Του καπτ. Γ. Γεωργούλη
Όλοι οι άνθρωποι αντιμετωπίζουμε, ενίοτε, γεγονότα που μας δημιουργούν άγχος στην προσωπική, επαγγελματική ή κοινωνική μας ζωή. Είναι σημαντικό οι άνθρωποι να θυμούνται ότι δεν είναι όλο το άγχος αρνητικό, κάποιο άγχος είναι θετικό, παρακινώντας τους ανθρώπους να μεγιστοποιούν την παραγωγικότητα και τη δημιουργικότητά τους.
Αντίθετα, η «δυσφορία» είναι το αρνητικό άγχος, το οποίο «είναι εμφανές όταν ένα άτομο αντιλαμβάνεται στον εαυτό του ότι δεν έχει την ικανότητα ή τους πόρους να ελέγξει μια στρεσογόνο κατάσταση» (Selye, 1976).
Το άγχος ορίζεται ως «μια αρνητική συναισθηματική εμπειρία, που συνοδεύεται από φυσιολογικές, γνωστικές και συμπεριφορικές αλλαγές και αντιδράσεις που στοχεύουν να μειώσουν ή να αλλάξουν το στρεσογόνο γεγονός ή τις επιπτώσεις του» (Baum, 1990).
Το πόσο καλά αντιμετωπίζουμε το άγχος εξαρτάται από την εκτίμησή μας για τον στρεσογόνο παράγοντα και τους διαθέσιμους πόρους για την αποτελεσματική αντιμετώπισή του. Αναμφισβήτητα, το επάγγελμα του ναυτικού είναι ένα επίπονο επάγγελμα και οι ναυτικοί εκτίθενται σε αυξημένο αριθμό εργασιακών στρεσογόνων παραγόντων: κόπωση, πολλές ώρες εργασίας, μονοτονία, θόρυβος, κραδασμούς, αλλαγές θερμοκρασίας, πολυεθνικό περιβάλλον, περιορισμένη αναψυχή, απομόνωση, μεγάλες περιόδους μακριά από το σπίτι. Με άλλα λόγια: «Παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν ανισορροπία μεταξύ των απαιτήσεων εργασίας και των προσωπικών πόρων, που οδηγεί σε μείωση της σωματικής και ψυχολογικής υγείας και σε αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων και τραυματισμών» (Carotenuto et al., 2012). Οι περισσότεροι ναυτικοί μπορεί να υποφέρουν από μέτριο έως υψηλό στρες, που δύναται να οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο ανθυγιεινών συμπεριφορών από τον οποίο είναι δύσκολο να ξεφύγουν: διαταραχές ύπνου, ανθυγιεινή διατροφή και αύξηση βάρους, προκαλώντας ψυχικές και σωματικές παθήσεις. Τα σωματικά συμπτώματα του στρες περιλαμβάνουν: θυμό, ευερεθιστότητα, κόπωση, νευρικότητα, έλλειψη ενδιαφέροντος ή κινήτρου, άγχος, θλίψη, μυϊκή ένταση, λιποθυμία, ζάλη, πονοκεφάλους, δυσπεψία, πόνους στο στομάχι και αλλαγές στην όρεξη.
Στην προσπάθεια να αντιμετωπίσουμε το άγχος στο πλοίο, μπορούμε να ακολουθήσουμε τις παρακάτω συμβουλές:
- Προσδιορίστε τα δυνατά σημεία και τις δεξιότητες που αυξάνουν την αυτοπεποίθησή σας.
- Αξιολογήστε, αναγνωρίστε και αναπτύξτε τους δημιουργικούς σας πόρους: ταλέντα, χαρακτηριστικά, δεξιότητες ή ικανότητες. Ποιοι είναι οι πόροι σας; Αισιοδοξία, χιούμορ ή ευελιξία;
- Αξιολογήστε τους πόρους σας. Είναι εσωτερικοί ή εξωτερικοί; Οι εσωτερικοί πόροι αναφέρονται σε χαρακτηριστικά προσωπικότητας όπως το χιούμορ, η αισιοδοξία, το θάρρος, η ευελιξία, η υπευθυνότητα. Οι εξωτερικοί πόροι μπορεί να είναι τα χόμπι, οι δραστηριότητες, οι ομάδες ή η κοινωνική υποστήριξη.
- Αλληλεπίδραση με άλλα άτομα στο πλοίο. Μην απομονώνεστε – ενδιαφερθείτε να μάθετε και να ασχοληθείτε με τους συναδέλφους σας.
- Δημιουργήστε ένα ανοιχτό κανάλι επικοινωνίας με κάποιον που εμπιστεύεστε για να συζητήσετε τις δυσκολίες ή τις ανησυχίες σας.
- Μην αφήνετε τα αρνητικά συναισθήματα να σας κυριεύουν. Όταν κάποιος ή κάτι σας ενοχλεί, ασχοληθείτε αμέσως με αυτόν/το – μην το μετατρέπετε σε οργή, θλίψη ή αγανάκτηση.
- Να είστε ρεαλιστές σχετικά με τις προσδοκίες σας.
- Να είστε υπόλογοι για τις πράξεις σας.
- Αναπτύξτε έναν υγιεινό τρόπο ζωής με ισορροπημένη διατροφή, διατηρώντας ένα πρόγραμμα ύπνου και ξεκούρασης, κάνοντας τακτική άσκηση και συμμετέχοντας σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες.
- Κρατήστε ένα ημερολόγιο για να σημειώσετε τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στο Τεύχος Ιουνίου 2024 των Ναυτικών Χρονικών.
Μπορείτε να αποκτήσετε το Τεύχος Ιουνίου πατώντας εδώ.
