Του καπτ. Γιώργου Γεωργούλη
Κάθε χρονιά τους καλοκαιρινούς μήνες παρουσιάζεται μεγαλύτερος κίνδυνος μολύνσεων από ασθένειες που μεταδίδονται στον άνθρωπο από έντομα στις τροπικές, υποτροπικές αλλά και σε περιοχές με βορειότερα πλάτη. Μία από αυτές τις ασθένειες είναι ο εξαιρετικά επικίνδυνος για τον άνθρωπο δάγκειος πυρετός.
Ο δάγκειος πυρετός είναι μια ιογενής ασθένεια που μεταδίδεται από μολυσμένα κουνούπια. Συνήθως ξεκινά με συμπτώματα παρόμοια με αυτά της γρίπης, αλλά μπορεί να εξελιχθεί σε μια δυνητικά θανατηφόρα επιπλοκή, που ονομάζεται «σοβαρός δάγκειος πυρετός». Συναντάται κυρίως σε αστικές και ημιαστικές περιοχές και έχει από καιρό συσχετιστεί μόνο με τροπικά και υποτροπικά κλίματα. Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή και οι μεταβαλλόμενες θερμοκρασίες διευρύνουν τώρα τον βιότοπο των κουνουπιών που μεταφέρουν την ασθένεια, επιτρέποντάς τους να εξαπλωθούν βορειότερα. Και δεδομένου ότι δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τον δάγκειο πυρετό, ο καλύτερος τρόπος πρόληψης είναι η προστασία από τα τσιμπήματα των κουνουπιών.
Από τις αρχές του 2024, περίπου δέκα εκατομμύρια κρούσματα δάγκειου πυρετού και περισσότεροι από 5.000 θάνατοι που σχετίζονται με τον δάγκειο έχουν αναφερθεί στον ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) από περισσότερες από 80 χώρες παγκοσμίως. Τα περισσότερα κρούσματα έχουν αναφερθεί από χώρες της Παναμερικανικής περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της Βραζιλίας (πάνω από οκτώ εκατομμύρια κρούσματα), ακολουθούμενη από την Αργεντινή, την Παραγουάη, το Περού και την Κολομβία. Ωστόσο, κρούσματα δάγκειου πυρετού έχουν αναφερθεί επίσης από τη Νοτιοανατολική Ασία, τον Δυτικό Ειρηνικό και την Αφρική. Επιπλέον, τόσο η ηπειρωτική Ευρώπη όσο και οι ΗΠΑ αναφέρουν σημαντική αύξηση του αριθμού των εισαγόμενων κρουσμάτων δάγκειου πυρετού από τις αρχές του 2024.
Ένας ναυτικός που έχει μολυνθεί από τον δάγκειο πυρετό μπορεί αρχικά να παρουσιάσει πυρετό με ήπια συμπτώματα όπως αυτά της γρίπης και άλλων εμπύρετων ασθενειών. Ωστόσο, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ο δάγκειος πυρετός μπορεί να θεωρείται πιθανός όταν ένας υψηλός πυρετός (40°C/104°F) συνοδεύεται από οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα:
- έντονους πονοκεφάλους
- πόνο πίσω από τα μάτια
- πόνους μυών, οστών και αρθρώσεων
- ναυτία ή έμετο
- πρησμένους αδένες ή εξάνθημα
Τα συμπτώματα συνήθως διαρκούν 2-7 ημέρες, μετά από περίοδο επώασης 4-10 ημερών από το τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού.
Ο σοβαρός δάγκειος πυρετός είναι μια δυνητικά θανατηφόρα επιπλοκή που οφείλεται σε διαρροή πλάσματος, συσσώρευση υγρών, αναπνευστική δυσχέρεια, σοβαρή αιμορραγία ή βλάβη οργάνων. Τα προειδοποιητικά σημάδια εμφανίζονται 3-7 ημέρες μετά τα πρώτα συμπτώματα, σε συνδυασμό με μείωση της θερμοκρασίας (κάτω από 38°C/100°F), και περιλαμβάνουν έντονο κοιλιακό άλγος, επίμονο έμετο, γρήγορη αναπνοή, αιμορραγία ούλων, αίμα στον έμετο, κόπωση και ανησυχία. Οι επόμενες 24-48 ώρες του κρίσιμου σταδίου μπορεί να αποβούν μοιραίες και απαιτείται η κατάλληλη ιατρική φροντίδα για την αποφυγή επιπλοκών και του κινδύνου θανάτου. Σύμφωνα με το CDC, περίπου 1 στις 20 περιπτώσεις ασθενών με δάγκειο πυρετό εξελίσσεται σε σοβαρό δάγκειο πυρετό.
Συνιστώμενες προφυλάξεις
Καθώς η παγκόσμια κατάσταση του δάγκειου πυρετού μπορεί να αλλάξει γρήγορα, οι διαχειριστές πλοίων οφείλουν να παρακολουθούν την εξέλιξή του παγκοσμίως και συνάμα τις συμβουλές και οδηγίες από τους φορείς δημόσιας υγείας, όπως:
- Ειδήσεις για την επιδημία (Disease Outbreak News – DON) από τον ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) και τους πίνακες ελέγχου παγκόσμιας επιτήρησης του δάγκειου πυρετού.
- Διατίθεται ξεχωριστή επισκόπηση για την Παναμερικανική Περιφέρεια.
- Δίκτυο προειδοποίησης υγείας (Health Alert Network – HAN) του Κέντρου Ελέγχου Επιδημιών (Center Disease Control – CDC) και δεδομένα και στατιστικά στοιχεία για τον δάγκειο πυρετό στις Ηνωμένες Πολιτείες.
- Επισκόπηση του δάγκειου πυρετού του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Επιδημιών (European Center Disease Control – ECDC) παγκοσμίως.
Όταν τα πλοία καταπλέουν σε λιμάνια χωρών με συνεχιζόμενη μετάδοση του δάγκειου πυρετού, τα πληρώματα πρέπει να είναι ενημερωμένα για τους κινδύνους και τις προφυλάξεις που οφείλουν να λαμβάνουν για την αποφυγή του τσιμπήματος κουνουπιών. Πρέπει στο πλοίο να υπάρχουν επαρκείς προμήθειες αποτελεσματικών εντομοαπωθητικών, ανοιχτόχρωμες βαμβακερές ολόσωμες φόρμες, δικτυωτές σήτες για τις εισόδους στους χώρους ενδιαίτησης, ειδικά στη γέφυρα. Τέλος, ο πονοκέφαλος, ο πυρετός και τα συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη μπορεί να αποτελούν πιθανό κίνδυνο για δάγκειο πυρετό και επιβάλλεται επίσκεψη στον γιατρό όταν το πλοίο είναι στο λιμάνι ή επικοινωνία μαζί του όταν το πλοίο είναι στη θάλασσα.
Για την επικοινωνία, το πλοίο μπορεί να χρησιμοποιήσει την εφαρμογή Mariners Medico Guide, για ενημερωμένες ιατρικές πληροφορίες και υποστήριξη θεραπείας για τον δάγκειο πυρετό. Σε περίπτωση ασθενούς με κλινικά συμπτώματα που πιθανολογούν την ύπαρξη δάγκειου πυρετού, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να σημειωθεί ότι η χρήση αναλγητικών, όπως η ασπιρίνη και η ιβουπροφαίνη, θα πρέπει να αποφεύγεται λόγω του πιθανού κινδύνου αιμορραγίας.
Παρόλο που τα εμβόλια για τον δάγκειο πυρετό έχουν πλέον εγκριθεί από τον ΠΟΥ, δεν χρησιμοποιούνται επί του παρόντος ευρέως και συνιστώνται κυρίως για παιδιά που ζουν σε χώρες ενδημικές. Ως εκ τούτου, πρέπει να γίνει διεξοδικός έλεγχος με γιατρό εάν ο εμβολιασμός για τον δάγκειο πυρετό είναι διαθέσιμος, κατάλληλος και απαραίτητος για τους ναυτικούς.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στο Τεύχος Σεπτεμβρίου 2024 των Ναυτικών Χρονικών.
Μπορείτε να αποκτήσετε το Τεύχος Σεπτεμβρίου πατώντας εδώ.
