Του Διονύση Πέππα, HSQE Manager, Pantheon Tankers Management Ltd.
Στη ναυτική βιομηχανία θεωρούμε ότι τα ατυχήματα μπορούν να προληφθούν αν εστιάσουμε την προσοχή μας σε τρεις παράγοντες: στο πλοίο και στα μηχανήματά του, τα συστήματα διοίκησης και στους ανθρώπους που το επανδρώνουν και το διαχειρίζονται. Από τους τρεις, όλοι συμφωνούμε ότι ο σπουδαιότερος παράγοντας είναι ο άνθρωπος, και μάλιστα στα ελληνικά βαπόρια που τρέχουν με τη ναυτοσύνη και το φιλότιμο.
Πολλές φορές, η ναυτοσύνη και το φιλότιμο απαιτούν να μπει στην άκρη η ευκολία, η καλοπέραση, ή ακόμα να μπει και σε κίνδυνο η ασφάλεια του ναυτικού. Και οι πατεράδες μας είχαν μάθει να δουλεύουν έτσι.
Όμως, με τα χρόνια, η δουλειά έγινε όλο και πιο πολύπλοκη, οι απαιτήσεις μεγάλωναν, ο χρόνος στα λιμάνια μίκραινε, τα καπνιστήρια άδειασαν, τα γέλια στους αλλουέδες ξεχάστηκαν. Οι ναυτικοί απομονώθηκαν στις καμπίνες τους. Οι δόκιμοι, όταν σχολάνε, παραμένουν κολλημένοι στα tablet.
Το 20% των ναυτικών (ευτυχώς για τους Έλληνες, το ποσοστό είναι πολύ μικρότερο) πάσχουν από κατάθλιψη. Και πια υπάρχει σε όλα τα βαπόρια «Γραμμή Στήριξης», όπου όποιος χρειάζεται μπορεί να μιλήσει με έναν ειδικό.
Η κατάσταση αυτή, λοιπόν, έχει επιδεινώσει την ψυχολογία των ναυτικών και μπορεί να προκαλέσει:
- Απόσπαση της προσοχής κατά τη διάρκεια κρίσιμων λειτουργιών
- Επιδείνωση της υγείας και της φυσικής κατάστασης, δυσχεραίνοντας τη διεκπεραίωση των καθηκόντων τους και την ικανότητα ανταπόκρισης σε δύσκολες καταστάσεις
- Έλλειψη διαυγούς κρίσης
- Κακή συνεννόηση, ελλιπή συνεργασία
- Απομόνωση
Τα παραπάνω μπορεί να προκαλέσουν αύξηση ατυχημάτων ή να οδηγήσουν σε αποφάσεις που έχουν σοβαρές συνέπειες για το προσωπικό, το πλοίο και την εταιρεία.
Τι κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση αυτή:
- Οι παραδοσιακές εταιρείες συνεχίζουν να στηρίζουν τα ελληνικά πληρώματα. Τα ομοιογενή πληρώματα με παρόμοια κουλτούρα είναι το καλύτερο φάρμακο για την ψυχική υγεία.
- Το ίδιο ισχύει και για τη σχέση ανθρώπων πλοίου/γραφείου: είμαστε πάντα δίπλα στο τηλέφωνο να ακούσουμε το κάθε πρόβλημα, είτε μικρό είτε μεγάλο.
- Προσπαθούμε να διατηρούμε συνεχή επαφή με τα πληρώματα, είτε με επισκέψεις στελεχών και της ανώτατης διοίκησης είτε με διαδικτυακές συνδέσεις όπου η φυσική παρουσία δεν είναι δυνατή.
- Προγράμματα ενίσχυσης της ψυχικής αντοχής των ναυτικών. Αυτά άρχισαν πριν από πέντε χρόνια με πρωτοβουλία σημαντικού ναυλωτή και στοχεύουν στην ενίσχυση της ψυχικής αντοχής των ναυτικών με την εξάσκηση σε μικρές ομάδες σχετικών πρακτικών. Ποιες είναι αυτές οι πρακτικές; Μερικά παραδείγματα ακολουθούν:
– Αποδοχή της αλλαγής.
– Αξιολόγηση κάθε κατάστασης με ευρύτερη ματιά.
– Προσοχή στον εαυτό μας.
– Να βλέπουμε τα πράγματα αισιόδοξα.
– Να ζητάμε βοήθεια από τους διπλανούς μας.
– Να είμαστε ευγνώμονες.
– Να μη στιγματίζουμε ανθρώπους με θέματα ψυχικής υγείας. - Σταδιακά αρχίζει να γίνεται αποδεκτό ότι οι συνθήκες μπορεί να είναι πραγματικά αφόρητες για τους ανθρώπους και σε αυτή την περίπτωση μπορούν απλώς να πουν ότι δεν είναι εντάξει και ότι χρειάζονται βοήθεια.
- Η βοήθεια μπορεί κατά κύριο λόγο να έρθει από τους κοντινούς ανθρώπους: την οικογένεια, τους φίλους (με τη βοήθεια των μέσων επικοινωνίας) και τους συναδέλφους. Η βοήθεια αυτή μπορεί να βοηθήσει πάρα πολύ στην ψυχική υγεία του ναυτικού.
- Υπάρχουν παράγοντες που δεν μπορεί να ελέγξει απόλυτα ούτε ο ναυτικός αλλά ούτε και η εταιρεία, όπως για παράδειγμα: η έγκαιρη αντικατάσταση του ναυτικού, η ζέστη στο μηχανοστάσιο, οι ταλαντώσεις από τα μηχανήματα, ο διατειχισμός. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι σημαντικό ο ναυτικός να μπορεί να απολαύσει ένα υγιεινό φαγητό, να μπορεί να κάνει άσκηση και να λαμβάνει αρκετή ξεκούραση.
- Είναι σημαντικό να δουλεύουμε όλοι μαζί. Ναυλωτές και διαχειρίστριες εταιρείες προσφέρουμε εκπαίδευση, ασκούμε επιρροή στους διεθνείς οργανισμούς και βρίσκουμε τρόπους να μιλάμε ανοικτά για την ψυχική υγεία για να βελτιώσουμε τις ζωές μας.
- Να μαθαίνουμε από τα λάθη μας και τα θεωρούμε ευκαιρίες να γίνουμε καλύτεροι.
- Στα δύσκολα, δεν κατηγορούμε ο ένας τον άλλο, αλλά ψάχνουμε για λύσεις. Εμείς συνεχίζουμε να πιστεύουμε στον άνθρωπο και στον Έλληνα ναυτικό και θα προσπαθήσουμε να χρησιμοποιήσουμε κάθε καινούργιο τρόπο για τα τον στηρίξουμε. Για τις οικογένειές μας και την πατρίδα μας.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ναυτικά Χρονικά, τεύχος Ιουνίου- Ιουλίου 2021, σελ. 80.
