Του καθ. Ιωάννη Θεοτοκά, προέδρου του Τμήματος Ναυτιλιακών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιά*
Όλες οι πτυχές του ISM Code μπορούν να ομαδοποιηθούν σε αυτές που αφορούν τη διοίκηση, τους ανθρώπους, το πλοίο και τον εξοπλισμό του, καθώς και τις διαδικασίες:
Α. Διοίκηση
Ένα ουσιώδες σημείο του ISM Code είναι η δέσμευση της διοίκησης για τα καθήκοντα και τις ευθύνες που επιβάλλει. Η διοίκηση είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη, την εφαρμογή και τη διατήρηση ενός αποτελεσματικού συστήματος ασφαλούς διαχείρισης στην ξηρά και στα πλοία, το οποίο θα υλοποιεί την πολιτική της επιχείρησης. Το σύστημα περιλαμβάνει διαδικασίες, σχέδια και οδηγίες, που επικαιροποιούνται συνεχώς και είναι προσβάσιμα από όλο το προσωπικό της επιχείρησης. Περιλαμβάνει επίσης τη γραπτή περιγραφή των ευθυνών και της εξουσίας κάθε ατόμου σε σχέση με την πολιτική ασφάλειας και προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος, καθώς και τον ορισμό του εξουσιοδοτημένου προσώπου στην ξηρά (Designated Person Ashore – DPA), το οποίο ενεργεί με βάση το γενικό μάνατζμεντ της επιχείρησης και επιβλέπει την εφαρμογή της πολιτικής της. Συχνά, ο DPA θεωρείται ο υπεύθυνος στην επιχείρηση για όσα έχουν σχέση με το Σύστημα Διοίκησης της Ασφάλειας (ΣΔΑ). Στην πραγματικότητα όμως, είναι υπεύθυνος για τον έλεγχο και την επιβεβαίωση της εφαρμογής του ΣΔΑ. Για το λόγο αυτό πρέπει να έχει άμεση πρόσβαση στην ανώτατη διοίκηση της επιχείρησης, εξασφαλίζοντας έτσι την παροχή των απαραίτητων πόρων και της απαραίτητης υποστήριξης από την ξηρά για την εφαρμογή του. Αυτό σημαίνει ότι o DPA έχει την ανεξαρτησία αλλά και την εξουσία να διασφαλίσει την προώθηση των στάσεων και των συμπεριφορών που ευνοούν την κουλτούρα ασφάλειας σε όλα τα επίπεδα της επιχείρησης.
Β. Άνθρωποι
Το ΣΔΑ δίνει έμφαση στα προσόντα που πρέπει να διαθέτει το προσωπικό ώστε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του. Επιβάλλει στην επιχείρηση τη διασφάλιση ότι ο πλοίαρχος έχει τα προσόντα για να διοικεί και ότι το κάθε πλοίο είναι στελεχωμένο με προσοντούχους και υγιείς ναυτικούς με βάση τα διεθνή πρότυπα. Έμφαση δίνεται στην επικοινωνία μεταξύ των μελών του πληρώματος και στη διασφάλιση ότι οι εντολές διαβιβάζονται κατάλληλα στους εμπλεκομένους. Σημαντικοί παράγοντες είναι η ύπαρξη διαδικασιών για την εξοικείωση του νέου προσωπικού με τα καθήκοντά τους, η κατανόηση από το σύνολο του προσωπικού που εμπλέκονται στην υλοποίηση του ΣΔΑ των κανόνων, των κανονισμών και των οδηγιών, η αναγνώριση των εκπαιδευτικών αναγκών του προσωπικού και η παροχή της σχετικής εκπαίδευσης, καθώς και η εξασφάλιση πληροφόρησης στους ναυτικούς σχετικά με την εργασία τους σε γλώσσα που να είναι κατανοητή σε αυτούς.
Οι πτυχές του ISM Code
Γ. Πλοίο και εξοπλισμός
Το πλοίο είναι το περιβάλλον εργασίας των ναυτικών. Η επιχείρηση θα πρέπει να δημιουργεί διαδικασίες για τη διασφάλιση της συντήρησης του πλοίου με βάση τους κανονισμούς και τις προδιαγραφές που η ίδια θέτει, και στο πλαίσιο αυτό να διασφαλίζει ότι γίνονται επιθεωρήσεις στους κατάλληλους χρόνους, καταγράφονται οι μη συμμορφώσεις και αναφέρονται οι αιτίες τους, λαμβάνεται διορθωτική δράση και τηρούνται εγγραφές για κάθε σχετική ενέργεια. Επίσης η επιχείρηση θα πρέπει να προσδιορίζει τον εξοπλισμό και τα συστήματα των οποίων η λειτουργία είναι κρίσιμη για το πλοίο και τα μέτρα που λαμβάνει για τη διασφάλιση της αξιοπιστίας αυτών των συστημάτων.
Δ. Διαδικασίες
Oι διαδικασίες είναι το μέσο για τη μετάδοση της εμπειρίας. Εμπλουτίζονται με την αποκτώμενη εμπειρία και συμβάλλουν στην αποφυγή επαναλαμβανόμενων λαθών. O όρος διαδικασίες υπάρχει σχεδόν σε κάθε ενότητα του ISM. Συγκεκριμένα, η επιχείρηση θα πρέπει να αναπτύξει διαδικασίες για την ασφαλή λειτουργία του πλοίου και την προστασία του περιβάλλοντος, την εξοικείωση του προσωπικού, την εκπαίδευσή του, τις κρίσιμες λειτουργίες επί του πλοίου, την ανταπόκριση σε έκτακτες καταστάσεις επί του πλοίου, την αναφορά των μη συμμορφώσεων, ατυχήματα, επικίνδυνες καταστάσεις και διορθωτικές δράσεις, εσωτερικούς ελέγχους και διοικητικές αναφορές, τη συντήρηση του πλοίου, τον έλεγχο των εγγράφων και των δεδομένων που σχετίζονται με το ΣΔΑ, την περιοδική αξιολόγηση του ΣΔΑ, καθώς και για τις απαιτούμενες επαληθεύσεις.
*Οι πληροφορίες για το παραπάνω άρθρο αντλήθηκαν από το βιβλίο «Οργάνωση και διοίκηση ναυτιλιακών επιχειρήσεων», του καθ. Ιωάννη Θεοτοκά (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 3η έκδοση, Σεπτέμβριος 2019), σσ. 457.Αποκτήστε το βιβλίο πατώντας εδώ
