Ο βυθός αποτελεί την επιφάνεια της γης που χωρίζει την υδάτινη μάζα των ωκεανών, των θαλασσών, των ποταμών και των λιμνών από τα γήινα στρώματα. Η μορφή του βυθού είναι αποτέλεσμα της παραμόρφωσης του φλοιού της γης και της συσσώρευσης στερεάς ύλης.
Οι βασικοί σχηματισμοί που διαμορφώνονται στον βυθό της γης διακρίνονται στους παρακάτω:
- Υποβρύχια οροσειρά (ridge): Αποτελούν ανυψώσεις του βυθού που βρίσκονται η μία κοντά στην άλλη. Μία από αυτές είναι η υποβρύχια οροσειρά του Ατλαντικού, πάνω στην οποία βρίσκονται τα νησιά Ισλανδία, Αζόρες και Μπουβέ.
- Υποβρύχιο όρος (seamount): Ονομάζεται η ανύψωση του βυθού που υπερβαίνει το ύψος των 1.000 μ. και είναι απομονωμένη. Στην περίπτωση που η κορυφή του υποβρύχιου όρους βγαίνει έξω από το νερό, τότε εμφανίζεται ως νησί.
- Υποβρύχιο οροπέδιο (plateau): Είναι η επίπεδη επιφάνεια που βρίσκεται πάνω σε διαδοχικές ανυψώσεις του βυθού, π.χ. το οροπέδιο των νησιών της Νέας Ζηλανδίας.
- Υποβρύχιο λεκανοπέδιο (basin): Αποτελεί την περιοχή του βυθού που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως υποβρύχια πεδιάδα, π.χ. η ανατολική και η δυτική λεκάνη της Μεσογείου.
- Υποβρύχιο κράσπεδο (sill): Ονομάζεται η υποβρύχια ανύψωση του βυθού η οποία διαχωρίζει δύο λεκάνες χωρίς να εμποδίζει την ελεύθερη κυκλοφορία της υδάτινης μάζας. Η ανύψωση δεν φτάνει στην επιφάνεια της θάλασσας, αλλά επιτρέπει την κυκλοφορία του θαλασσινού νερού ανεμπόδιστα (π.χ. υποβρύχιο κράσπεδο του στενού του Γιβραλτάρ).
- Υφαλαύλακας ή τάφρος (trough or trench): Είναι εσοχή του βυθού με μεγάλο μήκος. Υπάρχουν υφαλολαύλακες με μεγάλο εύρος και με πλευρές με ομαλή κλίση (trough) και με πλευρές που εμφανίζουν απότομη κλίση (trence), π.χ. νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου η υφαλαύλακα του Ταινάρου, με βάθος 4.404 μ.
- Ύφαλος (reef): Αποτελεί τη βραχώδη ανύψωση του βυθού που φτάνει σχεδόν στην επιφάνεια της θάλασσας και παραμένει κάτω από αυτήν.
- Σκόπελος (key, rock): Αποτελεί την ανύψωση του βυθού που φτάνει μέχρι την επιφάνεια της θάλασσας και αποκαλύπτεται μόνο στην κατώτερη παλιρροϊκή ρηχία.
- Μπάγκος (bank): Είναι η ανύψωση του βυθού με σχεδόν επίπεδη οροφή. Απέχει μικρή απόσταση από την επιφάνεια της θάλασσας.
Οι πληροφορίες για το παραπάνω άρθρο αντλήθηκαν από το βιβλίο Ναυτική Γεωγραφία των Π. Μοίρα & Δ. Μυλωνόπουλου, Β’ Έκδοση, Έκδοση Ιδρύματος Ευγενίδου 2020, σελ. 14.Το βιβλίο Ναυτική Γεωγραφία του Ιδρύματος Ευγενίδου είναι διαθέσιμο εδώ.
Τα αρχείο διδακτικών βιβλίων του Ιδρύματος Ευγενίδου είναι διαθέσιμο εδώ.
