Συνέντευξη της κ. Εβελίνας Πεταλωτή, μέλους του ΔΣ του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Μαρία Τσάκος»
– Ποια χαρακτηριστικά είναι απαραίτητα για τους μελλοντικούς ηγέτες στη ναυτιλία σε σχέση με το παρελθόν;
Στη βιομηχανία μας χρησιμοποιούμε συχνά μια έννοια που είναι ζωτικής σημασίας για όλους μας, την έννοια «resilience». Πρόκειται για την ικανότητά μας να χτίζουμε το επίπεδο των αντοχών μας έναντι διαρκώς αναπτυσσόμενων αντιξοοτήτων. Με τους ρυθμούς με τους οποίους τρέχουν σήμερα οι γεωπολιτικές, οι τεχνολογικές και οι νομοθετικές εξελίξεις, σε συνδυασμό με μια διαρκώς αυξανόμενη περιπλοκότητα στην καθημερινότητά μας, η νεότερη γενιά, ως μελλοντικοί ηγέτες, θα χρειαστεί να χτίσουν τις κατάλληλες δεξιότητες, που θα σχετίζονται με τη βέλτιστη διαχείριση και απόδοση σε ραγδαία μεταβαλλόμενες συνθήκες.
Δεδομένης της αυξανόμενης περιπλοκότητας της δουλειάς μας, η νεότερη γενιά θα χρειαστεί να χτίσει πολύ καλή θεωρητική γνώση του αντικειμένου της, αλλά και να επιδιώξει την εκτεταμένη πρακτική εμπειρία σε αυτόν τον χώρο, κοντά σε καλούς μέντορες. Θα χρειαστεί να διαθέτει κριτική και αναλυτική σκέψη, ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και να μη διστάζει να προτείνει νέες ιδέες. Και πρωτίστως η νέα γενιά θα πρέπει να χτίσει αυτό που αποκαλούμε «συναισθηματική νοημοσύνη», δηλαδή να μπορεί να ψυχολογεί και να συμβάλλει στον μέγιστο βαθμό στην απόδοση της ομάδας της οποίας ηγείται, λειτουργώντας σε μια ατμόσφαιρα εμπιστοσύνης και ομαδικότητας προς έναν κοινό στόχο και όραμα.
– Κατά την τελευταία δεκαετία παρατηρείται μια μεγάλη έμφαση της αγοράς εργασίας στα soft skills των εργαζομένων. Κατά τη γνώμη σας, ο αυξανόμενος αριθμός των GenZers που απασχολούνται στη ναυτιλία είναι επαρκώς ενημερωμένος και προετοιμασμένος; Θα πρέπει να δοθεί εκ νέου έμφαση στο «back to basics» όσον αφορά τα hard skills;
Η εμπειρία γενεών σε αυτόν τον χώρο και η ναυτοσύνη μας υπήρξαν ανέκαθεν οι καταλυτικοί παράγοντες που μας οδήγησαν στο σημείο όπου βρισκόμαστε σήμερα ως ελληνική ναυτιλία. Όμως, σε μια εποχή αυξανόμενης αστάθειας και περιπλοκότητας, οφείλουμε να αναζητούμε το πώς μπορούμε να εξελιχθούμε περαιτέρω, προκειμένου να ανταποκριθούμε με τον βέλτιστο τρόπο στις νέες συνθήκες και απαιτήσεις. Κρίσιμη σε αυτή την εξίσωση είναι η ισορροπία μεταξύ hard & soft skills. Hard skills αποκαλούμε τις τεχνικές, τις εξειδικευμένες γνώσεις και την εμπειρία, οι οποίες είναι απαιτούμενες για την επιτυχή ολοκλήρωση ενός έργου, ενός στόχου. Soft skills είναι εκείνες οι δεξιότητες που, στην ουσία, διατηρούν μια ομάδα ενωμένη.
Στη ναυτιλία, συχνά αναφερόμαστε στον συνδυαστικό όρο «competence», ο οποίος αφορά το σύνολο της γνώσης, της εμπειρίας και των skills, πολλαπλασιαζόμενο με τον παράγοντα «attitude».
Οι τεχνικές και ακαδημαϊκές γνώσεις και η εμπειρία είναι προαπαιτούμενες. Η διαχείριση της ομάδας, το «attitude», είναι ο καταλυτικός παράγοντας στην επιτυχία, καθότι σημασία δεν έχει μόνο πόσο καλά κάνει ο καθένας μας τη δουλειά του. Σημασία έχει το τελικό αποτέλεσμα της ομάδας ή των συνολικών ομάδων. Και οι ομάδες χρειάζονται συνεργασία.
Για το κατά πόσο οι GenZers είναι επαρκώς ενημερωμένοι και προετοιμασμένοι, θα έλεγα ότι σαφώς έχουν ένα πολύ καλό θεωρητικό υπόβαθρο σε σχέση με αυτό που είχαμε εμείς στην ηλικία τους και σαφέστατα μεγάλη εξοικείωση με την τεχνολογία και τους ρυθμούς αυτής. Και αυτό είναι μια πολύ καλή αρχή. Όμως, για το αν είναι επαρκώς προετοιμασμένοι θα έλεγα ότι ποτέ δεν είσαι επαρκώς και πλήρως προετοιμασμένος γι’ αυτή τη δουλειά. Σε αυτή τη δουλειά μαθαίνεις κάθε μέρα, δεν σταματάς να διαβάζεις και να εκπαιδεύεσαι, όποια και να είναι η ηλικία σου. Αυτή την περιέργεια και την αναζήτηση δεν πρέπει να τις απολέσεις ποτέ.
– Ένας αυστηρός manager/επικεφαλής αποτελεί εμπόδιο ή ευκαιρία για την επαγγελματική ανέλιξη των νέων;
Η καλύτερη λύση δεν είναι πάντα η πιο εύκολη. Στο σχολείο, οι καλύτεροι δάσκαλοι, αυτοί που χαράχτηκαν στη μνήμη μας, ήταν συχνά οι πιο απαιτητικοί, οι πιο αυστηροί και οι πιο δίκαιοι. Ήταν όλοι αυτοί που σήκωναν τον πήχη ψηλά και μας έδειχναν με το παράδειγμά τους ότι μπορούμε να φτάσουμε σε προορισμούς που ουδέποτε φανταζόμασταν.
Το ίδιο συμβαίνει και σε έναν επαγγελματικό χώρο και με τον ίδιο τρόπο θα πρέπει οι νέοι να βλέπουν τους επικεφαλής τους. Συχνά είμαστε πιο απαιτητικοί και αυστηροί με τους νέους που βλέπουμε ότι έχουν τη βούληση και την ικανότητα να πετύχουν στόχους πέρα από το αναμενόμενο. Σε τέτοιο πρόσφορο έδαφος φέρουμε όλοι την ευθύνη να μεταλαμπαδεύουμε τις γνώσεις μας και την εμπειρία μας και να το πράττουμε απλόχερα. Η διαδικασία αυτή συχνά θέλει προσπάθεια, υπομονή, χρόνο και πολλή δουλειά. Και αυτό δεν είναι εύκολο.
– Είναι το e-learning από μόνο του αρκετό προκειμένου οι νέοι να αποκτήσουν τα απαραίτητα εφόδια για το μέλλον;
Το διαδίκτυο, και κατ’ επέκταση το e-learning, είναι μια εξαιρετικά πολύτιμη πηγή απόκτησης γνώσης, όχι όμως εμπειρίας. Ειδικά κατά την περίοδο της πανδημίας -και μεταγενέστερα- οι μορφές του e-learning εξελίχθηκαν ποικιλοτρόπως. Αναμφισβήτητα είναι μια μορφή εκπαίδευσης που είναι ευέλικτη, οικονομικότερη και σαφώς πιο προσβάσιμη σε ποικίλες εθνικότητες εργαζομένων και ναυτικών. Παρά ταύτα, στην εξ αποστάσεως διδασκαλία λείπει η ανθρώπινη αλληλεπίδραση, και αυτή η διά ζώσης αλληλεπίδραση είναι ζωτική όχι μόνο για την απόκτηση γνώσης, αλλά κυρίως για την πραγματική αφομοίωση της γνώσης μέσα από την τριβή, την επικοινωνία και τη συλλογή βιωματικής εμπειρίας. Συνεπώς, ένας ισορροπημένος συνδυασμός εξ αποστάσεως διδασκαλίας, διά ζώσης διδασκαλίας και πρακτικής τριβής στο αντικείμενο, με την καθοδήγηση κατάλληλων μεντόρων, θα ήταν μια πιο αποδοτική προσέγγιση στην εκπαίδευση των νέων μας.
– Διαφαίνεται ότι όσοι εργαζόμενοι διαθέτουν τεχνικό/τεχνολογικό background έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναλάβουν θέσεις ευθύνης στη ναυτιλία. Ποια η δική σας άποψη;
Πιστεύω ότι αυτή η τάση οφείλεται στις ευρύτερες αλλαγές στις οποίες υπόκειται ο κλάδος μας τα τελευταία χρόνια. Στο παρελθόν, η ουσιαστικότερη πρόκληση που είχαν να διαχειριστούν οι ναυτιλιακές εταιρείες ήταν η ασφαλής πλοήγηση σε ασταθείς αγορές, δηλαδή η ικανότητα των εταιρειών να αντεπεξέλθουν σε εξαιρετικά ευμετάβλητες αγορές με σύνεση και οξυδέρκεια. Αυτή ήταν, ως επί το πλείστον, μια εμπορική και χρηματοοικονομική πρόκληση και δυσκολία.
Ωστόσο, ο κλάδος μας έχει εισέλθει σε ένα περιβάλλον αυξανόμενων κανονισμών και ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων, που σχετίζονται όχι μόνο με κανονισμούς ασφαλείας, αλλά και με περιβαλλοντικούς κανονισμούς, με νέους απτούς στόχους και μετρήσεις. Βιώνουμε την εισαγωγή νέων τεχνολογιών, νέων καυσίμων, νέων ναυπηγικών σχεδιασμών και νέων τεχνολογιών μετασκευής, που κάνουν την όλη διαχείριση των assets μας, των πλοίων μας, πολύ πιο πολύπλοκη και τεχνικά εξελιγμένη. Κάθε εταιρεία, ανεξάρτητα από το πόσο μεγάλη ή μικρή είναι, θα χρειαστεί να αναπτύξει κάποιου είδους σχέδιο πλεύσης προς το 2050 και να σχεδιάσει και να διαχειριστεί έναν συνδυασμό τεχνικών λύσεων, που θα είναι σε θέση να εξασφαλίζουν τη συμμόρφωσή μας στις υφιστάμενες και επερχόμενες απαιτήσεις.
Για να μπορεί η κάθε εταιρεία να ανταποκριθεί επιτυχώς σε αυτές τις νέες συνθήκες, θα πρέπει να ηγηθούν άτομα που θα είναι σε θέση όχι μόνο να κατανοήσουν αυτές τις προκλήσεις, αλλά και να υλοποιήσουν τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την επίβλεψη νέων πρακτικών και τεχνικών λύσεων. Αυτό είναι πιο κοντά στο πεδίο εξειδίκευσης τεχνικών/τεχνοκρατών που μπορούν να τις κατανοήσουν καλύτερα, αλλά και θα είναι σε θέση να αναλάβουν την ευθύνη υλοποίησης αυτών με επιτυχία.
– Ποιες είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις για τις μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες σήμερα;
Ίσως φαινομενικά οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή είναι τεχνολογικές, ρυθμιστικές, γεωπολιτικές και οικονομικές. Νομίζω πως σταδιακά η νομοθεσία, η τεχνολογία και η προσαρμογή μας στα νέα δεδομένα θα επιτευχθούν. Κατά παράδοση, είμαστε εξοικειωμένοι να προσαρμοζόμαστε σε νέες συνθήκες. Η μέγιστη πρόκληση παραμένει πάντα ο ανθρώπινος παράγοντας. Όταν έχεις να διαχειριστείς μια τόσο εκτεταμένη και περίπλοκη αλλαγή, το ζητούμενο είναι να χτίσεις, και να διατηρήσεις, μια ομάδα ικανή να μπορεί να αντεπεξέλθει επιτυχώς σε έναν τέτοιο μετασχηματισμό που ξεπερνάει τα όρια της ναυτιλίας. Θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι ο πυρήνας της λειτουργίας μας είναι στη θάλασσα και ως εκ τούτου οφείλουμε να φροντίσουμε η ταχύτητα με την οποία τρέχουν οι εξελίξεις στη στεριά να γεφυρώνεται με ασφάλεια με τους ναυτικούς μας στη θάλασσα μέσα από τη διαρκή εκπαίδευσή τους και την κατάλληλη προετοιμασία τους στις νέες συνθήκες.
Και εδώ τίθεται το θέμα της εταιρικής κουλτούρας και ταυτότητας. Η ύπαρξη σωστής κουλτούρας σε μια εταιρεία αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά συστατικά στοιχεία στην επιτυχία της. Η εταιρική κουλτούρα είναι το DNA μας, το τι πρεσβεύουμε, οι συλλογικές μας αξίες, το κοινό όραμά μας και ο τρόπος που κάνουμε τη δουλειά μας. Αποτελεί ένα ενοποιητικό στοιχείο που δένει και σταθεροποιεί την ομάδα όχι μόνο σε επιτυχίες αλλά κυρίως σε αντιξοότητες και σε δυσκολίες. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, γιατί στη ναυτιλία έχουμε στην ουσία δύο ομάδες, σε στεριά και θάλασσα, οι οποίες πρέπει να συμπλέουν και να λειτουργούν ως μία ομάδα, τρέχοντας στις ίδιες ταχύτητες και σε απόλυτη ισορροπία και συντονισμό. Όσο και να τρέχουν οι τεχνολογικές εξελίξεις, είναι ο ανθρώπινος παράγοντας που θα κληθεί να υλοποιήσει και να εφαρμόσει τις επερχόμενες αλλαγές. Αυτόν θα πρέπει να τον αξιοποιήσουμε, να τον στηρίξουμε και να τον θωρακίσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Και αυτό θα είναι ένα από τα μεγάλα στοιχήματα για τους GenZers.
Οι παραπάνω απόψεις διατυπώθηκαν στο συνέδριο που διοργάνωσε η Isalos.net με τίτλο «Empowering Generation Z: Blue Economy and Ocean-related careers». Μπορείτε να διαβάσετε το σχετικό Δελτίο Τύπου εδώ.
Η παραπάνω συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο Τεύχος Ιουνίου 2024 των Ναυτικών Χρονικών.
Μπορείτε να αποκτήσετε το Τεύχος Ιουνίου 2024 πατώντας εδώ.
