του καπτ. Γεωργίου Γεωργούλη
Τα στερεά φορτία χύδην, προκειμένου να μεταφέρονται ασφαλώς, πρέπει να φορτώνονται σε συμμόρφωση με όλους τους ισχύοντες διεθνείς κανονισμούς, συμπεριλαμβανομένου του κώδικα IMSBC 2009 (και τις σχετικές τροποποιήσεις του). Όλος ο χρόνος και τα έξοδα που απαιτούνται για τη συμμόρφωση με αυτούς τους κανονισμούς ή για την αποκατάσταση της μη συμμόρφωσης θα χρεώνονται στους ναυλωτές. Για φορτία της ομάδας Α (φορτία που μπορεί να υγροποιηθούν κατά το ταξίδι) του κώδικα IMSBC, οι ναυλωτές οφείλουν να παρέχουν πιστοποιητικό ελέγχου από εργαστήριο, το οποίο πρέπει να έχει εγκριθεί εκ των προτέρων από τον πλοιοκτήτη. Τέτοιο πιστοποιητικό δοκιμής πρέπει να εμφανίζει τις μετρήσεις του φορτίου σε σχέση με το όριο υγρασίας μεταφοράς (Transportable Moisture Limit), το σημείο υγρασίας ροής (Flow Moisture Point) και την περιεκτικότητα σε υγρασία του φορτίου. Αυτά τα πιστοποιητικά πρέπει να προσκομίζονται στους πλοιοκτήτες και στον πλοίαρχο πριν και ως προϋπόθεση της έναρξης της φόρτωσης.
Ο πλοίαρχος έχει επίσης το δικαίωμα, κατά την απόλυτη διακριτική του ευχέρεια, να αρνηθεί να δεχτεί φορτίο επί του πλοίου ή, μετά τη φόρτωση, να αρνηθεί να αποπλεύσει, όταν κατά την εύλογη γνώμη του υπάρχει κίνδυνος (συμπεριλαμβανομένου, αλλά χωρίς περιορισμό, του κινδύνου υγροποίησης του φορτίου) για την ασφάλεια του πληρώματος, του πλοίου ή του φορτίου στο ταξίδι. Έχει επίσης το δικαίωμα να απαιτήσει την εκφόρτωση αυτού του φορτίου από το πλοίο. Τέτοια άρνηση ή/και απαίτηση εκφόρτωσης δεν αποτελεί παραβίαση της ναύλωσης και οι ναυλωτές θα είναι υπεύθυνοι με την αποκλειστική επιβάρυνσή τους στον χρόνο και στα έξοδα που απαιτούνται για να γίνει το φορτίο ασφαλές και να μπορέσει το πλοίο να αποπλεύσει.
Σε κάθε περίπτωση, οι ναυλωτές πρέπει να επιτρέπουν στους πλοιοκτήτες ή στους εκπροσώπους τους να λαμβάνουν δείγματα φορτίων πριν από τη φόρτωση, να έχουν το δικαίωμα να στείλουν για έλεγχο τέτοια δείγματα ή/και να διορίσουν επιθεωρητές ή/και εμπειρογνώμονες που θα ενεργούν για λογαριασμό τους πάντα κατά την κρίση τους. Οι ναυλωτές πρέπει να επωμίζονται το κόστος, τις συνέπειες και τον χρόνο που προκύπτουν ως αποτέλεσμα των εντολών τους για φόρτωση στερεών φορτίων χύδην.
Παρά την υποχρέωση των ναυλωτών που απορρέει από τον παραπάνω όρο (clause), πολλές φορές δεν υπάρχει πρόσβαση του πλοιοκτήτη και των εκπροσώπων του (surveyors) στη λήψη δειγμάτων πριν από τη φόρτωση και την αποστολή τους σε ανεξάρτητα εργαστήρια. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί ο μεγάλος αριθμός φορτίων μεταλλεύματος νικελίου που φορτώθηκαν στην Ινδονησία και στις Φιλιππίνες, για τα οποία υπάρχουν αμφιβολίες ως προς την ακρίβεια των δηλώσεων και των πιστοποιητικών των φορτωτών (shippers).
Αν και συχνά φαίνονται στεγνά κατά τη φόρτωση, αυτά τα φορτία περιέχουν υγρασία στα κενά μεταξύ των σωματιδίων. Κατά τη θαλάσσια μεταφορά, τα φορτία εκτίθενται σε ανάδευση με τη μορφή κραδασμών της μηχανής, των διατοιχισμών και των προνευστασμών του πλοίου, και κρούσης των κυμάτων, με αποτέλεσμα τη συμπύκνωση του φορτίου. Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας μπορεί να είναι μια μετάβαση από μια στερεά κατάσταση σε μια παχύρρευστη ρευστή κατάσταση, στην οποία όλο ή μέρος του φορτίου μπορεί να σχηματίσει μια ρευστή επιφάνεια και τελικά την απώλεια ευστάθειας του πλοίου με κίνδυνο ανατροπής του.
Παρά το γεγονός ότι ο κώδικας IMSBC ορίζει τις απαιτήσεις ελέγχων και πιστοποίησης που έχουν σχεδιαστεί για να διασφαλίζουν ότι τα φορτία φορτώνονται μόνο εάν η περιεκτικότητα σε υγρασία είναι αρκετά χαμηλή, ώστε να αποφευχθεί η υγροποίηση κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, ανακριβείς δηλώσεις και πιστοποιητικά από τους φορτωτές εξακολουθούν να εμφανίζονται στο επίκεντρο του προβλήματος. Για την αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων, προτείνονται τα ακόλουθα μέτρα:
- Πριν φορτώσει το φορτίο της ομάδας Α, ο πλοίαρχος θα πρέπει να είναι εξοικειωμένος με το πρόγραμμα ατομικού φορτίου IMSBC.
- Η δήλωση φορτίου, το πιστοποιητικό TML και οι δηλώσεις υγρασίας πρέπει να είναι διαθέσιμα πριν από τη φόρτωση.
- Το φορτίο θα πρέπει να είναι διαθέσιμο για επιθεώρηση από τον πλοίαρχο ή άλλους εκπροσώπους του πλοίου πριν από τη φόρτωση.
- Μπορούν να πραγματοποιηθεί έλεγχος δοχείου (can test ‒ πρακτικό τεστ που μπορεί να πραγματοποιηθεί από τον πλοίαρχο για να διαπιστωθεί ο κίνδυνος υγροποίησης του φορτίου κατά τη διάρκεια του ταξιδιού). Το θετικό αποτέλεσμα της δοκιμής δοχείου δείχνει σίγουρα ότι το φορτίο είναι επικίνδυνο για υγροποίηση, ενώ το αρνητικό αποτελέσματα, μολονότι αποτελεί ένδειξη ασφαλούς φορτίου, πιθανόν να χρειαστεί και εργαστηριακή εξέταση για επιβεβαίωση.
- Το φορτίο της ομάδας Α δεν πρέπει να φορτώνεται σε βροχόπτωση. Η περιεκτικότητα σε υγρασία πρέπει να ελέγχεται εντός επτά ημερών από τη φόρτωση ή κάθε φορά που υπάρχει αλλαγή στην υγρασία, όπως πρόσφατη έκθεση στη βροχή.
- Κατά τη φόρτωση, οι ενδείξεις υπερβολικής υγρασίας μπορεί να περιλαμβάνουν σημάδια συγκέντρωσης υγρασίας ή γυαλάδα στα διαφράγματα.
- Σε περίπτωση οποιασδήποτε αμφιβολίας σχετικά με την ασφάλεια του φορτίου ή την αξιοπιστία των πιστοποιητικών, καλό είναι να επικοινωνεί ο πλοίαρχος με εκπρόσωπο του P&I Club.
- Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, το πλήρωμα θα πρέπει να ελέγχει τακτικά την κατάσταση του φορτίου. Οποιοδήποτε σημάδι υγροποίησης του φορτίου, όπως ισοπέδωση, μετατόπιση, ελεύθερη επιφάνεια νερού και μόνιμη κλίση, θα πρέπει να θεωρείται κατάσταση ανάγκης (distress) και το πλοίο, αν είναι κοντά σε στεριές, να αγκυροβολήσει και να ξεφορτώσει μέρος του φορτίου, ώστε να αντιμετωπίσει την απώλεια ευστάθειας.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στο τεύχος Οκτωβρίου 2022, των Ναυτικών Χρονικών.
Μπορείτε να αποκτήσετε το τεύχος, πατώντας εδώ.
