*Το παρόν άρθρο αποτελεί το 100ό ιστορικό αφιέρωμα που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα των Ναυτικών Χρονικών, μετά την ψηφιοποίηση του αρχείου τευχών του περιοδικού. Η ψηφιοποίηση του αρχείου και η δημιουργία της πλατφόρμας που το φιλοξενεί πραγματοποιήθηκαν έπειτα από ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Ευγενίδου.
Στις 12 Νοεμβρίου 1953 πραγματοποιήθηκε η ύψωση της ελληνικής σημαίας και η τελετή παράδοσης των ναυτιλιακών εγγράφων του cargo-liner «Αθήναι» στο λιμάνι του Πειραιά. To «Αθήναι» ήταν νεότευκτο φορτηγό πλοίο, ιταλικής ναυπήγησης, το οποίο είχε αγοραστεί από τον Οίκο Ευγενίδου για τη δημιουργία τακτικής γραμμής προς τη Νότιο Αμερική, υψώνοντας την «κυανόλευκο», σε μια περίοδο ιδιαίτερα κρίσιμη για το εθνικό νηολόγιο.
Τα Ναυτικά Χρονικά βρέθηκαν στον Πειραιά για τη σημαντική αυτή στιγμή και μετέφεραν στο αναγνωστικό τους κοινό την πανηγυρική ατμόσφαιρα της εκδήλωσης, στο τεύχος της 15ης Νοεμβρίου 1953.
Το «Αθήναι», που χαρακτηρίζεται ως «κάργκο-λάινερ», καθελκύστηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 1953 από τα ναυπηγεία Riva Trigoso. Κατασκευάστηκε στη γείτονα χώρα, για λογαριασμό της ελληνικής κυβέρνησης, ως μέρος των ιταλικών πολεμικών επανορθώσεων. Σύμφωνα με πληροφορίες που έφτασαν τηλεγραφικά στο Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, κατά τις γενικές δοκιμές το νεότευκτο φορτηγό ανέπτυξε ταχύτητα 17,5 κόμβων, ξεπερνώντας την προβλεπόμενη από τα διακρατικά συμβόλαια ταχύτητα των 17 κόμβων. Το «Αθήναι» διέθετε χωρητικότητα 5.200 dwt και πέντε κύτη, εκ των οποίων το ένα ήταν διαμορφωμένο ως ψυγείο. Μετά την ολοκλήρωση της ναυπήγησής του, το πλοίο εισήλθε σε διαδικασία πώλησης από ειδική κρατική επιτροπή, με τον Ευγένιο Ευγενίδη να εξασφαλίζει την αγορά του.
Ο Ευγένιος Ευγενίδης υπήρξε μία από τις κορυφαίες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της διεθνούς ναυτιλιακής κοινότητας και στυλοβάτης της ελληνικής ναυτικής εκπαίδευσης, ο οποίος εκείνη την περίοδο βρισκόταν στο απόγειο της επιχειρηματικής του καριέρας, έχοντας εμπειρία πολλών δεκαετιών στην παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία.
Η απόκτηση του πλοίου από τον Ευγένιο Ευγενίδη συνοδεύτηκε από την απόφασή του να εγγράψει το πλοίο στο ελληνικό νηολόγιο, απόφαση που χαιρετίστηκε με ιδιαίτερο ενθουσιασμό εκείνη την περίοδο. Οι αρχές της δεκαετίας του 1950 αποτέλεσαν ένα σημείο εκκίνησης για την ενίσχυση και την αριθμητική επέκταση της ελληνικής σημαίας. Η κυβέρνηση Αλέξανδρου Παπάγου (1952-1955), σε μια προσπάθεια για την καταπολέμηση της «αργούσας» χωρητικότητας και της ανεργίας των ναυτικών, αλλά και της σύσφιξης των σχέσεων πολιτείας και ναυτιλίας, προχώρησε στη λήψη σημαντικών μέτρων για το μέλλον του ελληνικού νηολογίου. Ο Αναγκαστικός Νόμος 2687/1953 αποτέλεσε ένα σημείο-σταθμό για τη μελλοντική αριθμητική γιγάντωση της ελληνικής σημαίας. Παρότι η προσπάθεια αυτή δεν βρήκε άμεσο αντίκρισμα, υπήρξαν σημαντικά μέλη της ελληνικής ναυτιλιακής κοινότητας που με τη δραστηριότητά τους επιχείρησαν να ενισχύσουν τις δυνάμεις του ελληνικού νηολογίου.
Η επένδυση του Οίκου Ευγενίδου, με την αγορά του «Αθήναι» από το Ελληνικό Δημόσιο, συνοδεύτηκε από τη δρομολόγηση του πλοίου σε μια νέα τακτική γραμμή, που θα ένωνε εμπορικά τη Μεσόγειο με τα λιμάνια της Νοτίου Αμερικής. Όπως χαρακτηριστικά σχολιάζουν τα Ναυτικά Χρονικά την 1η Νοεμβρίου 1953, η τακτική αυτή γραμμή θα ενίσχυε την εξαγωγική προσπάθεια της χώρας σε μια περίοδο ιδιαίτερα κρίσιμη για την εθνική οικονομία.
Στην τελετή παρέστησαν μεταξύ άλλων ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπάγος, οι υπουργοί Εμπορικής Ναυτιλίας και Οικονομικών Λάμπρος Λαμπριανίδης και Κωνσταντίνος Παπαγιάννης, ο πρόεδρος της Ενώσεως Ελλήνων Εφοπλιστών Νικόλαος Δ. Λυκιαρδόπουλος, ο πρόεδρος της Ένωσης Μεσογειακών Εφοπλιστών Λουκάς Νομικός, ο γενικός γραμματέας της ΠΝΟ Μάνθος Πετρουλής και πλήθος εκπροσώπων του Τύπου.
Κατά τον χαιρετισμό του, ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπάγος τόνισε ότι «με ανυπόκριτον χαράν και βαθείαν ικανοποίησιν παραδίδω τα ναυτιλιακά έγγραφα της νεωτέρας μονάδος του φορτηγού εμπορικού μας στόλου, εις έναν εκ των σπουδαιοτέρων Ελλήνων εφοπλιστών, τον κ. Ευγένιον Ευγενίδην […] ο οποίος προσέφερε ικανοποιητικόν τίμημα διά το νεότευκτον τούτο φορτηγόν τακτικής γραμμής διά ν’ αποτελέση την βάσιν νέας τακτικής γραμμής την οποία δημιουργεί προς σύνδεσιν της Ελλάδος με τα κράτη της Νοτίου Αμερικής». Κλείνοντας την ομιλία του, ο Αλέξανδρος Παπάγος ευχήθηκε καλά και προσοδοφόρα ταξίδια στο πλοίο και στον πλοιοκτήτη του.
Στη συνέχεια, τον λόγο πήρε ο υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας, υπογραμμίζοντας τη σημασία της παρουσίας του πρωθυπουργού στην τελετή: «Η παρουσία του Στρατάρχου δεν είναι προφανώς μόνον εκδήλωσις εκτιμήσεως προς τον κ. Ευγενίδην, τον φιλόπατριν και φιλάλληλον πλοιοκτήτην του σκάφους, αλλά και πολιτική πράξις αυτού, θελήσαντος διά ταύτης να υπογραμμίση την σπουδαιότητα την οποία έχει διά την Ελλάδα η έναρξις μιας νέας ναυτιλιακής γραμμής προς την Νότιον Αμερικήν».
Το «Αθήναι» θα απέπλεε μετά από δύο μέρες από το λιμάνι του Πειραιά, εκκινώντας για το πρώτο του εμπορικό ταξίδι ‒μεταφέροντας 2.000 τόνους ελαιόλαδου, ελιών, σύκων και κολοφωνίου (ρετσίνι)‒, για τη Νότιο Αμερική με ενδιάμεση προσέγγιση τη Μασσαλία για παραλαβή φορτίου. Το ταξίδι του πλοίου με όλες τις ενδιάμεσες προσεγγίσεις σε λιμένες θα διαρκούσε περίπου έναν μήνα.
Η αγορά του «Αθήναι» από τον Οίκο Ευγενίδου και η δρομολόγησή του σε τακτική γραμμή Πειραιά-Νοτίου Αμερικής αποτελεί μια καινοτόμο επιχειρηματική πρωτοβουλία για τη δημιουργία νέων εμπορευματικών πλόων καθώς και μια συνειδητή προσπάθεια για την ενίσχυση των εξαγωγών της χώρας προς νέες αγορές. Ταυτόχρονα, η ύψωση της ελληνικής σημαίας στο νεότευκτο πλοίο συνιστά σύμβολο μιας περιόδου κατά την οποία γινόταν συνειδητή προσπάθεια για την ενίσχυση του εθνικού νηολογίου από την πλευρά του κράτους, πρωτοβουλία που υποστηρίχθηκε από σημαντικές προσωπικότητες του ελληνικού ναυτιλιακού επιχειρείν, όπως ο Ευγένιος Ευγενίδης.
Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για την τελετή παράδοσης του cargo-liner «Αθήναι» εδώ.
Η ψηφιοποίηση του αρχείου των τευχών από το 1931 έως το 1983 είναι μια ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Ευγενίδου, στη μνήμη της Μαριάνθης Σίμου.
