Ενώ συχνά τα κράτη της Δύσης διαθέτουν τα μέσα και κυρίως τη σχετική νομοθεσία για να υποστηρίξουν την προστασία και την καταπολέμηση των φαινομένων της παρενόχλησης και του εκφοβισμού στο εργασιακό περιβάλλον, ο έλεγχος και η καταπολέμηση των παραπάνω επάνω στα πλοία αποτελεί μια ιδιαίτερη πρόκληση για όλους.
Οι τροποποιήσεις της MLC (Maritime Labour Convention) που συνφωνήθηκαν στις 8 Ιανουαρίου 2019 αποσκοπούν στην καλύτερη προστασία των ναυτικών από τα φαινόμενα της παρενόχλησης και του εκφοβισμού στα πλοία. Πιο συγκεκριμένα, στον Κανονισμό 4.3 «Προστασία της υγείας και της ασφάλειας και της αποφυγής των ατυχημάτων» αναφέρεται πως τα κράτη είναι υπεύθυνα να συμπεριλάβουν και την καταπολέμηση της παρενόχλησης και του εκφοβισμού όταν νομοθετούν για θέματα που αφορούν τη διαχείριση της ασφάλειας και της πρόνοιας των ναυτικών, στα πλοία τα οποία φέρουν τη σημαία του κράτους τους.
Θεσμικοί φορείς του εφοπλισμού, όπως το ICS (International Chamber of Shipping) και της ναυτεργασίας, όπως η ITF (International Transport Workers Federation) έχουν εκδώσει σχετικές κατευθυντήριες γραμμές και οδηγίες για την αντιμετώπιση και την ελαχιστοποίηση της παρενόχλησης και του εκφοβισμού στα πλοία στο πληροφοριακό έντυπο «Guidance on Eliminating Shipboard Harassment and Bullying».
Η παρενόχληση (harassment) αφορά σε οποιαδήποτε συμπεριφορά η οποία μειώνει την αξιοπρέπεια ενός ανθρώπου, δημιουργώντας ένα προσβλητικό, υποτιμητικό και αφιλόξενο περιβάλλον για το θύμα και μπορεί να παρουσιαστεί σε διάφορες εκφάνσεις, όπως: η έκθεση το θύματος σε προσβλητικές αναφορές και εκφράσεις, σε σεξιστικά/ρατσιστικά/ομοφοβικά αστεία και σχόλια.
Εκφάνσεις τέτοιας συμπεριφοράς είναι ο απαξιωτικός και μειωτικός λόγος, οι σχολιασμοί σχετικά με τα εξωτερικά χαρακτηριστικά ή τον χαρακτήρα ενός ατόμου και η αδικαιολόγητη- συνήθως άσεμνη ή ενοχλητική για το θύμα- σωματική επαφή.
Η συμπεριφορά του θύτη πρέπει που να προκαλεί ντροπή και άγχος στο θύμα για να κατηγοριοποιηθεί ως παρενόχληση.
Ο εκφοβισμός (bullying) αποτελεί μια μορφή παρενόχλησης που εκδηλώνεται μέσω της αφιλόξενης συμπεριφοράς ενός θύτη με ισχύ ή εξουσία πάνω στο θύμα. Με τη συγκεκριμένη βίαιη ή εκρηκτική συμπεριφορά ο θύτης προκαλεί, εκφοβίζει,απειλεί ή υποτιμά συχνά και επαναλαμβανόμενα το θύμα. Ο εκφοβισμός συνήθως εμφανίζεται μέσω της κατάχρησης της εξουσίας, της θέσης ευθύνης, αλλά και της ισχύος ή της σωματικής δύναμης του θύτη. Για παράδειγμα, μπορεί να παρουσιαστεί μέσω της λεκτικής βίας, του κοινωνικού αποκλεισμού, του ηλεκτρονικού εκφοβισμού (cyberbullying), της επιβλητικής εξουσίας και της εσκεμμένης συκοφαντίας του ανώτερου ιεραρχικά ή του πιο δυνατού σωματικά. Το bullying αφορά την συνήθως βίαιη επιβολή του ιεραρχικά πιο «ισχυρού» ή/ και σωματικά πιο «δυνατού» στον πιο αδύναμο, ο οποίος με τη σειρά του για συγκεκριμένους λόγους δεν μπορεί να αντιδράσει ή προφυλαχθεί.
Οι ναυτιλιακές εταιρείες έχουν αναπτύξει ένα σύνολο πολιτικών και διαδικασιών για την καταπολέμηση της παρενόχλησης και του εκφοβισμού στα πλοία. Η στάση των εταιρειών είναι ξεκάθαρη. Τα αρμόδια Τμήματα αξιολογούν την κάθε περίπτωση και αντιδρούν σε όσα άτομα επιχειρούν να παρενοχλήσουν και να εκφοβίσουν συναδέλφους μέσω αυστηρών επισημάνσεων και προειδοποιήσεων, που συνήθως οδηγούν και στον αποκλεισμό του εργαζομένου από την εταιρεία.
Οι εταιρείες έχουν προβλέψει για τα παραπάνω φαινόμενα μέσω της ανάπτυξης ενός ασφαλούς διαύλου επικοινωνίας μεταξύ πλοίου και γραφείου είτε μέσω του DPA (Designated Person Ashore) ή άλλης πλατφόρμας, είτε μέσω ειδικών συμβεβλημένων συνεργατών ικανών να αντιμετωπίσουν και να συμβουλεύσουν τα θύματα.
Αποτελεί καθήκον όλων σε κάθε πλοίο να προστατεύουν, να υποστηρίζουν και να στέκονται δίπλα στα υπόλοιπα μέλη του πληρώματος όσον αφορά οποιοδήποτε είδος παρενόχλησης ή εκφοβισμού. Η σιωπή, η παράβλεψη και η συγκάλυψη των παραπάνω φαινομένων καθιστούν κάθε μέλος του πληρώματος συνένοχο στην πράξη. Ας μην ξεχνάμε πως το απόμακρο και απομονωμένο περιβάλλον του πλοίου συχνά εντείνει τα όποια συναισθήματα και την ψυχολογία που βιώνει ο κάθε ναυτικός. Εάν αισθανθείτε πως ένας συνάδελφος συμπεριφέρεται περίεργα και απόμακρα και υποπτεύεστε πως ενδέχεται να αποτελεί θύμα παρενόχλησης ή εκφοβισμού, προσεγγίστε τον και στηρίξτε τον, και αντίστροφα, εάν βρεθείτε στην παραπάνω θέση, ΜΙΛΗΣΤΕ.
Για βοήθεια ή για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να ανατρέξετε στους παρακάτω συνδέσμους:
https://www.seafarerhelp.org/en/help/bullying-and-harassment
https://www.itfglobal.org/sites/default/files/resources-files/harassment-guide.pdf
Φωτό: MatthiasTRR/Pixabay
