Η ψυχική υγεία είναι ο τρόπος που σκεφτόμαστε, νιώθουμε και συμπεριφερόμαστε, καθώς και ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε καθημερινά προβλήματα που σχετίζονται με τη δουλειά και τη ζωή μας. Η ψυχική υγεία δεν είναι μία στατική κατάσταση, αλλά έχει διακυμάνσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, όπως και η σωματική μας υγεία.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα προβλήματα ψυχικής υγείας επηρεάζουν περίπου ένα στα τέσσερα άτομα κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Τα δεδομένα για το ναυτικό πληθυσμό δείχνουν ότι τα προβλήματα ψυχικής υγείας εμφανίζονται στον ίδιο αν όχι σε υψηλότερο βαθμό. Ανάμεσα σε 1572 ναυτικούς, το 28% δείχνει να υποφέρει από άγχος ή κατάθλιψη, ενώ το 35% των ναυτικών με κατάθλιψη δεν ζήτησε καμία βοήθεια. Το 20% ανέφερε αυτοκτονικό ιδεασμό για αρκετές ημέρες δύο εβδομάδες πριν την έρευνα.
Οι ναυτικοί είναι εκτεθειμένοι στη μοναξιά, λόγω του αποχωρισμού από την οικογένειά τους και τους φίλους, παραμένουν για πολλούς μήνες μακριά από το σπίτι και η εργάζονται σε μη κοινωνικό περιβάλλον. Το αίσθημα κόπωσης, οι πολιτισμικές διαφορές στο πλοίο παράλληλα με την περιορισμένη παραμονή στη στεριά είναι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε άγχος, κατάθλιψη και σε ορισμένες περιπτώσεις σε αυτοκτονία.
Η κατάθλιψη δεν είναι μια ασήμαντη πάθηση, αλλά περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων. Παρ’ όλο που ένα άτομο είναι απίθανο να εμφανίσει όλα τα παρακάτω συμπτώματα που περιγράφονται, αν κάποιο από αυτά διαρκεί για πάνω από δύο εβδομάδες τότε κρίνεται απαραίτητη η ιατρική βοήθεια.
Τα ψυχολογικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Συνεχής κακή διάθεση ή θλίψη
- Αίσθημα απελπισίας και αδυναμίας
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Αίσθημα δακρύρροιας
- Αίσθημα ενοχής
- Αίσθημα μισαλλοδοξίας με τους άλλους
- Δεν υπάρχει κίνητρο ή ενδιαφέρον για δραστηριότητες
- Δυσκολία στη λήψη αποφάσεων
- Απουσία όρεξης για ζωή
- Αίσθημα άγχους ή ανησυχίας
- Αυτοκτονικές σκέψεις ή σκέψεις να βλάψετε τον εαυτό σας
Τα σωματικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Κίνηση ή ομιλία πιο αργά από το συνηθισμένο
- Αλλαγή στην όρεξη ή το βάρος (συνήθως μειωμένη αλλά μερικές φορές αυξημένη)
- Δυσκοιλιότητα
- Ανεξήγητοι πόνοι και ενοχλήσεις
- Διαταραγμένος ύπνος
Τα κοινωνικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Λιγότερο ενδιαφέρον για την εργασία
- Συμμετοχή σε λιγότερες κοινωνικές δραστηριότητες και αποφυγή επαφών με φίλους
- Παραμέληση των χόμπι και των ενδιαφερόντων σας
- Δυσκολίες στο σπίτι και την οικογενειακή σας ζωή
Καθώς αυξάνεται η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση γύρω από θέματα ψυχικής υγείας και ευημερίας, γίνεται όλο και πιο σημαντικό να αναπτύξουν οι ναυτιλιακές εταιρίες πολιτικές οι οποίες θα περιλαμβάνουν διαδικασίες για τον εντοπισμό και την ελαχιστοποίηση των κινδύνων για την ψυχική υγεία, πρακτικές που θα προάγουν την ψυχική υγεία του πληρώματος και θα διασφαλίζουν την ύπαρξη κατάλληλων μηχανισμών απόκρισης.
Τα βασικά πρότυπα ευημερίας που πρέπει να ακολουθούν οι εταιρίες είναι:
· Η δημιουργία, εφαρμογή και κοινοποίηση ενός σχεδίου ψυχικής υγείας στο πλοίο
· Ευαισθητοποίηση των εργαζομένων γύρω από θέματα ψυχικής υγείας
· Ανοιχτές συζητήσεις για την ψυχική υγεία και βοήθεια των εργαζομένων που έχουν δυσκολίες
· Παροχή καλών συνθηκών εργασίας
· Προώθηση αποτελεσματικής διαχείρισης προσωπικού
· Τακτική παρακολούθηση της ψυχικής υγείας και ευημερίας των εργαζομένων
Η κατάλληλη καθοδήγηση των νεότερων αξιωματικών και δοκίμων, από ανώτερους, η μετάδοση εμπειριών και γνώσεων με άτυπο τρόπο, αυξάνει το ηθικό των νέων με αποτέλεσμα τον μειωμένο αριθμό ατυχημάτων και συμβάντων στο πλοίο. Συνιστά σημαντικό να ενσωματωθεί η καθοδήγηση και η υποστήριξη επί του πλοίου, στην καθημερινή ρουτίνα.
