Η εφεύρεση της ατμομηχανής και η εφαρμογή της σε εμπορικά πλοία, από τα μέσα περίπου του 19ου αιώνα, αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία της ναυτιλίας, αλλάζοντας μια για πάντα το πρόσωπο της βιομηχανίας και επιφέροντας σημαίνουσες αλλαγές στο παγκόσμιο εμπόριο και στις μεταφορές. Μία από τις αμεσότερες συνέπειες ήταν η σταδιακή αντικατάσταση των εμπορικών ιστιοφόρων κατά την επόμενη περίοδο με ατμόπλοια και στη συνέχεια με πλοία που χρησιμοποιούσαν diesel για την πρόωσή τους. Σχεδόν σε συνολικό βαθμό, η εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας για την πρόωση εμπορικών πλοίων αποτέλεσε παρελθόν για τη ναυτιλιακή βιομηχανία.
Ωστόσο, κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η αιολική ενέργεια έμελλε να επανέλθει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της ναυτιλιακής βιομηχανίας κυρίως λόγω των συνεχόμενων πετρελαϊκών κρίσεων της περιόδου, που είχαν ως συνέπεια την απότομη αύξηση των τιμών πετρελαίου διεθνώς. Σημαντικά εκείνη την περίοδο ήταν η έρευνα και ο σχεδιασμός από τις ιαπωνικές εταιρείες NKK Corporation και Japan Marine Machinery Development Association (JAMDA) σχετικά με τις προοπτικές αξιοποίησης της αιολικής ενέργειας με γνώμονα την εξοικονόμηση καυσίμων και τη συνεπακόλουθη μείωση του κόστους μεταφοράς εμπορευμάτων. Αποτέλεσμα της σύμπραξης αυτών των δύο εταιρειών ήταν η ναυπήγηση του «Shin Aitoku Maru», του πρώτου σύγχρονου πλοίου με βοηθητικά ιστία, το οποίο καθελκύστηκε την 1η Αυγούστου 1980 στα ιαπωνικά ναυπηγεία Imamura στο Kure, για λογαριασμό της Aitoku Co. Τα Ναυτικά Χρονικά, στο τεύχος της 1ης Σεπτεμβρίου, στην ενότητα των Τεχνικών Θεμάτων, αφιέρωσαν μία στήλη στη συγκεκριμένη είδηση, με τίτλο «Το πρώτον ιστιοφόρον τάνκερ».
Το συγκεκριμένο πλοίο ήταν ένα product carrier μικρών αποστάσεων, χωρητικότητας 1.600 dwt, στο οποίο είχαν τοποθετηθεί δύο υπερκατασκευές που έφεραν την τεχνολογία πανιών των NKK και JAMDA. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που δημοσιεύτηκαν εκείνη την περίοδο, το «Shin Aitoku Maru» ήταν εφοδιασμένο με δύο ορθογώνια ιστία διαστάσεων 12,15 x 8 μ., συνολικής επιφάνειας 200 τ.μ., και με μηχανή καύσης diesel 1.600 ίππων. Τα ιστία, που ήταν τοποθετημένα σε μεταλλικά πλαίσια με δυνατότητα να αναπτύσσονται και να συμπτύσσονται, μπορούσαν να μετακινηθούν υπό γωνία ώστε να εκμεταλλεύονται με τον καλύτερο τρόπο την κατεύθυνση του ανέμου.
Το κόστος κατασκευής του πλοίου έφτασε τα 2,3 εκατ. δολάρια, ποσό το οποίο ήταν κατά 20% υψηλότερο από το κόστος ναυπήγησης ενός συμβατικού πλοίου αυτού του μεγέθους και τύπου. Σύμφωνα με τις δημοσιευμένες πληροφορίες, η τεχνολογία που εφαρμόστηκε θα είχε τη δυνατότητα να προσφέρει έως και 50% εξοικονόμηση στα καύσιμα, αναλόγως και των πλόων του.
Σε επόμενο αφιέρωμα των Ναυτικών Χρονικών στο καινοτόμο αυτό πλοίο, που δημοσιεύτηκε στο τεύχος της 1ης Οκτωβρίου 1980, καταγράφηκαν ακόμα περισσότερες πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε το σύστημα ιστίων του «Shin Aitoku Maru». Άξιο αναφοράς είναι ότι οι λειτουργίες για την ανάπτυξη των ιστίων ή τη σύμπτυξή τους, όταν οι καιρικές συνθήκες δεν ήταν ευνοϊκές για τη χρήση τους, πραγματοποιούνταν με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή. Ταυτόχρονα, υπήρχε η πρόβλεψη ώστε, όταν η παρεχόμενη από τα ιστία δύναμη το επέτρεπε, να μειώνεται αυτόματα και η ιπποδύναμη της μηχανής αναλογικά. Σε νέο αφιέρωμα του περιοδικού, δύο χρόνια μετά την καθέλκυση του πλοίου, στο τεύχος της 1ης Μαρτίου 1982, αναφέρεται ότι το καινοτόμο «ιστιοφόρον δεξαμενόπλοιον» εκτελεί πλέον μεταφορές μεταξύ Κίνας, Μαλαισίας, Ινδονησίας και Ιαπωνίας.
Ενδεικτική του ενδιαφέροντος που υπήρχε εκείνη την περίοδο για τις τεχνολογίες υποβοηθούμενης πρόωσης μέσω αιολικής ενέργειας είναι η ειδησεογραφία του περιοδικού στα τεύχη της 15ης Σεπτεμβρίου και της 1ης Οκτωβρίου 1981 που αφορούσε την Ceres Shipping του Γεωργίου Π. Λιβανού. Πιο συγκεκριμένα, όπως έγινε γνωστό, το μίνι μπαλκ κάριερ «Mini Lace» εφοδιάστηκε με τριγωνικά ιστία από dacron (συνθετικός πολυεστέρας) και πραγματοποίησε δοκιμές, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν ως ιδιαίτερα επιτυχημένες.
Ωστόσο, κατά την επόμενη περίοδο, λόγω μιας σειράς παραγόντων, όπως ήταν το κόστος συντήρησης των μηχανισμών των ιστίων αλλά και η υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου, το ενδιαφέρον της ναυτιλιακής βιομηχανίας για τη χρήση αλλά και την περαιτέρω ανάπτυξη τεχνολογιών που αφορούσαν την αιολική ενέργεια ατόνησε. Παρ’ όλα αυτά, αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη από τις αρχές του 21ου αιώνα οι τεχνολογίες χρήσης της αιολικής ενέργειας έχουν επανέλθει στο προσκήνιο. Ιδιαίτερα κατά τα τελευταία έτη η ναυτιλιακή βιομηχανία, με γνώμονα τη μείωση του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος, έχει επενδύσει σημαντικά ποσά για την ανάπτυξη και την εφαρμογή τεχνολογιών wind assistance: Ολοένα και περισσότερα υπάρχοντα πλοία εξοπλίζονται με τέτοιου είδους τεχνολογίες, ενώ σημαντικός είναι και ο αριθμός νεότευκτων πλοίων που σχεδιάζονται με συστήματα αξιοποίησης της αιολικής ενέργειας.
Μπορείτε να διαβάσετε άρθρα των Ναυτικών Χρονικών για το «Shin Aitoku Maru» εδώ και εδώ.
Η ψηφιοποίηση του αρχείου των τευχών από το 1931 έως το 1983 είναι μια ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Ευγενίδου, στη μνήμη της Μαριάνθης Σίμου.
Πηγή: Ναυτικά Χρονικά
