Του καπτ. Γιώργου Γεωργούλη
Τα θαλάσσια πλαστικά απορρίμματα αναγνωρίζονται ευρέως ως απειλή για την υγεία των ωκεανών. Αν και γενικά θεωρείται ότι τα περισσότερα από τα πλαστικά απόβλητα που εισέρχονται στους ωκεανούς του κόσμου προέρχονται από χερσαίες πηγές, τα θαλάσσια πλαστικά απορρίμματα (Marine Plastic Litters – MPL) προέρχονται από δραστηριότητες στη θάλασσα, όπως η ναυτιλία και η αλιεία.
Αν και η MARPOL δεν περιλαμβάνει ρητή απαίτηση για τα πλοία να παραδίδουν τα απόβλητα τα οποία μεταφέρονται επί του πλοίου σε μια εγκατάσταση υποδοχής πριν φύγουν από το λιμάνι, λόγω αυτών των αυστηρών απαιτήσεων για τις απορρίψεις, οι διαχειριστές των πλοίων αναγκάζονται να παραδίδουν, τουλάχιστον, τα απόβλητα που δεν μπορούν να απορρίψουν στη θάλασσα σε εγκατάσταση υποδοχής στο λιμάνι. Η MARPOL απαιτεί επίσης από τα συμβαλλόμενα κράτη να διασφαλίσουν την παροχή κατάλληλων λιμενικών εγκαταστάσεων υποδοχής (Port Reception Facilities – PRF).
Η MARPOL περιέχει διατάξεις για τη ρύθμιση της διαθεσιμότητας επαρκών PRF, για το ποιοι τύποι αποβλήτων/υπολειμμάτων μπορούν να απορριφθούν νόμιμα στη θάλασσα, για τη διαχείριση απορριμμάτων στο πλοίο, για τις επιθεωρήσεις και τις ποινές. Οι διατάξεις της MARPOL, σχετικά με τη διαθεσιμότητα επαρκών PRF, περιέχονται στους ακόλουθους κανονισμούς:
- Κανονισμός 38 του Παραρτήματος I.
- Κανονισμός 18 του Παραρτήματος II.
- Κανονισμός 12 και 13 (επιβατηγά πλοία σε ειδικές περιοχές) του Παραρτήματος IV.
- Κανονισμός 8 του Παραρτήματος V.
- Κανονισμός 17 του Παραρτήματος VI.
Στις 26 Νοεμβρίου 2021, ο ΙΜΟ υιοθέτησε τη στρατηγική του για την αντιμετώπιση θαλάσσιων πλαστικών απορριμμάτων από πλοία [MEPC.341(77)]. Ο στόχος αυτής της στρατηγικής είναι να καθοδηγήσει την εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης (Action Plan) του ΙΜΟ για τη διαχείριση και την παράδοση των πλαστικών σε υποδοχές ξηράς.
Ο κύριος στόχος του σχεδίου δράσης είναι να συμβάλει στην παγκόσμια λύση για την αποτροπή της απόρριψης των MPL στους ωκεανούς μέσω δραστηριοτήτων που βασίζονται σε πλοία, παρέχοντας στον ΙΜΟ μετρήσιμα αποτελέσματα. Το σχέδιο δράσης χτίζει σχετικά με τα υπάρχοντα πλαίσια πολιτικής και κανονιστικών πλαισίων, εντοπίζει ευκαιρίες για την ενίσχυση αυτών των πλαισίων και εισάγει νέα υποστηρικτικά μέτρα για τη διαχείριση των MPL στα πλοία.
Ωστόσο, σημαντική ποσότητα απορριμμάτων από πλοία εξακολουθεί να απορρίπτεται παράνομα στη θάλασσα. Για να ενθαρρύνουν τα πλοία να παραδίδουν τα απόβλητα που δημιουργούνται επί του πλοίου σε εγκαταστάσεις υποδοχής, τα λιμάνια εφαρμόζουν συχνά προγράμματα με οικονομικά κίνητρα, ώστε τα πλοία να μην απορρίπτουν τα απόβλητά τους στη θάλασσα.
Στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης, ο ΙΜΟ εξέδωσε το έγγραφο καθοδήγησης για τα συστήματα που εφαρμόζονται από τα λιμάνια για την ανάκτηση του κόστους της παράδοσης των MLP από τα πλοία.
Αυτό το έγγραφο καθοδήγησης περιγράφει τους τύπους συστημάτων ανάκτησης κόστους για απόβλητα από πλοία που εφαρμόζονται επί του παρόντος σε λιμάνια και πώς μπορούν να λάβουν υπόψη τα χαρακτηριστικά των εμπορικών λιμένων και των λιμένων κρουαζιέρας/επιβατών, των λιμένων αλιείας και των λιμένων αναψυχής. Το έγγραφο καθοδήγησης παρέχει επίσης μια επισκόπηση της πολιτικής και του ρυθμιστικού πλαισίου σχετικά με τα συστήματα ανάκτησης κόστους και των στοιχείων που καθορίζουν το κόστος ενός PRF.
Τα συστήματα ανάκτησης του κόστους εφαρμόζουν την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και στοχεύουν στο να διασφαλίσουν ότι το κόστος των PRF για τη συλλογή απορριμμάτων από πλοία καλύπτεται εν μέρει ή στο σύνολό του από ένα τέλος που καταβάλλεται από όλα τα πλοία που καταπλέουν στο λιμάνι. Τα κεφάλαια που συγκεντρώνονται μέσω αυτών των συστημάτων μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν για τη συντήρηση και τη λειτουργία των εγκαταστάσεων, καθώς και για την υποστήριξη της υποδομής διαχείρισης απορριμμάτων.
Αν και αυτά τα συστήματα μπορεί να περιλαμβάνουν τέλη ή επιβαρύνσεις που επιβάλλονται σε πλοία που χρησιμοποιούν PRF με βάση την ποσότητα και τον τύπο των αποβλήτων που παραδίδονται, τα συστήματα ανάκτησης κόστους συχνά περιλαμβάνουν μια έμμεση χρέωση, όπου το πλοίο πληρώνει τέλος αποβλήτων ανεξάρτητα από την πραγματική παράδοση των αποβλήτων. Αυτή η έμμεση χρέωση δίνει στο πλοίο το κίνητρο για την παράδοση των σκουπιδιών του, όπως πλαστικά και παλιά αλιευτικά εργαλεία.
Για να ληφθούν υπόψη οι διαφορές μεταξύ των πλοίων όσον αφορά το μέγεθος, τον τύπο του πλοίου, τη μείωση των αποβλήτων επί του πλοίου και τον τύπο της κυκλοφορίας την οποία εκτελεί το πλοίο, τα λιμάνια μπορούν να διαφοροποιήσουν το τέλος αποβλήτων.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος Νοεμβρίου 2024 των Ναυτικών Χρονικών.
Μπορείτε να αποκτήσετε το τεύχος πατώντας εδώ.
