Του Δρ. Νικόλαου Μαζαράκη, καθηγητή ναυτικής μετεωρολογίας
Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός WMO έχει αφιερώσει την 23η Μαρτίου 2024, παγκόσμια ημέρα της μετεωρολογίας, στην κλιματική αλλαγή με θέμα «Στην πρώτη γραμμή της δράσης για το κλίμα». Έως και πριν από λίγα χρόνια η συγκεκριμένη ημέρα ήταν για όλους τους μετεωρολόγους μία ευκαιρία να φέρουν πιο κοντά τους ανθρώπους σε μία επιστήμη που επηρεάζει άμεσα τις ζωές όλων μας σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Η κλιματική κρίση όμως δεν αφήνει περιθώρια για μία εκπαιδευτική προσέγγιση σε εντυπωσιακά φαινόμενα όπως η καταιγίδα, ο ανεμοστρόβιλος ή μεγαλύτερης κλίμακας όπως οι τροπικοί κυκλώνες. Η κλιματική αλλαγή πλέον επισκιάζει κάθε άλλη συζήτηση για το περιβάλλον και τον καιρό, και οι επιπτώσεις της έρχονται με επιταχυνόμενο πλέον ρυθμό.
Οι αριθμοί είναι αδιάψευστος μάρτυρας ότι ο πλανήτης μας ασθενεί. Και πως να μην είναι όταν ο Φεβρουάριος που προηγήθηκε ήταν ο 9ος κατά σειρά μήνας από τον Ιούνιο του 2023 που σημειώνεται παγκόσμιο ρεκόρ θερμοκρασίας, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της υπηρεσίας Copernicus. Η συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, που έθετε ως ζωτικής σημασίας στόχο, η μέση παγκόσμια θερμοκρασία να μην ξεπεράσει τον 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με τα προ-βιομηχανικά επίπεδα (από το 1850 έως το 1900) είναι πια ξεπερασμένη, αφού τους τελευταίους 12 μήνες η παγκόσμια θερμοκρασία αυξήθηκε κατά 1,56 βαθμούς. Εάν εστιάσουμε στη γηραιά ήπειρο, ο φετινός χειμώνας ήταν ο 2ος θερμότερος όλων των εποχών. Η συγκέντρωση του CO2 παγκοσμίως αυξάνεται με σταθερό ρυθμό, χωρίς καμία τάση για ελάττωση του ρυθμού, φτάνοντας 424.55 ppm όταν πριν από μία δεκαετία έφτανε τα 399.91 ppm.
Οι κυβερνήσεις των ανεπτυγμένων χωρών συμπεριφέρονται και νομοθετούν σαν τα γεωγραφικά τους όρια να εκτείνονται και στην ατμόσφαιρα, πιστεύοντας ότι λαμβάνοντας μέτρα σε επίπεδο χώρας ή Ευρωπαϊκής Ένωσης (π.χ. ο κανονισμός CII και EU ETS για τη ναυτιλία, χρήση ηλεκτρικών οχημάτων) θα βελτιωθεί η κατάσταση. Ο ατμοσφαιρικός αέρας όμως δεν έχει σύνορα. Οι τεράστιες εκπομπές θερμοκηπικών αερίων δεν οφείλονται μόνο στις ανθρώπινες δραστηριότητες στις ανεπτυγμένες περιοχές όπως η Ευρώπη και οι Η.Π.Α. αλλά σε χώρες αναπτυσσόμενες όπως η Κίνα (1η στην κατάταξη ρυπαντών), η Ινδία (3η), η Ρωσία (5η), η Βραζιλία (7η), το Ιράν (8ο) και η Ινδονησία (9η). Μάλιστα η Κίνα εκπέμπει σχεδόν όσο οι Η.Π.Α., η Ινδία και η Ευρώπη μαζί.
Εάν εστιάσουμε στη χώρα μας, η Ελλάδα ευθύνεται μόνο για το 2.4% των συνολικών εκπομπών θερμοκηπικών αερίων στην Ευρωπαϊκή ένωση πετυχαίνοντας 23% μείωση των εκπομπών από το 2005, με ρυθμό μείωσης μεγαλύτερο από το μέσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρ’ όλα αυτά όλη η λεκάνη της Μεσογείου, στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα, θεωρείται hotspot για την κλιματική κρίση, με τη συνέπειες να μεγεθύνονται σημαντικά. Κακοκαιρίες τύπου Δανιήλ (Daniel), αλλεπάλληλα κύματα καύσωνα και τεράστιες δασικές πυρκαγιές φαίνεται να γίνονται η κανονικότητα. Μπορεί ο φετινός χειμώνας να ήταν ήπιος με θετικό αντίκτυπο στην τσέπη μας λόγω μειωμένης κατανάλωσης υδρογονανθράκων για θέρμανση, αν όμως συνεχιστούν οι μειωμένες βροχοπτώσεις και οι υψηλές θερμοκρασίες και τους επόμενους μήνες, τα αποτελέσματα δε θα είναι ευχάριστα το φετινό καλοκαίρι.
Το μέλλον σε επίπεδο στόχων μείωσης των εκπομπών διαγράφεται ζοφερό. Η εξάρτηση από τους υδρογονάνθρακες δεν αφήνει πολλά περιθώρια για αισιοδοξία. Παρόλα αυτά η ανθρωπότητα θα βρει τους τρόπους να αντιδράσει και να φρενάρει την περαιτέρω άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας. Νέες τεχνολογίες παραγωγής και εξοικονόμησης ενέργειας είναι ήδη στα σκαριά. Νέοι κανονισμοί μπορούν να φέρουν αποτέλεσμα, φτάνει να υιοθετηθούν από όλες τις χώρες που αποτελούν τους κύριους ρυπαντές. Ζούμε πλέον στην εποχή της επιταχυνόμενης αλλαγής του κλίματος. Ας ελπίσουμε ότι παρόμοια επιτάχυνση θα δούμε και στις προσπάθειες των ανθρώπων να εμποδίσουν την αλλαγή του κλίματος να γίνει κατάρρευση του κλίματος.
