Πραγματοποιήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, η ομιλία-παρουσίαση του βιβλίου «Νήες Ποντοπόροι. Ομηρικά πλοία, δεινοί πλόες και Ναυτική Αρχαιολογία» της Δήμητρας Καμαρινού, Διδάκτορος Πανεπιστημίου Πατρών, αρχαιολόγου, βραβευμένης από την Ακαδημία Αθηνών. Εκδ. Πεδίο.
Την εκδήλωση προλόγισαν η Πρόεδρος του Μουσείου, κ. Αναστασία Παλούμπη και ο κ. Χάρης Τζάλας, Πρόεδρος του Ινστιτούτου Προστασίας Ναυτικής Παράδοσης και χαιρέτισε με επιστολή του ο Υφυπουργός Πολιτισμού, κ. Χρίστος Δήμας.
Η έκδοση παρουσιάζει εκτενώς την αρχαία ελληνική ναυπηγική και ναυτική παράδοση από τη Μυκηναϊκή Εποχή και τους Ομηρικούς χρόνους. Συγκεκριμένα η δρ. Δήμητρα Καμαρινού κατά την ομιλία της εστιάστηκε ιδιαίτερα στη σχέση των Μυκηναίων με τη θάλασσα, στην ανάγκη τους για διαμεσογειακά ταξίδια και εμπόριο, αλλά και στην εξελιγμένη ναυπηγική τέχνη τους. Δεδομένου ότι η αρχαιότερη και πλουσιότερη πηγή για θαλασσινά ταξίδια παγκοσμίως είναι τα ομηρικά έπη, η μελετήτρια αναζήτησε την ιστορική πραγματικότητα πίσω από τις μυθικές πλεύσεις της Οδύσσειας. Από αυτήν την άποψη είναι μεγάλη η συμβολή του έργου και στη διεθνή έρευνα στον τομέα της Ναυτικής Αρχαιολογίας.
Αποκαλυπτική ήταν η ερμηνεία του χωρίου της «σχεδίας» του Οδυσσέα. Μέσα από την ναυπηγική ανάγνωσή του η κυρία Καμαρινού έδειξε ότι όχι μόνο δεν αναφέρεται σε κατασκευή «σχεδίας», αλλά ότι πρόκειται για έναν εξαιρετικά πυκνογραμμένο και ακριβόλογο οδηγό για τις φάσεις ναυπήγησης ιστιοφόρου πλοίου της εποχής και μάλιστα με εξελιγμένη τεχνική σύνδεσης των σανίδων του κύτους του και εξελιγμένη ιστιοφορία. Θεμελίωσε επιπλέον αυτή τη διαπίστωση σε ζωτικές ανάγκες του Μυκηναϊκού πολιτισμού στο ανταγωνιστικό περιβάλλον των ναυτικών πολιτισμών της νοτιοανατολικής Μεσογείου. Η εξασφάλιση χαλκού, που προερχόταν κυρίως από τα ορυχεία της Κύπρου ήταν κρίσιμη για την ανάπτυξη της τεχνολογίας (εργαλεία), αλλά και την ίδια την επιβίωση των Μυκηναίων (οπλισμός). Έδειξε ότι τα αρχαιολογικά δεδομένα συνηγορούν. Η χωροθέτηση των μυκηναϊκών ανακτορικών κέντρων που παρουσίασε καταδεικνύει ότι ήταν κατάλληλα οργανωμένα ώστε να υποστηρίζουν την συγκεντρωτική παραγωγή εξαγώγιμων προϊόντων και τη συστηματική καταγραφή των εισαγωγών και εξαγωγών από και προς τη μυκηναϊκή διοίκηση. Η νομοθεσία που απάλλασσε τους χαλκουργούς και τους ναυδόμους από τη φορολογία επισημαίνει τη σημασία τους. Η διασπορά μυκηναϊκών αγγείων στις ακτογραμμές της Μεσογείου δείχνει την έκταση του εμπορίου και της σφαίρας επιρροής τους. Επεσήμανε ότι τα πλοία εκτός από αγαθά μετέφεραν και ιδέες.
Δρ. Έλενα Μαραγκουδάκη, αρχαιολόγος, Διδάκτορας Αρχαιολογίας
Έδωσε παραδείγματα από τον κοσμοπολίτικο τρόπο ζωής της εποχής που διαμόρφωσε νέες αξίες και καταναλωτικές συνήθειες. Στα αιγυπτιακά τραπέζια σερβίρονταν ελιές της Πύλου και κρασί της Νεμέας. Στους συροπαλαιστινιακούς οίκους αρωματίζονταν με αιθέρια έλαια βοτάνων της λακωνικής γης και λάτρευαν την σιτοπότνια των Μυκηνών. Αντίστοιχα στα μυκηναϊκά ανακτορικά κέντρα τελούσαν θυσίες με ρυτά από αυγά στρουθοκαμήλου, κρατούσαν αιγυπτιακούς σκαραβαίους για φυλαχτά και συριακούς αποτροπαϊκούς γρύπες. Κατασκεύαζαν καθίσματα από ελεφαντόδοντο και στολίζονταν με κοσμήματα από χρυσό και ημιπολύτιμους λίθους της Ανατολής. Φορείς αυτών των αγαθών και των αξιών ήταν τα πλοία.
Για να προσδιοριστεί η μορφή αυτών των ποντοπόρων πλοίων στο βιβλίο αντιπαραβάλλονται οι αναφορές στα ομηρικά έπη σε πλοία και θαλασσινά ταξίδια με τις αρχαιολογικές πηγές: σκαριφήματα πλοίων σε αγγεία Μυκηναϊκής και Γεωμετρικής Εποχής, εικονογραφικά παράλληλα σκαφών όλων των ναυτικών πολιτισμών της νοτιοανατολικής Μεσογείου, ναυαγισμένα σκαριά σε όλη την έκταση της Μεσογείου σε διάστημα χιλίων χρόνων (14ο – 5ο αι. π.Χ.). Δυσεπίλυτα ερωτήματα, όπως ο ρόλος του υψηλού ακρόπλωρου και οι δυνατότητες όρτσα πλεύσης και πλοήγησης των σκαφών, απαντώνται μέσα από τεχνικές μελέτες και πειράματα. Χάρτες, σχέδια, φωτορεαλιστικές αναπαραστάσεις, φωτογραφίες υποβρύχιων ανασκαφών και μουσειακών αντικειμένων εμπλουτίζουν τη σύνθεση της εικόνας των πλοίων και της ζωής στα διαμεσογειακά ταξίδια. Παράλληλα, στον χώρο του Μουσείου παρουσιάστηκε έκθεση ανακατασκευής μυκηναϊκών εργαλείων ναυπηγικής, καρπός της έρευνας της κ. Έλενας Μαραγκουδάκη, αρχαιολόγου, Διδάκτορος Αρχαιολογίας.
Προκειμένου να μυήσει τον αναγνώστη σε ένα σχετικά άγνωστο στο ευρύ κοινό θέμα, η συγγραφέας πέραν του πυρήνα της βραβευμένης από την Ακαδημία Αθηνών (2006) επιστημονικής έρευνάς της, ο οποίος παρουσιάζεται με εύληπτο και κατανοητό για το ευρύ κοινό τρόπο, έχει προσθέσει τις «Αντιστροφές» στο τέλος κάθε κεφαλαίου. Αναπλάθοντας το απτό υλικό των υποβρύχιων ανασκαφών, διηγείται τις περιπέτειες μιας Μυκηναίας σε μία ριψοκίνδυνη ναυτική αποστολή στις φημισμένες τότε πολιτείες της νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Στο τέλος της ομιλίας της η συγγραφέας παρουσίασε το όραμα της ομάδας της για την δημουργία ενός Εκπαιδευτικού Κέντρου Μυκηναϊκής Ναυτικής Τέχνης, όπου οι επισκέπτες κάθε ηλικίας θα μπορούν με βιωματικό και διαδραστικό τρόπο να μυούνται στην ιστορική πραγματικότητα των ταξιδιών της Οδύσσειας και απηύθυνε αίτημα συνεργασιών και υποστήριξης της υλοποίησης του εγχειρήματος.
