Η ναυτιλιακή ασφάλεια είναι ζωτικής σημασίας για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της. Από κοινού, τα κράτη μέλη της ΕΕ αποτελούν τη μεγαλύτερη συνδυασμένη αποκλειστική οικονομική ζώνη στον κόσμο ενώ η Ένωση ελέγχει περίπου το 30% του παγκόσμιου εμπορικού στόλου με την χώρα μας να βρίσκεται στην πρώτη θέση, καταλαμβάνοντας το 17,63%.
Mε την ευρωπαική οικονομία να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις θαλάσσιες μεταφορές, η Ένωση καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να διασφαλίσει την ασφάλεια του ευρωπαϊκού στόλου χρησιμoποιώντας τεχνολογίες αιχμής που ίδια αναπτύσσει.
Στην επικαιροποιημένη στρατηγική της για τη ναυτιλιακή ασφάλεια (EUMSS) η Kομισιόν ρίχνει ιδιαίτερο βάρος στη χρήση των δορυφορικών τεχνολογιών και συγκεκριμένα του Διαστημικού της Προγράμματος της ΕΕ.
Όπως υπογραμμίζει ο εκτελεστικός διευθυντής του Οργανισμού της ΕΕ για τη Διαστημικό Πρόγραμμα, Rodrigo da Costa, «συνδυάζοντας δεδομένα από τα συστήματα Galileo, Copernicus, GOVSATCOM και σύντομα από το IRIS2 μπορούμε να προστατεύσουμε την ευρωπαϊκή ναυτιλία από νέες απειλές.»
Ασφαλής πλοήγηση στη θαλασσα με το Galileo
Τα συστήματα παγκόσμιας δορυφορικής πλοήγησης (Global Navigation Satellite Systems – GNSS) είναι μια κρίσιμη τεχνολογία για τη θαλάσσια πλοήγηση. Ωστόσο, τα σήματα των δορυφόρων είναι ευάλωτα σε παρεμβολές από κακόβολους χρήστες οι οποίοι συχνά παραποιούν τα δεδομένα που λαμβάνει ένα πλοίο παρέχοντας λανθασμένες πληροφορίες για τη θέση, την ταχύτητα και την κατεύθυνση του. Η σκόπιμη δορυφορική παρεμβολή (spoofing) δεν είναι νέο πρόβλημα, αλλά τα τελευταία χρόνια η ναυτιλιακή βιομηχανία αντιμετωπίζει όλο και περισσότερο περιστατικά (Μαύρη Θάλασσα το 2017, Σαγκάη 2019, Λουιζιάνα 2020). Τα παραποιημένα δεδομένα της θέσης, της ταχύτητας και της κατεύθυνσης ενός πλοίου ενέχουν τεράστιους κίνδυνους για το πλήρωμα, τα γύρω πλοία, ειδικά εκείνα που μεταφέρουν εύφλεκτα εμπορεύματα αλλά και οικονομικές συνέπειες για τις ναυτιλιακές εταιρίες. Οι συνέπειες της παραποίησης σημάτων GNSS μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη γαλάζια οικονομία της Ένωσης.
Για να συμβάλει στη μείωση της παραποίησης των σημάτων GNSS, η ΕΕ δημιούργησε την υπηρεσία Galileo OSNMA. Πρόκειται για ένα μηχανισμό ελέγχου ταυτότητας που επιτρέπει στους δέκτες GNSS να επαληθεύουν την αυθεντικότητα των πληροφοριών, διασφαλίζοντας ότι τα δεδομένα που λαμβάνουν προέρχονται πράγματι από το Galileo και δεν έχουν τροποποιηθεί με κανέναν τρόπο.
Στοχεύοντας στην υιοθέτηση από τη ναυτιλιακή κοινότητα της υπηρεσίας Galileo OSNMA και συνεπώς στη μείωση ατυχημάτων, O EUSPA χρηματοδοτεί το project ASGARD μέσω του προγράμματος Fundamental Elements. Το εν λόγω project, κοινοπραξία της σουηδικής SAAB και της ισπανικής GMV στοχεύει ενσωμάτωση της υπηρεσίας Galileo ONSMA σε δέκτες πλοίων διπλής συχνότητας.
Copernicus: Τα μάτια της Ευρώπης στη θάλασσα
Θαλάσσια ατυχήματα συμβαίνουν συχνά κάτω από κακές καιρικές συνθήκες όπου πολλές φορές είναι δύσκολη η αποστολή επανδρωμένων μέσων όπως π.χ. ελικοπτέρων. Σε περίπτωση ατυχήματος σε απομακρυσμένη περιοχή, η υπηρεσία Θαλάσσιας Επιτήρησης του Copernicus μπορεί να παρέχει πολύτιμα στοιχεία συνεισφέροντας στον εντοπισμό και την αναγνώριση πλοίων που βρίσκονται σε κατάσταση κινδύνου.
Πιο συγκεκριμένα, οι δορυφόροι Copernicus Sentinel-1 παρέχουν εικόνες Synthetic Aperture Radar (SAR) για την ανίχνευση σκαφών ακόμα και κατά διάρκεια της νύχτας ή και μέσα από σύννεφα. Αυτή η ικανότητα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη όταν ένα πλοίο χάνει την επικοινωνία (π.χ. μετά από πυρκαγιά). Ο προσδιορισμός της θέσης ενός σκάφους βελτιστοποιεί τη χρήση των μέσων έρευνας και διάσωσης. Χάρη στις εικόνες SAR οι αρχές μπορούν να εντοπίσουν από σωστικές λέμβους μέχρι και πετρελαιοκηλίδες από το διάστημα.
Αδιάλειπτες, ασφαλείς επικοινωνίες στις ανοιχτές θάλασσες
Εξίσου σημαντική είναι η αδιάλειπτη επικοινωνία στις ανοιχτές θάλασσες αλλά και σε απομακρυσμένες περιοχές μείζονος σημασίας για τη ναυτιλία όπως ο Αρκτικός Κύκλος. Με την προσθήκη των GOVSATCOM και IRIS2, η Ευρωπαϊκή Ένωση εντείνει την ψηφιοποίηση της ευρωπαϊκής κοινωνίας και της οικονομίας της, ενώ προσπαθεί να καταστήσει τα διαστημικά δεδομένα πιο προσιτά και επεκτάσιμα σε πολλές κοινότητες, συμπεριλαμβανομένης της ναυτιλίας. Ο συνδυασμός των προηγμένων δυνατοτήτων του IRIS2 θα επιτρέψει την παροχή απρόσκοπτης σύνδεσης στο διαδίκτυο σε όλη την Ένωση αλλά και σε όλο τον κόσμο, αφαιρώντας τις «νεκρές ζώνες» επικοινωνίας. Γεγονός που καθιστά το IRIS2 ωφέλιμο για τους ναυτιλιακούς φορείς που πρέπει να επικοινωνούν με το πλήρωμα του πλοίου, αλλά και για τους ναυτικούς που επιθυμούν να επικοινωνήσουν με τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
EUSPA: Ο διαστημικός σας συνεργάτης για την ασφάλεια στη θάλασσα
Ο EUSPA συνεργάζεται με τη ναυτιλιακή κοινότητα παρέχοντας στους ευρωπαϊκούς ναυτιλιακούς φορείς, τους ναυτικούς και τις εθνικές αρχές εργαλεία για τη βελτίωση της ασφάλειας στη θάλασσα, τη βελτιστοποίηση της απόδοσης της ναυσιπλοΐας και την προστασία των ωκεανών.
«Ως οργανισμός προσανατολισμένος στους χρήστες, o EUSPA παρακολουθεί στενά τις ανάγκες των ναυτιλιακών χρηστών, συνεργαζόμενη για τη διαμόρφωση και την παροχή νέων διαστημικών υπηρεσιών που θα ενισχύσουν περαιτέρω την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα αυτού του κρίσιμου τομέα», προσθέτει ο da Costa.
Ο EUSPA συνεργάζεται επίσης με οργανισμούς όπως η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ελέγχου της Αλιείας (EFCA) και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασφάλειας στη Θάλασσα (EMSA) για την ανάπτυξη διαστημικών λύσεων που σχετίζονται με τη ναυσιπλοΐα, την έρευνα και διάσωση και τον έλεγχο της αλιείας.
Εκτός από αυτή τη δουλειά με ναυτιλιακούς οργανισμούς, ο EUSPA υποστηρίζει επίσης τον κλάδο μέσω μέτρων ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης, όπως το περσινό Pytheas Maritime Forum που διοργανώθηκε στον Πειραιά σε συνεργασία με την Isalos.net επιμορφώνοντας νέους ναυτικούς από όλη την Ευρώπη.
