Του καπτ. Γεώργιου Γεωργούλη
Τα πλοία έρχονται συχνά αντιμέτωπα με τη διαφθορά από δημόσιες υπηρεσίες και λειτουργούς λιμένων (πλοηγοί, ρυμουλκά, αρχές λιμένα, τελωνεία, sanitary service), από τους οποίους υπάρχουν συχνές και επίμονες απαιτήσεις για μικρά ή μεγάλα ποσά για τη διευκόλυνση των λιμενικών λειτουργιών. Συνήθως, οι απαιτήσεις αφορούν μετρητά (μικρά ή μεγάλα ποσά), τσιγάρα, τρόφιμα και αναψυκτικά. Αν οι απαιτήσεις δεν ικανοποιηθούν, το πλοίο μπορεί να κρατηθεί αναίτια με κατάχρηση εξουσίας και να υποστεί οικονομικές συνέπειες δυσανάλογες με τις αρχικές απαιτήσεις. Αυτή συνήθως είναι και η αιτία που οι διαχειριστές των πλοίων και κατά συνέπεια οι πλοίαρχοι υποκύπτουν στις αρχικές απαιτήσεις αμέσως.
Στα πλοία παρέχονται υπηρεσίες από πολλούς διαφορετικούς πράκτορες και αξιωματούχους, ορισμένοι από τους οποίους εκμεταλλεύονται την ευκαιρία που τους δίνεται για να αποσπάσουν δωροδοκίες. Η διαφθορά μπορεί να κυμαίνεται από τη λήψη τσιγάρων ως δώρο μέχρι τις απαιτήσεις για σημαντικές πληρωμές σε μετρητά. Εάν δεν ικανοποιηθούν αυτές οι απαιτήσεις, είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε καθυστέρηση, πρόσθετο κόστος, ακόμα και σε σημαντικά πρόστιμα.
Οι διαχειριστές των πλοίων βρίσκονται μπροστά στο ακόλουθο δίλημμα: Εάν αρνηθούν να πληρώσουν, το πλοίο μπορεί να κρατηθεί άδικα ή να καθυστερήσει, με άμεσο κόστος για τους ίδιους (πρόστιμο, off hire), ενώ θα είναι δύσκολο να αποδείξουν ότι αυτό το κόστος οφείλεται στην τοπική διαφθορά. Ως αποτέλεσμα, στην πράξη, το κόστος της διαφθοράς των λιμανιών το επωμίζεται πάντα το πλοίο.
Η νομοθεσία κατά της δωροδοκίας δεν είναι καινούργια, αλλά πολλές χώρες παίρνουν όλο και πιο σκληρές θέσεις κατά της δωροδοκίας, ακόμα κι αν αυτή συμβαίνει στην άλλη άκρη του κόσμου. Ο νόμος περί διαφθοράς των ΗΠΑ επιβάλλει πρότυπα συμπεριφοράς στο εξωτερικό, όπως και ο νόμος περί δωροδοκίας του Ηνωμένου Βασιλείου του 2010.
Σύμφωνα με τον νόμο περί δωροδοκίας, μια εταιρεία μπορεί να διωχθεί ποινικά εάν ένας υπάλληλός της δωροδοκήσει άλλο άτομο, στοχεύοντας στο να αποκτήσει επιχειρηματικό πλεονέκτημα.
Όμως, όταν αποδειχθεί ότι, παρά μια συγκεκριμένη περίπτωση δωροδοκίας, η εταιρεία είχε διαδικασίες σχεδιασμένες για την αποτροπή της απαλλάσσεται από την κατηγορία. Η καταδίκη για παράλειψη αποτροπής δωροδοκίας μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλα πρόστιμα σε μια εταιρεία. Ως αποτέλεσμα, πολλές εταιρείες επανεξετάζουν τις εσωτερικές τους πολιτικές κατά της διαφθοράς, για να αποφύγουν ποινικές κυρώσεις εάν κάτι πάει στραβά.
Η ρήτρα BIMCO είναι μια προσπάθεια επανεξέτασης της ισορροπίας μεταξύ πλοιοκτητών και ναυλωτών. Πιο αναλυτικά προβλέπει:
- Τα μέρη συμφωνούν να συμμορφωθούν με όλη την ισχύουσα νομοθεσία κατά της διαφθοράς. Πρέπει επίσης και οι δύο να διαθέτουν διαδικασίες σχεδιασμένες για να αποτρέπουν τη διάπραξη αδικημάτων σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
- Εάν ο πλοίαρχος λάβει μια απαίτηση από έναν τοπικό αξιωματούχο και φαίνεται ότι η ικανοποίηση της απαίτησης θα παραβίαζε τη νομοθεσία κατά της διαφθοράς, τότε ο πλοίαρχος οφείλει να κοινοποιήσει την απαίτηση σε όλα τα μέρη.
- Εάν η απαίτηση δεν αποσυρθεί, ο πλοίαρχος εκδίδει επιστολή διαμαρτυρίας. Εκτός εάν υπάρχουν σαφείς αποδείξεις για το αντίθετο, οποιαδήποτε καθυστέρηση θεωρείται ότι είναι αποτέλεσμα της διαφθοράς και το πλοίο θα παραμείνει σε ναύλωση (on hire).
Συνολικά, οι παραπάνω διατάξεις καθιστούν σαφές ότι, όταν οι ναυλωτές στέλνουν το πλοίο σε λιμάνι όπου υπάρχει διαφθορά, οι ναυλωτές θα πρέπει να επιβαρύνονται με το κόστος των καθυστερήσεων που προκύπτουν. Η ρήτρα επίσης προβλέπει:
- Τα μέρη αποζημιώνουν το ένα το άλλο για ζημιές που προκαλούνται από μη συμμόρφωση με την ισχύουσα νομοθεσία κατά της διαφθοράς.
- Οποιοδήποτε από τα μέρη μπορεί να τερματίσει αμέσως τη ναύλωση εάν το άλλο έχει παραβιάσει την ισχύουσα νομοθεσία κατά της διαφθοράς.
- Και τα δύο μέρη εγγυώνται ότι δεν παραβίασαν τη νομοθεσία για την καταπολέμηση της διαφθοράς κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης του ναυλοσυμφώνου.
Ακόμα και με την αυξανόμενη επιθετική πολιτική στην πάταξη της διαφθοράς και την ανάπτυξη οργανώσεων όπως το Maritime Anti-Corruption Network, τα προβλήματα με τη διαφθορά θα συνεχίσουν να εμφανίζονται σε αρκετές χώρες στο άμεσο μέλλον. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό για τους πλοιοκτήτες να κατανοήσουν τις απαιτήσεις της ισχύουσας νομοθεσίας για την καταπολέμηση της διαφθοράς και να διασφαλίσουν ότι διαθέτουν κατάλληλες πολιτικές κατά της διαφθοράς για τη συμμόρφωση με αυτή τη νομοθεσία. Αυτό μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να περιλαμβάνει την ενσωμάτωση της ρήτρας BIMCO στις ναυλώσεις.
To παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στο Τεύχος Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου 2023, των Ναυτικών Χρονικών.
Μπορείτε να αποκτήσετε το Τεύχος, εδώ.
Φωτό: ΑΠΕ-ΜΠΕ
