Του Καπτ. Γ. Γεωργούλη
Η International Tanker Owners Pollution Federation (ITOPF) είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός, που έχει καταβάλει προσπάθειες για την ανάπτυξη ενός ευρέος φάσματος τεχνικών υπηρεσιών για την αντιμετώπιση των ρυπάνσεων που προέρχονται από πλοία. Οι πέντε βασικές υπηρεσίες που παρέχονται στα μέλη του είναι:
- Η καταπολέμηση των ρυπάνσεων
- Η ανάλυση αξιώσεων αποζημίωσης και η αξιολόγηση ζημιών
- Ο σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης
- Η εκπαίδευση
- Οι πληροφορίες
Η ITOPF από την ίδρυσή της το 1968, μετά το ατύχημα του δεξαμενόπλοιου «Torrey Canyon» και την τεράστια ρύπανση από πετρέλαιο, ανταποκρίθηκε σε περισσότερα από 800 περιστατικά που αφορούσαν πετρελαιοκηλίδες ή χημικές διαρροές παγκοσμίως. Η πολύ εξειδικευμένη διεθνής ομάδα της είναι έτοιμη να βοηθήσει 24 ώρες την ημέρα, 365 ημέρες τον χρόνο, για να παρέχει τεχνικές συμβουλές.
Η από πρώτο χέρι εμπειρία του σε περιστατικά ρύπανσης χρησιμοποιείται για τον σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης (contingency planning) και άλλων συμβουλευτικών αποστολών για τις κυβερνήσεις και τη ναυτιλιακή βιομηχανία. Αποτελεί μια έγκυρη πηγή πληροφοριών στη διαχείριση περιστατικών θαλάσσιας ρύπανσης και μοιράζεται τη γνώση του σε εκπαιδευτικά σεμινάρια σε όλο τον κόσμο, επιμένοντας στη βελτίωση των πρακτικών μέσω της εκπαίδευσης.
Από τον Φεβρουάριο του 1999, ιδιοκτήτες πλοίων εκτός των δεξαμενόπλοιων συμμετέχουν ως Συνεργάτες της ITOPF και έχουν επίσης πρόσβαση στις τεχνικές υπηρεσίες του.
Η πιθανότητα σήμερα για περιστατικά θαλάσσιας ρύπανσης από ουσίες άλλες εκτός από το πετρέλαιο, κυρίως χημικών, και η εφαρμογή διεθνών συμβάσεων, όπως η Διεθνής Σύμβαση για την Ευθύνη και Αποζημίωση για Ζημιές από τη Μεταφορά Επικίνδυνων και Επιβλαβών Ουσιών (International Convention on Liability and Compensation for Damage in connection with the Carriage of Hazardous and Noxious Substances by Sea – HNS), οδήγησε περισσότερους πλοιοκτήτες, εκτός από αυτούς των δεξαμενόπλοιων, σε αναζήτηση της εμπειρίας και της συμβολής της ITOPF σε αυτούς τους τομείς.
Το κοκ αιθυλελαίου («petcoke») είναι κατάλοιπο που προκύπτει μετά τη διύλιση πετρελαίου. Τα περισσότερα είδη petcoke χρησιμοποιούνται ως καύσιμο για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και την παραγωγή τσιμέντου.
Μεταφέρεται συνήθως διά θαλάσσης με πλοία χύδην στερεών φορτίων (bulk carriers). Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα άλλα φορτία χύδην, μετά την εκφόρτωση, παραμένουν υπολείμματα στα κύτη και στο κατάστρωμα, τα οποία πρέπει να καθαριστούν πριν από τη φόρτωση νέων φορτίων.
Η ITOPF εξέδωσε οδηγίες για τα πλοία που αναλαμβάνουν τη μεταφορά του συγκεκριμένου φορτίου, στις οποίες γίνεται λεπτομερής αναφορά στις φυσικές ιδιότητες, στην προέλευση, στη χημική σύσταση του petcoke καθώς στις πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη διαρροή στη θάλασσα και στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Η διαδικασία καθαρισμού συνήθως περιλαμβάνει στεγνό σκούπισμα, πλύσιμο με νερό με πολύ υψηλή πίεση, εφαρμογή χημικού καθαριστικού και τελικό πλύσιμο με γλυκό νερό με υψηλή πίεση. Θεωρητικά, το νερό που προκύπτει πρέπει είτε να απορριφθεί στη θάλασσα υπό προϋποθέσεις είτε να παραμείνει στο πλοίο και να παραδοθεί για επεξεργασία σε χερσαίες εγκαταστάσεις (πίνακας 1).
Πίνακας 1: Σύνοψη των διατάξεων της MARPOL για την απόρριψη του νερού πλυσίματος από «petcoke» (τροποποιήθηκε για να περιλαμβάνει ελαιώδη μείγματα)
Είναι λοιπόν σημαντικό να διασφαλιστεί ότι η απόρριψη καταλοίπων petcoke και η διάθεσή τους γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις της MARPOL.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η νομοθεσία σχετικά με την απόρριψη νερού πλύσης όχι μόνο από petcoke και από άλλα φορτία από πλοία είναι περίπλοκη, είτε σε εθνικό είτε σε διεθνές επίπεδο. Οι ελάχιστες απαιτήσεις παγκοσμίως ευθυγραμμίζονται με τις συστάσεις της MARPOL (για παράδειγμα όπως περιγράφονται στον πίνακα 1), αλλά μπορεί να είναι και πιο αυστηρή σε ορισμένες εθνικές νομοθεσίες. Ως αποτέλεσμα, οι διαχειριστές πλοίων βρίσκουν πολύ πιο συνετή τη λύση της παράδοσης του νερού πλυσίματος σε παράκτιες εγκαταστάσεις για επεξεργασία αντί για απόρριψη στη θάλασσα προκειμένου να αποφευχθούν πιθανά περιβαλλοντικά ζητήματα και πιθανές διαφορές ή πρόστιμα.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ναυτικά Χρονικά, τεύχος Ιουνίου- Ιουλίου 2021, σελ. 117.
