Του καπτ. Γεώργιου Γεωργούλη
Το ναυτιλιακό δίκτυο καταπολέμησης της διαφθοράς (Maritime Anti-Corruption Network – MACN) είναι ένα παγκόσμιο επιχειρηματικό δίκτυο που εργάζεται προς το όραμα μιας ναυτιλιακής βιομηχανίας απαλλαγμένης από τη διαφθορά, που επιτρέπει το δίκαιο εμπόριο προς όφελος της κοινωνίας γενικότερα. Το MACN, το οποίο ιδρύθηκε το 2011 από μια μικρή ομάδα δεσμευμένων ναυτιλιακών εταιρειών, έχει αναπτυχθεί για να περιλαμβάνει περισσότερες από 200 εταιρείες που διαχειρίζονται πάνω από το 50% της παγκόσμιας χωρητικότητας και έχει γίνει ένα από τα παραδείγματα συλλογικής δράσης για την αντιμετώπιση της διαφθοράς.
Το MACN και τα μέλη του εργάζονται για την εξάλειψη όλων των μορφών θαλάσσιας διαφθοράς μέσω:
- Ευαισθητοποίησης σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ναυτιλιακή βιομηχανία.
- Εφαρμογής των αρχών του MACN για την καταπολέμηση της διαφθοράς και την από κοινού ανάπτυξη και ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών.
- Συνεργασίας με κυβερνήσεις, μη κυβερνητικές οργανώσεις και την κοινωνία των πολιτών για τον εντοπισμό και τον μετριασμό των βαθύτερων αιτιών της διαφθοράς, καθώς και τη δημιουργία κουλτούρας ακεραιότητας στη ναυτική κοινότητα.
Δουλεύοντας σε συνεργασία με τη βιομηχανία, τις κυβερνήσεις και την κοινωνία των πολιτών, το MACN πέτυχε την αντιμετώπιση των κινδύνων διαφθοράς μέσω δράσεων για συγκεκριμένες χώρες σε τοποθεσίες τόσο διαφορετικές, όπως η Νιγηρία, η Ινδονησία, η Αίγυπτος, η Ινδία, η Ουκρανία και η Αργεντινή.
Η διαφθορά αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για τη βιώσιμη ανάπτυξη, καθώς επηρεάζει και τους πέντε πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης – τους ανθρώπους, τον πλανήτη, την ευημερία, την ειρήνη και τις εταιρικές σχέσεις. Η διαφθορά είναι μια σημαντική απειλή για τις χώρες, τις ζωές των ανθρώπων και τα μέσα διαβίωσης.
Η διαφθορά οδηγεί σε αδύναμους θεσμούς, δημιουργεί αδικία και ανασφάλεια, καταστρέφει τη δικαιοσύνη και στερεί από τους ανθρώπους βασικές ανάγκες, όπως η υγειονομική περίθαλψη, η εκπαίδευση, το καθαρό νερό, η αποχέτευση και η στέγαση. Σταματά επίσης την οικονομική ανάπτυξη, απειλεί τους περιβαλλοντικούς πόρους, καταστρέφει την καινοτομία και κάνει τον κόσμο μας ακόμα πιο ταραγμένο.
Σύμφωνα με μελέτη που εκπονήθηκε υπό την αιγίδα της MACN σε λιμάνια της Νιγηρίας το άμεσο κόστος της διαφθοράς που περιλαμβάνεται στη μελέτη αποτυπώνεται στα λιμάνια κατά τη διάρκεια της άφιξης του πλοίου μέχρι την της ελευθεροκοινωνία (έλεγχος από τις αρχές) και στα σημεία ελέγχου της αστυνομίας κατά την έξοδο ή την είσοδο στα λιμάνια, όπου η ναυτιλία, η βιομηχανία και οι ντόπιοι φορτηγατζήδες ενδέχεται να αντιμετωπίσουν διεφθαρμένες απαιτήσεις. Η μελέτη καταγράφει επίσης μέρος του έμμεσου (κρυφού) κόστους από καθυστερήσεις που προκύπτουν λόγω της διαφθοράς και του χρόνου που χρειάζεται για να διευθετηθούν διεφθαρμένες απαιτήσεις. Μεγαλύτερο από το συμφωνημένο χρονοδιάγραμμα παραμονής του πλοίου, μπορεί να προκύψει ως έμμεσο κόστος διαφθοράς όταν οι εταιρείες πρέπει να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο από το αναμενόμενο για να επιλύσουν διεφθαρμένες απαιτήσεις στο λιμάνι.
Επιπλέον, δεδομένου ότι ο χρόνος επίλυσης ενός περιστατικού διαφθοράς είναι απρόβλεπτος, οι εισαγωγείς πρέπει να κρατήσουν απόθεμα ασφαλείας για τα εισαγόμενα προϊόντα, ειδικά γι’ αυτά πρώτης ανάγκης.
Συμπερασματικά, η μελέτη δεν αποτυπώνει μόνο το άμεσο κόστος διαφθοράς που προκαλεί, αλλά περιλαμβάνει και το έμμεσο κόστος, όπως ο χρόνος που χρειάζεται για να διευθετηθεί το ποσό μιας διεφθαρμένης απαίτησης, ένα κόστος που μπορεί να μην είναι άμεσα εμφανές, ούτε λαμβάνεται υπόψη από τον ιδιωτικό τομέα.
Σύμφωνα με τη μελέτη, το κόστος της θαλάσσιας διαφθοράς για τον κλάδο που εμπλέκεται στην εισαγωγή τροφίμων και προϊόντων χύδην στη Νιγηρία είναι πάνω από 162 εκατ. USD ετησίως. Αυτό το κόστος διαφθοράς προσθέτει περίπου 15% στο συνολικό κόστος μεταφοράς των εισαγωγών χύμα προϊόντων, τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης, όπως φαρμακευτικός εξοπλισμός, στη Νιγηρία. Ανά αποστολή, το κόστος διαφθοράς είναι 147.000 USD για την εισαγωγή σιτηρών και άνω των 178.000 USD ανά αποστολή για την εισαγωγή βενζίνης. Αυτό είναι ένα σημαντικό κόστος, που βαρύνει τον ιδιωτικό τομέα και έχει περαιτέρω σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού, επηρεάζοντας τον τελικό καταναλωτή.
Το λογότυπο MACN μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ισχυρός μηχανισμός για τη δέσμευση των εταιρειών στις Αρχές Καταπολέμησης της Διαφθοράς του MACN, οι οποίες βασίζονται στις απαιτήσεις του νόμου περί δωροδοκίας του Ηνωμένου Βασιλείου και άλλων σχετικών κανονισμών και προτύπων.
Το σύστημα ανώνυμης αναφοράς περιστατικών της MACN επιτρέπει στους φορείς της ναυτιλίας να υποβάλουν αναφορές για διεφθαρμένες απαιτήσεις που αντιμετώπισαν κατά τη διάρκεια των αφίξεων και των επιχειρήσεων φόρτωσης/εκφόρτωσης. Τα αποτελέσματα της αναφοράς ανώνυμων περιστατικών επιτρέπουν στους διαχειριστές των πλοίων να μάθουν ο ένας από τον άλλο για να αποφύγουν πιθανά παρόμοια περιστατικά στις δικές τους λειτουργίες. Η χρήση του μηχανισμού έχει αυξηθεί σημαντικά με τα χρόνια. Μέχρι σήμερα, η MACN έχει συγκεντρώσει περισσότερες από 60.000 αναφορές για αιτήματα διαφθοράς παγκοσμίως.
Το MACN χρησιμοποιεί αυτά τα δεδομένα για να αναλύσει τις τάσεις στη συχνότητα των περιστατικών, για να συντονίσει τις προσπάθειες συλλογικής δράσης και να συνεργαστεί με τις κυβερνήσεις. Η αναφορά είναι ανώνυμη και δεν μπορεί να αποδοθεί. Δεν είναι δυνατόν για κανέναν να αναγνωρίσει ποιος έχει υποβάλει αναφορά και η αναφορά δεν περιλαμβάνει λεπτομέρειες που θα μπορούσαν να ταυτοποιήσουν πλοία ή άτομα.
Παρά το φιλόδοξο σχέδιο και το ανώνυμο σύστημα αναφοράς για την αντιμετώπιση του προβλήματος, οι τοπικές κρατικές αρχές συνεχίζουν τους εκβιασμούς προς τα πλοία με την ανοχή των κυβερνήσεων, οι οποίες τελικά προτιμούν να μεταφέρουν το κόστος της διαφθοράς στον τελικό καταναλωτή παρά να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα στη βάση του. Η πίεση λοιπόν από τη MACN πρέπει να ασκηθεί στις κυβερνήσεις με στοιχεία που δεν μπορούν να αμφισβητηθούν, όπως αυτά των ανώνυμων καταγγελιών.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στο Τεύχος Σεπτεμβρίου 2024 των Ναυτικών Χρονικών.
Μπορείτε να αποκτήσετε το Τεύχος Σεπτεμβρίου πατώντας εδώ.
