Το εμβληματικό ξενοδοχείο Hilton Αθηνών, στις 31 Ιανουαρίου 2022, ολοκλήρωσε έναν επιχειρηματικό κύκλο που σηματοδότησε την τουριστική αναγέννηση της Αθήνας από το 1960 και έπειτα. Ένα από τα χαρακτηριστικότερα και πιο δημοφιλή κτίρια του αθηναϊκού κέντρου θα μετονομαστεί μόλις ολοκληρωθεί η πολύμηνη ανακατασκευή και μετατροπή του σε πολυτελές συγκρότημα που θα περιλαμβάνει ξενοδοχείο, κατοικίες, κέντρο ευεξίας, χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας.
Κατ’ αυτόν τον μεταβατικό τρόπο έκλεισε μια ιστορική περίοδος για το Hilton Αθηνών, το οποίο από τη σύλληψη της ιδέας του μέχρι την τελική υλοποίηση είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ελληνική ναυτιλιακή και επιχειρηματική κοινότητα.
Η αρχική ιδέα για τη δημιουργία ενός πολυτελούς ξενοδοχειακού συγκροτήματος με διεθνές εκτόπισμα ανήκε στον εφοπλιστή Απόστολο Πεζά, ο οποίος το 1957, κατόπιν συμφωνίας με τον Conrad Hilton, ιδρυτή της αλυσίδας ξενοδοχείων με το ίδιο όνομα, συνέστησε την «Ξενοδοχειακαί Επιχειρήσεις ΠΕΖΑ Α.Ε.», για να υλοποιήσει το μεγαλεπήβολο κατασκευαστικό έργο.
Η ανέγερση του Hilton Αθηνών θα ξεκινούσε το 1959, ωστόσο κατά τη διάρκεια της κατασκευής ο Όμιλος Πεζά δήλωσε την αδυναμία του να αποπερατώσει το έργο. Μπροστά σε αυτό το εμπόδιο, η Ιονική Τράπεζα αγόρασε την κυριότητα των μετοχών της εταιρείας του Πεζά και χρηματοδότησε την ολοκλήρωση της ανέγερσης του ξενοδοχείου. Η Ιονική Τράπεζα ανήκε στο εκτεταμένο χρηματοπιστωτικό και βιομηχανικό συγκρότημα της Εμπορικής Τράπεζας, της οποίας τη διοίκηση κατείχε ο καθηγητής Στρατής Ανδρεάδης, αντιπρόεδρος τη συγκεκριμένη περίοδο της Ενώσεως Ελλήνων Εφοπλιστών.
Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 είχε παρατηρηθεί μια επενδυτική τάση της ελληνικής εφοπλιστικής κοινότητας, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα τη σύσταση της Ολυμπιακής Αεροπορίας από τον Αριστοτέλη Ωνάση και την επένδυση του Σταύρου Νιάρχου στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο Στρατής Ανδρεάδης, την εποχή που ολοκληρώθηκε το ξενοδοχείο Hilton, είχε αναλάβει τα ηνία της ΕΕΕ και είχε παράλληλα θέσει υπό τη σκέπη της Εμπορικής Τράπεζας την Τράπεζα Επενδύσεων, τη Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων, τα Ναυπηγεία Ελευσίνας και την Εταιρεία Χυμών και Κονσερβών.
Διαφήμιση της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος στα Ναυτικά Χρονικά. Διακρίνονται και οι υπόλοιπες τράπεζες και εταιρείες του Ομίλου.
Η ολοκλήρωση των εργασιών κατασκευής του Hilton Αθηνών, ως κορωνίδα της «χερσαίας» επενδυτικής δραστηριότητας του Ομίλου Ανδρεάδη, σηματοδότησε την είσοδο της χώρας στην παγκόσμια βιομηχανία του τουρισμού πολυτελείας, αποτελώντας ταυτόχρονα ένα χαρακτηριστικό σύμβολο της ανάπτυξης που επιδιώχθηκε κατά τη μεταπολεμική περίοδο στην Ελλάδα.
Όπως είναι λογικό, τα εγκαίνια ενός τόσο πολυτελούς οικοδομήματος στην καρδιά της Αθήνας τράβηξαν τα φώτα της εγχώριας αλλά και της διεθνούς δημοσιότητας. Με τις εργασίες του νέου ξενοδοχείου να έχουν ολοκληρωθεί, ο καθηγητής Στρατής Ανδρεάδης, στις 15 Μαρτίου 1963, παρέθεσε δεξίωση σε πάνω από 200 Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους, πριν από τα επίσημα εγκαίνια του ξενοδοχείου, με σκοπό να παρουσιάσει το «Άθενς-Χίλτον» αλλά και να εκθέσει τα προσεχή του επενδυτικά σχέδια. Τα Ναυτικά Χρονικά, στο τεύχος της 1ης Απριλίου 1963, πραγματοποίησαν πολυσέλιδο αφιέρωμα με αφορμή τα επερχόμενα εγκαίνια του ξενοδοχείου.
Σύμφωνα με τον συντάκτη των Ναυτικών Χρονικών, το μεγαλεπήβολο έργο καταλάμβανε έκταση 16.000 τ.μ. και έφτανε σε ύψος τα 50 μ. Από τους αριθμούς που παρουσιάζει το περιοδικό, ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η αναφορά στο γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκαν ελληνικά μάρμαρα συνολικής έκτασης 30.000 τ.μ. Η όλη γραμμή του κτιρίου χαρακτηρίζεται ως σύγχρονη, αλλά ταυτόχρονα απλή και λιτή.
Ταυτόχρονα, παρότι τα Ναυτικά Χρονικά δεν ήταν περιοδικό η αρθρογραφία του οποίου ασχολούνταν με την τέχνη, δεν θα μπορούσαν να μην αναφερθούν οι μαρμάρινες συνθέσεις του ζωγράφου Γιάννη Μόραλη, οι οποίες κοσμούν τις πλευρές του κτιρίου. Οι συνθέσεις αυτές προσέδωσαν στο κτίριο χαρακτηριστικά που το καθιστούν ένα από τα σημαντικότερα δείγματα αρχιτεκτονικής της μεταπολεμικής Ελλάδας. Μοναδικής αξίας ήταν επίσης τα ψηφιδωτά στο εστιατόριο «Βυζαντινό», που μάγευαν με τη μοναδικότητά τους τον επισκέπτη, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα ιδιαίτερη και συνάμα πρωτόγνωρη.
Αφιέρωμα των Ναυτικών Χρονικών στο Α’ Ναυτιλιακό Συνέδριο, 1η Σεπτεμβρίου 1964.
Αποτελεί γεγονός ότι το Hilton Αθηνών, ως μια επένδυση μέλους της ναυτιλιακής κοινότητας, έβαλε την ελληνική πρωτεύουσα στον χάρτη του παγκόσμιου τουρισμού πολυτελείας. Ταυτόχρονα, διατηρεί μία ακόμα σύνδεση με την ελληνική ναυτιλιακή οικογένεια, καθώς στους χώρους του φιλοξενήθηκε το Α’ Ναυτιλιακό Συνέδριο το 1964, που διοργανώθηκε από τα συλλογικά όργανα του ελληνικού εφοπλισμού της Αθήνας και του Λονδίνου. Παρουσία του βασιλιά Κωνσταντίνου και του πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου, το σύνολο του ελληνικού εφοπλισμού, οι εκπρόσωποι των ναυτεργατών και οι κρατικές αρχές έλαβαν μέρος σε μια πρωτοφανή για την εποχή δημόσια συζήτηση.
Αξίζει να αναφερθεί ότι, παρά τις φωνές που υποστήριζαν ότι το μέγεθος του κτιρίου και η αισθητική του θα «αλλοίωναν τον αστικό ιστό» της πρωτεύουσας, το ξενοδοχείο πλέον δικαίως θεωρείται ένα από τα τοπόσημα της πόλης των Αθηνών. Η παρουσία του Hilton Αθηνών έφερε στους χώρους του ξενοδοχείου σημαντικές προσωπικότητες από την πολιτική, τις επιχειρήσεις και ιδιαίτερα από τον διεθνή πολιτισμό, τις τέχνες και τον αθλητισμό. Ο χαρακτηρισμός του Χίλτον ως τοπόσημου αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι ολόκληρη η γεωγραφική περιοχή γύρω από το ξενοδοχείο έχει λάβει «άτυπα» το όνομά του.
Η οπτική των Ναυτικών Χρονικών ήταν, φυσικά, αυτή ενός ναυτιλιακού περιοδικού που παρουσιάζει τα επιτεύγματα ενός σπουδαίου πλοιοκτήτη, ο οποίος, με ιδιαίτερη επιμονή, είχε αναπτύξει ένα εντυπωσιακό σύνολο επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στη στεριά. Ωστόσο, είναι πασιφανές ότι το Hilton Αθηνών, από την αρχή της λειτουργίας του, αποτέλεσε κομβικό σημείο στην ιστορία της τουριστικής ανάπτυξης της Ελλάδας, καθώς για πρώτη φορά έκανε την εμφάνισή του ένα κτίριο τέτοιου βεληνεκούς. Η φράση του αρθρογράφου των Ναυτικών Χρονικών είναι χαρακτηριστική για την εποχή, καθώς φροντίζει να αναφερθεί και στις υπόλοιπες «χερσαίες» δραστηριότητες της εφοπλιστικής κοινότητας: τα ναυπηγεία, τα διυλιστήρια, την Ολυμπιακή Αεροπορία, το Ίδρυμα Ευγενίδου. Μεγαλεπήβολα έργα και έργα ευποιίας, τα οποία «προσπαθούν να απελευθερώσουν την οικονομία της πατρίδος μας».
Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για το αφιέρωμα των Ναυτικών Χρονικών στο Hilton Αθηνών εδώ.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στο τεύχος 247 των Ναυτικών Χρονικών (Μάρτιος 2022), σελ. 140-142.
Η ψηφιοποίηση του αρχείου των τευχών από το 1931 έως το 1983 είναι μια ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Ευγενίδου, στη μνήμη της Μαριάνθης Σίμου.
