Του κ. Σπύρου Γκούμα, CEO της SQLearn
Πριν από 70.000 χρόνια, αναφέρει ο Noal Harari στον επίλογο του βιβλίου του «Sapiens – Μια Σύντομη Ιστορία του Ανθρώπου», ο χόμο σάπιενς ήταν ακόμα ένα ασήμαντο ζώο που κοιτούσε τη δουλειά του σε μια γωνιά της Αφρικής. Φυσικά η δουλειά του ήταν να μαζεύει τροφή για να επιβιώσει.
Όμως τα τελευταία 500 χρόνια έχουμε γίνει μάρτυρες μια πρωτοφανούς τεχνολογικής εξέλιξης και ιλιγγιώδους ανάπτυξης της ανθρώπινης δραστηριότητας. Για να πιάσουμε λίγο το νήμα αυτής της ανάπτυξης και να κατανοήσουμε το ρόλο του ανθρώπινου παράγοντα καθώς και την εξέλιξη του, ας δούμε μερικά χαρακτηριστικά στοιχεία που αφορούν αυτή την περίοδο.
Ιστορικό Πλαίσιο
Το 1500, σε όλο τον κόσμο υπήρχαν περίπου 500 εκατομμύρια άνθρωποι. Σήμερα υπάρχουν 7 δισεκατομμύρια. Η συνολική αξία αγαθών και υπηρεσιών που παρήγαγε η ανθρωπότητα ανά έτος το 1500 υπολογίζεται σε 250 δισεκατομμύρια δολάρια. Σήμερα η αξία της ανθρώπινης παραγωγής είναι 60 τρισεκατομμύρια δολάρια. Κάνοντας μια σύγκριση μπορούμε να πούμε ότι στα 500 τελευταία χρόνια ο πληθυσμός αυξήθηκε κατά 14 φορές ενώ η παραγωγή κατά 240 φορές. Είναι σημαντικό στο σημείο αυτό να αναφερθεί ότι η κατανάλωση ενέργειας στο ίδιο χρονικό διάστημα έχει αυξηθεί κατά 115 φορές.
Κάνοντας μια αναφορά στη ναυτιλία, πέντε σημερινά εμπορικά πλοία θα μπορούσαν να μεταφέρουν όλο το εμπόρευμα που μετάφεραν οι στόλοι όλου του κόσμου το 1500.
Πριν από τον 16 αιώνα, κανένας άνθρωπος δεν είχε περιπλεύσει τη Γη. Αυτό έγινε το 1522, όταν τα πλοία του Μαγγελάνου επέστρεψαν στη Ισπανία μετά από ένα ταξίδι 72.000 χιλιομέτρων.
Είναι περισσότερο από προφανές ότι όλα αυτά τα στοιχεία που αναφέρθηκαν πιο πάνω είναι αποτέλεσμα της τεχνολογικής προόδου που έχει επιτύχει ο άνθρωπος στο διάστημα αυτό. Θεωρώ ότι η σημαντικότερη πρόοδος και ανάπτυξη έχει επιτευχθεί μετά την 1η Βιομηχανική Επανάσταση (1760-1860). Ουσιαστικά μετά από τη 1η Βιομηχανική Επανάσταση ο άνθρωπος ξεκίνησε με όλο και πιο επιταχυνόμενα βήματα την πορεία του προς τη σημερινή εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Στο διάστημα αυτό υπήρξε ένας ουσιώδης μετασχηματισμός του ανθρώπινου παράγοντα στην παραγωγή με βάση όχι την δυνατότητα της παροχής της «ανθρώπινης δύναμης» αλλά της παροχής των γνώσεων και των ικανοτήτων του.
Για να περάσουμε όμως σε αυτή την κατάσταση, έπρεπε να συντελεστεί η 1η Βιομηχανική Επανάσταση και να γίνει αντιληπτό ότι η εργασία κάποιου που είχε στοιχειώδης γνώσεις γραφής και αριθμητικών υπολογισμών, είχε μεγαλύτερη οικονομική απόδοση από την καλλιέργεια στα χωράφια. Παρομοίως για την υιοθέτηση της παροχής δωρεάν εκπαίδευσης σε όλα τα παιδιά στην Αγγλία, πέρασαν τουλάχιστον 50 χρόνια από την έναρξη της 1ης Βιομηχανικής Επανάστασης.
Να αναφερθεί εδώ ότι στην Αγγλία η διαμάχη μεταξύ γαιοκτημόνων και βιομηχάνων κράτησε 40 χρόνια μέχρι να ψηφιστεί ο νόμος για δωρεάν παροχή εκπαίδευσης στα παιδιά των εργατών.
Για να επανέλθουμε στη ναυτιλία μέχρι την εποχή του ιστιοφόρου το ναυτικό επάγγελμα ήταν κατά κύριο λόγο αποτέλεσμα βιωματικής εκπαίδευσης και όχι συστηματικής και οργανωμένης εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Η είσοδος του ατμού στην κίνηση των πλοίων έφερε την ανάγκη για εκπαίδευση στις μηχανές και πλέον έκτοτε, δεν υπάρχει περίοδος στασιμότητας της εξέλιξης του πλοίου και των μέσων με το οποίο συνεχίζει να εφοδιάζεται τα οποία απαιτούν εξειδικευμένη εκπαίδευση και πιστοποίηση.
Είναι προφανές ότι ο απόφοιτος μιας Ακαδημίας Εμπορικού Ναυτικού το 1969, δεν θα μπορούσε να είναι σήμερα πλοίαρχος ή Α’ μηχανικός σε ένα σύγχρονο πλοίο γιατί:
- Έχουν αλλάξει οι κανονισμοί, σχετικά με τη ναυσιπλοΐα αλλά και με το περιβάλλον
- Οι τεχνολογίες με τις οποίες είναι εφοδιασμένα πλέον τα σύγχρονα πλοία απαιτούν γνώσεις που ακόμη και ένας καπετάνιος που βγήκε από τη σχολή το 2000 δεν τις κατέχει.
Το παραπάνω άρθρο αποτελεί μέρος της ομιλίας του κ. Σπύρου Γκούμα στο Isalos.net & HELMEPA Maritime Sustainability Summer Camp (Σεπτέμβριος 2023, Οινούσσες). Διαβάστε περισσότερα εδώ.
