλλαγής και ενίσχυσης της αειφόρου ανάπτυξης. Πλήθος χωρών, ναυτιλιακών ενώσεων και επιχειρήσεων υιοθετούν στόχους περιορισμού των εκπομπών αερίων, είτε σχετικά περιορισμένους (ADNOC κατά 25% έως το 2025) είτε και πιο φιλόδοξους: ΕΕ, Νορβηγία, Μεγάλη Βρετανία αλλά και σειρά επιχειρήσεων (BP, Equinor) ανακοινώνουν ότι στοχεύουν σε μηδενικές εκπομπές έως το 2050.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ναυτικά Χρονικά, τεύχος Δεκεμβρίου 2020, σελίδα 80
