Τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα (Battery Electric Vehicles – BEVs) κυκλοφορούν στους δρόμους μας εδώ και αρκετά χρόνια. Τα αυτοκίνητα αυτά συμβάλλουν στον μέγιστο βαθμό στον περιορισμό των ρύπων της ατμόσφαιρας. Επιπροσθέτως, τα τρέχοντα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι τα BEV είναι λιγότερο πιθανό να πιάσουν φωτιά από τα συμβατικά οχήματα με κινητήρα εσωτερικής καύσης όταν αυτά κινούνται στους δρόμους ή στην περίπτωση ατυχήματος. Οι πυρκαγιές μπαταριών ηλεκτρικών οχημάτων είναι σπάνιες. Τα διαθέσιμα δεδομένα δείχνουν ότι ο κίνδυνος πυρκαγιάς είναι εξήντα φορές μεγαλύτερος για οχήματα με κινητήρα εσωτερικής καύσης (Internal Combustion Engine – ICE). Ωστόσο, οι συνέπειες μιας πυρκαγιάς BEV μπορεί να είναι καταστροφικότερες, και αυτές συμβαίνουν στη μεγάλη τους πλειοψηφία κατά τη μεταφορά τους.
Τα BEVs είναι αρκετά βαρύτερα σε σύγκριση με οχήματα με κινητήρα εσωτερικής καύσης του ίδιου αποτυπώματος κατά 25%. Αυτό μπορεί να σημαίνει την υπέρβαση των περιορισμών φόρτωσης στο κατάστρωμα και θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά τις κοπώσεις των ελασμάτων του πλοίου, εάν δεν ληφθεί υπόψη.
Ο κίνδυνος πυρκαγιάς συνήθως δημιουργείται όταν σε ένα στοιχείο μπαταρίας δημιουργηθεί θερμική διαφυγή. Θερμική διαφυγή είναι το φαινόμενο κατά το οποίο η θερμότητα που παράγεται μέσα σε μια μπαταρία υπερβαίνει την ποσότητα θερμότητας που υπάρχει στο περιβάλλον της. Χωρίς παρέμβαση (ψύξη), η θερμοκρασία της εσωτερικής μπαταρίας θα συνεχίσει να αυξάνεται, και με αυτό το ενδεχόμενο είναι πιθανό να εκδηλωθεί πυρκαγιά και έκρηξη εάν τα αέρια που προκύπτουν από τη διαφυγή παραμείνουν στον χώρο. Τα περισσότερα σύγχρονα BEVs διαθέτουν εσωτερικό σύστημα ψύξης για τη διατήρηση της θερμοκρασίας της μπαταρίας. Οι σύγχρονες μπαταρίες έχουν σχεδιαστεί να εξαερίζονται, ωστόσο τα δημιουργούμενα αέρια πρέπει να εξαχθούν από τυχόν κλειστούς χώρους, για να αποφευχθεί η δημιουργία πίεσης και η έκρηξη. Οι πυρκαγιές BEVs μπορούν να φτάσουν σε θερμοκρασίες άνω των 1.600 βαθμών Κελσίου, αρκετά θερμές ώστε να λιώσουν μέταλλα όπως το αλουμίνιο, που χρησιμοποιείται συνήθως στην κατασκευή BEVs για μείωση του βάρους. Τα αέρια που παράγονται από τις πυρκαγιές BEVs σχηματίζουν ένα νέφος ατμού που είναι και τοξικό και δυνητικά εκρηκτικό (υδρογόνο). Για κάθε 1 κιλοβατώρα (KWh) ισχύος μπαταρίας παράγονται 6.000 λίτρα ατμού. Μια μπαταρία 55 KWh θα μπορούσε να παραγάγει 330.000 λίτρα ατμού.
Αυτές οι πυρκαγιές αποτελούν μια χημική αλυσιδωτή αντίδραση και η ψύξη με νερό επιβραδύνει την αντίδραση, αλλά δεν τη σταματά εντελώς. Μόλις αφαιρεθεί η ψύξη, η θερμότητα από τη χημική αλυσιδωτή αντίδραση θα συσσωρευτεί γρήγορα και πάλι και η εκ νέου ανάφλεξη είναι πολύ πιθανή.
Για να βοηθήσουν στην πρόληψη και στην έγκαιρη ανίχνευση των θερμικών διαφυγών στα πλοία, οι διαχειριστές πλοίων θα πρέπει να λάβουν υπόψη τα ακόλουθα:
- Όπως και με το όχημα ICE, τα πληρώματα θα πρέπει να επιθεωρούν τα BEVs πριν και μετά τη φόρτωση, για να διασφαλίσουν ότι είναι ασφαλή στη φόρτωσή τους.
- Θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι δεν έχει προκληθεί ζημιά στην μπαταρία. Ορισμένα BEVs έχουν χαμηλότερη απόσταση από το έδαφος και ενδέχεται να καταστραφούν κατά τη φόρτωση.
Εάν καταστραφεί, μπορεί να διαρρεύσει μικρή ποσότητα υγρού κάτω από το όχημα. Η μπαταρία και ο ηλεκτροκινητήρας είναι υδρόψυκτα, συνήθως με ψυκτικό υγρό αυτοκινήτου. Αν παρατηρηθεί διαρροή του ψυκτικού υγρού, υπάρχει ο κίνδυνος το περίβλημα της μπαταρίας υψηλής τάσης να έχει υποστεί ζημιά. Οποιαδήποτε διαρροή υγρού πρέπει να διερευνηθεί αμέσως και να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα.
Οι ανιχνευτές καπνού που βρίσκονται στα καταστρώματα των οχημάτων ενδέχεται να χρειαστούν λίγο χρόνο για να ενεργοποιηθούν, καθώς η ροή καπνού από τη θερμική διαφυγή μπορεί να μη φτάσει στους ανιχνευτές λόγω του φυσικού σχεδιασμού των καταστρωμάτων των οχημάτων και της ροής αέρα που δημιουργείται από τα συστήματα εξαερισμού.
Οι ανιχνευτές φλόγας έχουν σχεδιαστεί για να ανιχνεύουν την υπέρυθρη ακτινοβολία των πυρκαγιών. Τέτοιοι ανιχνευτές ενεργοποιούνται από την παρουσία φλόγας. Έτσι, είναι δυνατόν να εντοπιστεί η θέση των οχημάτων που καίγονται, ώστε να υπάρξει αποτελεσματική αντίδραση. Η εγκατάσταση συστημάτων κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης (CCTV) με δυνατότητες αναγνώρισης θερμικής ανίχνευσης όπου βρίσκονται οχήματα, συμπεριλαμβανομένων των BEVs, μπορεί να επιτρέψει την έγκαιρη ανίχνευση πυρκαγιών.
Οι σταθμοί φόρτισης για BEVs κατά τη διαδρομή θα πρέπει να εγκατασταθούν σύμφωνα με τον κανονισμό II-1/45 της SOLAS και τον κανονισμό II-2/20.3 της SOLAS. Επιπροσθέτως, πρέπει οι διαχειριστές να συμβουλεύονται την Εγκύκλιο 1615 της Επιτροπής Ναυτικής Ασφάλειας του ΙΜΟ «Οδηγίες για την ελαχιστοποίηση της συχνότητας και των συνεπειών των πυρκαγιών σε χώρους Ro-Ro και χώρους ειδικής κατηγορίας νέων και υφιστάμενων επιβατηγών πλοίων Ro-Ro».
Τα BEVs θα πρέπει να φέρουν σαφή σήμανση και θα πρέπει ιδανικά να βρίσκονται σε καθορισμένη περιοχή γνωστή στο πλήρωμα. Η τοποθεσία πρέπει, όπου είναι δυνατόν, να βρίσκεται σε καταστρώματα καιρού (ανοιχτά), μακριά από επικίνδυνα εμπορεύματα, και να είναι σε ασφαλή απόσταση από σταθμούς συγκέντρωσης έκτακτης ανάγκης πληρώματος και επιβατών.
Τα μέλη του πληρώματος που διεξάγουν περιπολίες ασφαλείας στα καταστρώματα οχημάτων θα πρέπει να εκπαιδεύονται στην αναγνώριση των πρώιμων σημαιών θερμικής διαφυγής και, εάν είναι δυνατόν, να φέρουν κατά την περιπολία τους θερμικούς ανιχνευτές χειρός. Οι πρώιμες ενδείξεις θερμικής διαφυγής είναι:
- Off gassing: Είναι η απελευθέρωση αερίων από την μπαταρία, συμπεριλαμβανομένων των διοξειδίου του άνθρακα, μονοξειδίου του άνθρακα, υδρογόνου και πτητικών οργανικών ενώσεων. Κατά την πρώιμη φάση της παραγωγής αερίων, τα αέρια που απελευθερώνονται μπορεί να είναι βαρύτερα από τον αέρα και να συσσωρεύονται στο δάπεδο του καταστρώματος ή να είναι ελαφρύτερα από τον αέρα και να συσσωρεύονται στο επίπεδο της οροφής του καταστρώματος, εάν ο χώρος δεν εξαερίζεται κατάλληλα. Λόγω των διαφόρων τύπων χημικών μπαταριών, δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί ποια αέρια θα επικρατήσουν.
- Μια κατεστραμμένη μπαταρία μπορεί να προκαλέσει ταχεία θέρμανση των στοιχείων της. Εάν η περίπολος ακούσει σφύριγμα ή σκάσιμο ή αισθανθεί μια γλυκιά χημική μυρωδιά ή δει μαύρο «καπνό» (νανοσωματίδια βαρέων μετάλλων, όχι καπνό) ή λευκό ατμό που προέρχεται από την μπαταρία υψηλής τάσης ή το όχημα γενικά, πρέπει να θεωρήσουν ότι υπάρχει θερμική διαφυγή και η έγκαιρη επέμβαση θα ελαχιστοποιήσει την εκδήλωση πυρκαγιάς σε παρακείμενα οχήματα.
- Η περίπολος θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή για όποιες ενδείξεις διαρροής ψυκτικού υγρού μπαταρίας, καπνού ή θερμότητας από τις περιοχές των οχημάτων όπου συνήθως βρίσκεται μια μπαταρία, για παράδειγμα, στην κάτω πλευρά.
- Οι διαχειριστές των πλοίων θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα ακόλουθα κατά την ανάπτυξη επιχειρησιακών σχεδίων για την καταπολέμηση πυρκαγιών που περιλαμβάνουν BEVs:
- Ο μόνος τρόπος για να ψυχθεί η μπαταρία είναι να χρησιμοποιηθούν μεγάλες ποσότητες νερού. Συνήθως για την καταπολέμηση μιας πυρκαγιάς οχήματος ICE απαιτούνται 4.000 λίτρα νερού. Υπολογίζεται ότι μια πυρκαγιά BEV θα χρειαζόταν τουλάχιστον 10.000 λίτρα.
- Τα πλοία μεταφοράς οχημάτων (Pure Car, Truck Carriers) συνήθως δεν διαθέτουν συστήματα κατακλυσμού νερού (sprinkler) και βασίζονται σε συστήματα διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) για την κατάσβεση πυρκαγιών στα καταστρώματα των οχημάτων τους με τη μέθοδο της κατάκλισης. Τα συστήματα πυρόσβεσης CO₂, εάν εφαρμοστούν γρήγορα μετά τον εντοπισμό και την επαλήθευση/επιβεβαίωση μιας πυρκαγιάς, είναι πολύ αποτελεσματικά στην καταπολέμηση πυρκαγιών σε PCTCs.
- Με τα πορθμεία Ro-Ro Pax, η έγκαιρη χρήση του συστήματος κατακλυσμού νερού είναι πιθανό να ελέγξει την εξάπλωση της φωτιάς και την κατάσβεσή της.
- Το πλήρωμα θα πρέπει να είναι εξοικειωμένο με τη σωστή χρήση του και την ανάγκη για αποτελεσματική αποστράγγιση του νερού από τα καταστρώματα των οχημάτων, ώστε να μην επηρεάζεται αρνητικά η ευστάθεια του πλοίου.
- Τα αέρια που παράγονται από τις πυρκαγιές BEVs είναι τοξικά και οι ομάδες έκτακτης ανάγκης που αντιμετωπίζουν αυτού του τύπου πυρκαγιές θα πρέπει να είναι εξοπλισμένες με πυροσβεστικές στολές και αναπνευστικές συσκευές. Οι διαδικασίες απολύμανσης θα πρέπει επίσης να ενσωματώνονται στα σχέδια πυρόσβεσης, καθώς οι πυρκαγιές BEVs μπορεί να δημιουργήσουν υδροφθόριο. Αυτή είναι μια επικίνδυνη ουσία που μπορεί να διεισδύσει στα ρούχα των μελών της ομάδας. Είναι πολύ διαβρωτική και τοξική και θα προκαλέσει χημικά εγκαύματα εάν διαπεράσει τα ρούχα και έρθει σε επαφή με το δέρμα.
- Μέχρι να εξαντληθεί η χημική αλυσιδωτή αντίδραση, υπάρχει σημαντικός κίνδυνος αναζωπύρωσης. Μια πλήρως εξοπλισμένη ομάδα πυρόσβεσης θα πρέπει να παρακολουθεί το σημείο της πυρκαγιάς και να είναι σε θέση να επέμβει αμέσως μέχρι να απομακρυνθεί το όχημα από το πλοίο.
Ο κίνδυνος πυρκαγιάς στα BEVs αποτελεί, τελευταία, μεγάλη απειλή για πλοία στα οποία μεταφέρονται. Η κυριότερη αιτία είναι η θερμική διαφυγή. Ο έγκαιρος εντοπισμός, η επιβεβαίωση/επαλήθευση και ο σύντομος χρόνος αντίδρασης είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχή καταπολέμηση μιας πυρκαγιάς στα πλοία μεταφοράς οχημάτων (PCTCs). Είναι λοιπόν προφανές ότι τα πληρώματα πρέπει να εκπαιδευτούν στην αναγνώριση των συνθηκών που μπορούν να οδηγήσουν σε μια πυρκαγιά BEV, στην έγκαιρη αντίδραση και στους κανόνες ασφαλείας για την καταπολέμηση αυτών των πυρκαγιών.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2024 των Ναυτικών Χρονικών.
Το τεύχος Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2024, μπορείτε να το βρείτε εδώ.
Φωτό: ΑΠΕ-ΜΠΕ
