Με αφορμή την καθέλκυση του «ΚΑΣΟΣ», του πρώτου νεότευκτου ελληνικού πλοίου με μηχανές diesel, την 1η Ιουνίου 1939, ανατρέχουμε στο αρχείο των Ναυτικών Χρονικών για να απαθανατίσουμε τη σπουδαία προπολεμική στιγμή του ελληνικού εμπορικού ναυτικού.
Τα Ναυτικά Χρονικά, στο τεύχος 204 (15 Ιουνίου 1939), προχώρησαν σε ένα εκτενές πολυσέλιδο αφιέρωμα για την καθέλκυση του φορτηγού «ΚΑΣΟΣ» και τη σημασία που είχε για τον ελληνικό εμπορικό στόλο.
Το «ΚΑΣΟΣ» ναυπηγήθηκε για λογαριασμό της Ατμοπλοΐας Κάσου, την οποία διαχειρίζονταν οι Νικόλαος Ρεθύμνης, Μιχάλης Πνευματικός και Στάθης Γιάνναγας. Η εταιρεία, που ιδρύθηκε το 1927, παρά το όνομά της και την άρρηκτη σχέση των ιδρυτών της με την Κάσο, είχε ως κέντρο επιχειρήσεών της τη Σύρο και έφτασε να θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική ναυτιλιακή εταιρεία σε διεθνές επίπεδο.
Το νεότευκτο πλοίο είχε χωρητικότητα 9.500 dwt και ήταν ικανό να αναπτύξει ταχύτητα έως 12 μίλια. Κατασκευάστηκε στα αγγλικά ναυπηγεία Pallion της εμβληματικής ναυπηγικής βιομηχανίας W. Doxford & Sons Ltd. Η μηχανή ήταν τύπου αντιτιθέμενων εμβόλων και κατασκευάστηκε από τα ίδια τα ναυπηγεία. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του περιοδικού, το κόστος ναυπήγησης ανήλθε στις 140.000 λίρες, ποσό εξαιρετικά ογκώδες για την εποχή.
Σημαντική παράμετρος, την οποία και υπογραμμίζουν τα Ναυτικά Χρονικά, είναι η απόφαση των πλοιοκτητών το πλοίο να φέρει την ελληνική σημαία. Την περίοδο εκείνη, τα εγγεγραμμένα στο ελληνικό νηολόγιο πλοία δεν απολάμβαναν της αναγνώρισης που έχουν σήμερα και αποκλείονταν από κάποιους τομείς του αγγλικού ναυτιλιακού τομέα, πληρώνοντας παράλληλα και επιπλέον επασφάλιστρα. Παρά το φαινόμενο αυτό, οι διαχειριστές της Ατμοπλοΐας Κάσου προέταξαν το συμφέρον του δυναμικού της ελληνικής ναυτιλίας.
Άξιο αναφοράς είναι και το ζήτημα εκπαίδευσης μηχανικών ικανών να εργαστούν πάνω στη νέου τύπου μηχανή. Η μηχανή εσωτερικής καύσης του «ΚΑΣΟΣ» θα ήταν κάτι πρωτόγνωρο για τα ελληνικά πληρώματα, τα οποία δεν είχαν έρθει σε επαφή με αυτή την τεχνολογία. Η Ατμοπλοΐα Κάσου ωστόσο, έχοντας προβλέψει την έλλειψη ειδικά καταρτισμένου προσωπικού για να χειριστεί τις μηχανές του υπό ναυπήγηση πλοίου, μερίμνησε ώστε να ζητήσει την παρουσία δύο Ελλήνων μηχανικών στα ναυπηγεία του Doxford, όσο κατασκευάζονταν οι μηχανές, ώστε να είναι σε θέση να γνωρίζουν τον τρόπο λειτουργίας τους. Όπως επισημαίνουν και τα Ναυτικά Χρονικά, η λειτουργία του «ΚΑΣΟΣ» θα ήταν η απαρχή για την κατάρτιση στελεχών της ελληνικής ναυτιλίας σχετικά με τις μηχανές εσωτερικής καύσης.
Η καθέλκυση του «ΚΑΣΟΣ», λίγους μήνες πριν από την έκρηξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο για τη μετάβαση της ελληνικής ναυτιλίας από την εποχή του ατμού στη νέα εποχή της πρόωσης πλοίων.
Ο τόνος του αφιερώματος των Ναυτικών Χρονικών είναι έκδηλα εορταστικός, καθώς η ναυπήγηση και η παραλαβή του «ΚΑΣΟΣ» αποτέλεσαν μια μεγάλη επιτυχία για την ελληνική ποντοπόρο ναυτιλία, σε μια περίοδο που η χώρα μας δεν είχε δεσπόζουσα θέση στον διεθνή ναυτιλιακό στίβο. Όπως σχολιάζει το περιοδικό, το νέο πλοίο θα καλύψει «διά της ανωτερότητός του, την περισσήν πτώχειαν του πλωτού μας υλικού». Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι η ναυπήγηση του πρώτου ελληνικού «δηζελόπλοιου» σε μια εποχή αβεβαιότητας αποτέλεσε προάγγελο του τολμηρού επενδυτικού πνεύματος των Ελλήνων εφοπλιστών της μεταπολεμικής εποχής, που έφερε τη διεθνή καθιέρωση της ελληνικής ποντοπόρου ναυτιλίας.
Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο το αφιέρωμα των Ναυτικών Χρονικών για την καθέλκυση του «ΚΑΣΟΣ» στο ψηφιοποιημένο αρχείο των Ναυτικών Χρονικών: https://archive.naftikachronika.gr/issue1939
«Η ψηφιοποίηση του αρχείου των τευχών από το 1931 έως το 1983 είναι μια ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Ευγενίδου, στη μνήμη της Μαριάνθης Σίμου».
Φωτό: Frost, Walter E. / searcharchives.vancouver.ca
