O International Safety Management (ISM) Code εστιάζεται στην εφαρμογή προτύπων και διαδικασιών από τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις και έχει βασικό στόχο την ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα, και την αποφυγή πρόκλησης βλαβών στο περιβάλλον, και ιδιαίτερα στο θαλάσσιο περιβάλλον, και την περιουσία. Στο πλαίσιο αυτό, η ναυτιλιακή επιχείρηση θα πρέπει να παρέχει ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον και να διασφαλίζει την εφαρμογή ασφαλών πρακτικών, να κάνει εκτίμηση όλων των αναγνωρισμένων κινδύνων για το πλοίο, το προσωπικό και το περιβάλλον και να διασφαλίζει την κατάλληλη προστασία, ενώ θα πρέπει να επιδιώκει τη διαρκή βελτίωση των ικανοτήτων του προσωπικού στο γραφείο και στα πλοία για τη διοίκηση της ασφάλειας. Χρησιμοποιώντας την ορολογία του ΙΜΟ, περιγράφουμε τον κίνδυνο ως τον συνδυασμό της συχνότητας και της δριμύτητας/έντασης της συνέπειας, ενώ συχνότητα είναι ο αριθμός περιστατικών στη μονάδα του χρόνου και συνέπεια είναι το αποτέλεσμα ενός ατυχήματος.
Η βασική ιδέα στην οποία στηρίχθηκε η ανάπτυξη του ISM Code συνδέεται με το ρόλο του ανθρώπινου παράγοντα στην πρόληψη και την αποφυγή ανεπιθύμητων καταστάσεων. Αφού στα περισσότερα ναυτικά ατυχήματα καταγράφεται εμπλοκή του ανθρώπινου παράγοντα, ένα σύστημα κανόνων και διαδικασιών που θα ορίζει τις ενέργειές του και θα περιορίζει την αυθαίρετη δράση του θα μπορούσε να οδηγήσει στη μείωση εμφάνισης ανεπιθύμητων καταστάσεων. Βέβαια, όπως σε κάθε σύστημα, έτσι και στο πλοίο, ο ανθρώπινος παράγοντας εμπλέκεται σε κάθε δυσλειτουργία, χωρίς απαραίτητα αυτό να σημαίνει ότι έχει και την ευθύνη για αυτήν. Προκειμένου να καταδειχτεί ότι η εύκολη λύση είναι η απόδοση των ευθυνών στον ανθρώπινο παράγοντα: «Για κάθε ατύχημα διενεργούνται κοπιώδεις έρευνες και τελικά προκύπτει ότι την ευθύνη την έχει ο ανθρώπινος παράγοντας. Αυτό, ωστόσο, θα μπορούσε να ειπωθεί ακόμη και πριν αρχίσει η έρευνα».
Τα πλοία είναι σύνθετα κοινωνικοτεχνολογικά συστήματα, συνδυασμός ανθρώπων, τεχνολογιών και δομών, που λειτουργούν σε δεδομένο εξωτερικό περιβάλλον. Αυτά τα τέσσερα στοιχεία λειτουργούν σε αλληλεξάρτηση και, όταν το ένα από αυτά αλλάζει, επηρεάζονται και τα άλλα. Για παράδειγμα, η εισαγωγή νέας τεχνολογίας επιτρέπει ορισμένες φορές τη μείωση του αριθμού του πληρώματος των πλοίων. Η ενδεχόμενη μείωση, όμως, συνιστά μια αλλαγή που πρέπει να εξετάζεται σοβαρά και να ελέγχονται οι συνέπειές της πριν εφαρμοστεί. Αν η αλλαγή δεν είναι η κατάλληλη, ενδέχεται να υπάρξουν ανεπιθύμητες επιπτώσεις σε σχέση με την ασφάλεια του πλοίου. Οι αρνητικές συνέπειες θα αποδοθούν στον ανθρώπινο παράγοντα, χωρίς όμως αυτό να συνδέεται πάντα με την πραγματικότητα.
*Οι πληροφορίες για το παραπάνω άρθρο αντλήθηκαν από το βιβλίο «Οργάνωση και διοίκηση ναυτιλιακών επιχειρήσεων», του καθ. Ιωάννη Θεοτοκά (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 3η έκδοση, Σεπτέμβριος 2019), σσ. 450-451.Αποκτήστε το βιβλίο πατώντας εδώ
