Ο όρος «ελεύθερη επιφάνεια» (free surface) αναφέρεται στην επιφάνεια του υγρού σε οποιαδήποτε δεξαμενή του πλοίου (ή και κύτους φορτωμένου π.χ. με σιτηρά σε μη πλήρη έμφορτη κατάσταση) που δεν είναι τελείως γεμάτη ούτε τελείως άδεια, αλλά όπου η στάθμη του υγρού βρίσκεται σε κάποιο ενδιάμεσο επίπεδο.
Οι ελεύθερες επιφάνειες σε ένα πλοίο συναντώνται σε δεξαμενές, όπως οι δεξαμενές μεταφοράς υγρού φορτίου των δεξαμενόπλοιων, οι δεξαμενές καυσίμων, πόσιμου νερού, τροφοδοτικού νερού, ερματισμού, κ.λπ. Ωστόσο, οι ελεύθερες επιφάνειες συναντώνται και σε οποιονδήποτε άλλο χώρο μπορούν να συγκεντρωθούν ποσότητες υγρών, όπως οι σεντίνες.
Οι ελεύθερες επιφάνειες ενός πλοίου πρέπει να παρακολουθούνται από το πλήρωμα, καθώς επηρεάζουν την εγκάρσια ευστάθεια του πλοίου, ενώ ενδέχεται να δημιουργήσουν και τοπικά προβλήματα αντοχής στη μεταλλική κατασκευή, δηλαδή στα όρια αντοχής των ελασμάτων των δεξαμενών.
Η δημιουργία πολλών και μεγάλων μεγεθών ελεύθερων επιφανειών επιδεινώνει την ευστάθεια του πλοίου, οπότε επιδιώκεται όσο είναι δυνατόν να ελαχιστοποιούνται κατά το ταξίδι. Το παραπάνω επιτυγχάνεται με την υποδιαίρεση των δεξαμενών του πλοίου με διαμήκεις και εγκάρσιες στεγανές φρακτές. Επιπρόσθετα, οι σεντίνες των πλοίων διαχωρίζονται με διαμήκη ελάσματα μικρού ύψους, που μαζί με τις έδρες των νομέων δημιουργούν πολλούς μικρούς χώρους, οι οποίοι ωστόσο ενώνονται μεταξύ τους επιτρέποντας την απάντλησή τους. Αντίστοιχα, για την ελαχιστοποίηση των ελεύθερων επιφανειών στους ανοιχτούς χώρους από τα νερά της βροχής ή του κύματος δημιουργείται ένα σύστημα αποχετεύσεως. Στους εσωτερικούς χώρους, το σύστημα αποχετεύσεως οδηγεί τα νερά είτε έξω από το πλοίο είτε στις σεντίνες, απ’ όπου μπορούν να απαντληθούν.
Επομένως, το πλήρωμα θα πρέπει να έχει υπόψη τα παρακάτω:
- Οι σεντίνες παρακολουθούνται συνεχώς, ώστε να απαντλούνται τα νερά και να είναι κατά το δυνατόν στεγνές.
- Οι σεντίνες δεν δημιουργούν μεγάλο πρόβλημα ευστάθειας λόγω των ελεύθερων επιφανειών, όσο οι ελεύθερες επιφάνειες των κυτών είτε κατά τον ερματισμό είτε στη φόρτωση ιδιαίτερα των σιτηρών, όταν μάλιστα κατά τη φόρτωση προκύπτουν κύτη τα οποία δεν είναι φορτωμένα πλήρως.
- Η απάντληση των κάθε είδους δεξαμενών να γίνεται προοδευτικά και πλήρως.
- Όλα τα συστήματα αποχετεύσεως να βρίσκονται σε καλή κατάσταση, ώστε να είναι δυνατή η ταχεία απομάκρυνση του νερού της βροχής ή του κύματος.
Οι πληροφορίες για το παραπάνω άρθρο αντλήθηκαν από το βιβλίο Ευστάθεια – Κοπώσεις (B’ Έκδοση), του Ιωάννη Εμ. Κολλινιάτη, Έκδοση Ιδρύματος Ευγενίδου 2016
Το βιβλίο Ευστάθεια – Κοπώσεις του Ιδρύματος Ευγενίδου είναι διαθέσιμο εδώ.
Τα αρχείο διδακτικών βιβλίων του Ιδρύματος Ευγενίδου είναι διαθέσιμο εδώ.
