Ερευνώντας το αρχείο των Ναυτικών Χρονικών, αναδεικνύονται σπουδαίες προσωπικότητες της ελληνικής ναυτιλίας που με την επιχειρηματική τους δράση αλλά και τη διορατικότητά τους, άφησαν σπουδαία παρακαταθήκη για την νέα γενιά.
Ο Σταύρος Νιάρχος (1909-1996) υπήρξε κυρίαρχη προσωπικότητα της ελληνικής πλοιοκτησίας του 20ού αιώνα και με την επιχειρηματική του δραστηριότητα διαμόρφωσε την πορεία της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας ναυτιλίας. Ήταν γνωστός ως ένας από τους «Golden Greeks», των οποίων η διεθνής δράση και παρουσία δημιούργησαν νέους ορίζοντες για τους Έλληνες εφοπλιστές και πλοιοκτήτες, που θα εδραιώνονταν ως ηγέτες του διεθνούς εμπορίου κατά τον 20ό αιώνα.
Γεννήθηκε το 1909 στην Αθήνα και η καταγωγή του ήταν από τη Βαμβακού Λακωνίας. Ξεκίνησε την επαγγελματική του δραστηριότητα όσο ήταν ακόμη φοιτητής της Νομικής στην Αθήνα, στην οικογενειακή επιχείρηση αλευρόμυλων. Η μητέρα του, το γένος Κουμάνταρου, καταγόταν από οικογένεια με σημαντική δράση αρχικά στη βιομηχανία και μετέπειτα και στη ναυτιλία. Ο Νιάρχος δεν άργησε να συνειδητοποιήσει τη σημασία που είχαν οι θαλάσσιες μεταφορές για τη μεταφορά των προϊόντων τoυ Ομίλου Κουμάνταρου. Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου αποφάσισε να επενδύσει στην αγορά έξι φορτηγών πλοίων και ταυτόχρονα να μετακομίσει στο Λονδίνο.
Τα πρώτα του επιχειρηματικά βήματα θα διακόπτονταν από την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Σταύρος Νιάρχος υπηρέτησε στο Πολεμικό Ναυτικό μέχρι και τη λήξη των εχθροπραξιών. Τα πλοία του, έχοντας επιταχθεί για τις μεταφορικές ανάγκες των Συμμάχων, βυθίστηκαν από τα γερμανικά υποβρύχια και τα χρήματα που του δόθηκαν ως αποζημίωση χρησίμευσαν για την ανασυγκρότηση του στόλου του. Οι επιχειρήσεις του, στο μεταξύ, είχαν μεταφερθεί στη Νέα Υόρκη. Η παρουσία του Νιάρχου στις ΗΠΑ συνέπεσε με τη μεγάλη άνοδο του πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά. Οι επενδύσεις του στη μεταφορά πετρελαίου θα αποδεικνύονταν ευεργετικές για την επιχειρηματική του καριέρα.
Την πρώτη μεταπολεμική δεκαετία, ο Νιάρχος θα υψωθεί ταχύτατα στην κατάταξη των μεγαλύτερων πλοιοκτητών του πλανήτη. Είναι αξιοσημείωτο ότι σε λιγότερο από δέκα χρόνια η χωρητικότητα του στόλου του εκατονταπλασιάστηκε: τα δύο πλοία του με χωρητικότητα 14.480 τόνων γκρος το 1947 είχαν γίνει 64 πλοία άνω τους ενός εκατομμυρίου τόνων έως το 1958.
Η άνοδος του Σταύρου Νιάρχου στη διεθνή ναυτιλία, και ειδικότερα στις πετρελαϊκές αγορές, οφείλεται στη στοχευμένη στρατηγική του σε ό,τι αφορά τη ναυπήγηση των πλοίων του. Οι παραγγελίες του στα ευρωπαϊκά και ιαπωνικά ναυπηγικά κέντρα ήταν πάντα πολυάριθμες και πολύ συχνά συνδυάζονταν με εγγυημένες μακροχρόνιες ναυλώσεις με πετρελαϊκές εταιρείες. Το διευρυμένο ναυπηγικό του πρόγραμμα βοήθησε, συνεπακόλουθα, και στη μεταπολεμική ανασυγκρότηση των ευρωπαϊκών και ιαπωνικών ναυπηγείων με τον όγκο των παραγγελιών του.
Ο τομέας στον οποίο ο Σταύρος Νιάρχος υπήρξε πραγματικά πρωτοπόρος ήταν η καθιέρωση των μεγάλων σε χωρητικότητα πλοίων. Πέρα από τις διεθνείς του δραστηριότητες, ο Σταύρος Νιάρχος επένδυσε και στην πατρίδα του σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Οι πολυεπίπεδες επενδύσεις του στην Ελλάδα επηρέασαν θετικά την ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας κατά τα μεταπολεμικά χρόνια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αγορά και ο εκσυγχρονισμός των ναυπηγείων Σκαραμαγκά το 1957, τα οποία έφτασαν να αποτελούν τη μεγαλύτερη ναυπηγική μονάδα στην Ελλάδα και μία από τις σημαντικότερες στη Μεσόγειο. Η πρωτοβουλία αυτή βοήθησε τα μέγιστα τις ναυτιλιακές υποδομές της χώρας αλλά και την ανανέωση του ελληνικού εμπορικού στόλου στα τέλη της δεκαετίας του ’60 και στις αρχές του ’70.
Η εθνική κληρονομιά του Σταύρου Νιάρχου συνεχίζεται και στον 21ο αιώνα, με τη σύσταση του Ιδρύματος που φέρει το όνομά του. Με δράση τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, το Ίδρυμα ξεκίνησε την κοινωφελή του δράση το 1996 και υποστηρίζει δράσεις που μπορούν να επιφέρουν μια θετική και διαχρονική αλλαγή στη διεθνή κοινωνία, στους τομείς της παιδείας, της κοινωνικής πρόνοιας, της υγείας, των τεχνών και του πολιτισμού.
Ο Σταύρος Νιάρχος φιλοξενήθηκε με αποκλειστικά άρθρα του πέντε φορές στις σελίδες των Ναυτικών Χρονικών από το 1956 έως το 1981. Τα άρθρα του αποτελούσαν σχολιασμό της ελληνικής και διεθνούς ναυτιλιακής επικαιρότητας, ενώ αρκετές φορές αρθρογραφούσε με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών για τον Έλληνα ναυτικό.
Ενδεικτικά άρθρα του Σταύρου Σ. Νιάρχου στα Ναυτικά Χρονικά θα βρείτε στους ακόλουθους συνδέσμους:
https://archive.naftikachronika.gr/issue1956
https://archive.naftikachronika.gr/issue1958
https://archive.naftikachronika.gr/issue1959
«Η ψηφιοποίηση του αρχείου των τευχών από το 1931 έως το 1983 είναι μια ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Ευγενίδου, στη μνήμη της Μαριάνθης Σίμου».
Πληροφορίες για τη συγγραφή του άρθρου αντλήθηκαν από τεύχη των Ναυτικών Χρονικών με αφιερώματα στο πρόσωπο του Σταύρου Νιάρχου, από την έκδοση I. Theotokas and G. Harlaftis, Leadership in World Shipping-Greek Family Firms in International Business (Palgrave MacMillan 2009) και από την ιστοσελίδα του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε και τις υπόλοιπες εμβληματικές προσωπικότητες που αρθρογραφούσαν στα Ναυτικά Χρονικά:
