Η ιστορία της Σχολής Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών
Μέχρι περίπου πριν 100 χρόνια, ελάχιστοι στην χώρα είχαν λάβει ακαδημαϊκή εκπαίδευση σχετικά με το Τομέα. Καθώς δεν υπήρχαν οργανωμένα ναυπηγεία και τα μικρά ναυπηγεία ασχολούνταν με την παραδοσιακή ναυπηγική ακολουθώντας παραδοσιακές τεχνικές, οι περισσότεροι από αυτούς αφιερώνονταν στην υπηρεσία του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Μέχρι και το 1950, οι Ναυπηγοί που εμφανίζονταν εγγεγραμμένοι στους εθνικούς καταλόγους δεν ξεπερνούσαν τους 50. Παρόλα αυτά, με την επέκταση του διεθνές εμπορίου και την ενασχόληση των Ελλήνων πλοιοκτητών, πολλοί νέοι Έλληνες παρακινήθηκαν να ακολουθήσουν ανάλογη σταδιοδρομία. Μέχρι το 1960, 5 έως 6 απόφοιτοι κάθε χρόνο εισέρχονταν στο Τομέα.
Το 1969, το ΕΜΠ ανταποκρίθηκε στη ζήτηση αυτή και δημιούργησε ένα μικρό τμήμα Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών μέσα στην Σχολή Μηχανολόγων και Ηλεκτρολόγων Μηχανικών , και υποδέχτηκε τους πρώτους 10 φοιτητές του. Το γεγονός αυτό ήταν μείζονος σημασίας καθώς πριν την ίδρυση του τμήματος αυτού, όποιος επιθυμούσε να λάβει ακαδημαική μόρφωση επί του αντικειμένου αυτού, έπρεπε να σπουδάσει στο εξωτερικό, κυρίως στην Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Γερμανία ή τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, με τις οικογένειες τους να επωμίζονται το σημαντικό αυτό κόστος σπουδών. Η επιλογή του ΕΜΠ για την ίδρυση του τμήματος αυτού ήταν φυσιολογική , δεδομένης των καλών ακαδημαικών υποδομών και του κύρους που απολάμβανε στην ελληνική κοινωνία, καθώς παραδοσιακά θεωρείτο το κορυφαίο μέρος στην χώρα για σπουδές στο τομέα της Μηχανικής.
Ιδρυμένο αρχικά το 1837 ως Βασιλικό Σχολείο των Τεχνών, είχε ευθυγραμμίσει τα προγράμματα σπουδών του με τις εκπαιδευτικές αρχές της μηχανικής της κεντρικής Ευρώπης, θέτοντας πυλώνες για την παροχή ενός αξιόπιστου επιστημονικού υπόβαθρου με πρακτική σημασία και μιας παρατεταμένης (πενταετούς) διάρκειας σπουδών. Η εγγύτητα του πανεπιστημίου με τα μεγάλα ναυπηγεία της εποχής, καθώς και πολλές ναυτιλιακές και άλλες υποστηρικτικές εταιρείες, εξασφάλιζε περαιτέρω ότι το νέο τμήμα θα είχε σταθερό μέλλον.
Το τμήμα ξεκίνησε με τρεις (3) νέες έδρες, στη Θεωρεία Πλοίου, στη Σχεδίαση και Κατασκευή Πλοίου και στη Ναυτική Μηχανολογία. Το πρόγραμμα σπουδών του περιελάμβανε και άλλα αντικείμενα όπως οι θεμελιώδεις επιστήμες, η μηχανική ρευστών και μηχανική στερεού σώματος, η αντοχή των υλικών και η θερμοδυναμική, τα οποία διδάσκονταν από άλλους καθηγητές του ΕΜΠ. Οι εισακτέοι αυξήθηκαν ραγδαία, ως ανταπόκριση της μεγάλης ζήτησης θέσεων, από μόνο 10 φοιτητές το 1969, οι εισακτέοι του τμήματος έφτασαν τους 85 το 2013.
Όταν πλέον το Τμήμα είχε διευρυνθεί επαρκώς, οργανώθηκε σε 4 τομείς: Τομέας Μελέτης Πλοίου και Θαλασσίων Μεταφορών, Τομέας Ναυτικής και Θαλάσσιας Υδροδυναμικής, Τομέας Θαλασσίων Κατασκευών, και Τομέας Ναυτικής Μηχανολογίας. Από το 2013, έχει αναγνωριστεί δια νόμου ως Πανεπιστημιακή Σχολή, το οποίο έδωσε την δυνατότητα να δημιουργηθούν παραπάνω από ένα τμήματα. Ορόσημο της ανάπτυξης των εγκαταστάσεων υπήρξε η ίδρυση αρκετών καλά εξοπλισμένων εργαστηρίων: Το Εργαστήριο Ναυτικής και Θαλάσσιας Υδροδυναμικής (με μια δεξαμενή ρυμούλκησης μήκους 100 μέτρων, η οποία ξεκίνησε την λειτουργία της το 1979), το Εργαστήριο Ναυτικής Μηχανολογίας, το Εργαστήριο Ναυπηγικής Τεχνολογίας και το Εργαστήριο Μελέτης και Σχεδίασης Πλοίου. Δύο (2) ακόμα εργαστήρια έχουν ιδρυθεί επίσημα τα τελευταία 10 χρόνια, εξυπηρετώντας τον τομέα των Πλωτών Κατασκευών και των Θαλασσίων Μεταφορών.
Προπτυχιακές Σπουδές
Για να αποκτήσει κάποιος Δίπλωμα Μηχανικού στην Ελλάδα, πρέπει να ολοκληρώσει τουλάχιστον 5 χρόνια σπουδών (10 εξάμηνα), σε ένα από τα Πολυτεχνεία της χώρας. Αυτό ισχύει σε όλα τα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών του ΕΜΠ (9 σχολές συνολικά) , συμπεριλαμβανομένης και της Σχολής Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών. Ουσιαστικά, οι σπουδές είναι ισοδύναμες με Bachelor οf Science/Bachelor of Engineering και Master of Science. Τα εξάμηνα πραγματοποιούνται από τα τέλη Σεπτεμβρίου έως τα μέσα Ιανουαρίου (Χειμερινό Εξάμηνο) και από τα τέλη Φεβρουαρίου έως τα μέσα Ιουνίου (Εαρινό Εξάμηνο). Τα πρώτα εννέα (9) εξάμηνα είναι αφιερωμένα στη διδασκαλία και μελέτη των μαθημάτων, ενώ το δέκατο εξάμηνο αφιερώνεται στη συγγραφή της Διπλωματικής Εργασίας, η οποία συνήθως αντιπροσωπεύει μια ουσιώδη εργασία με ερευνητικό περιεχόμενο. Οι σπουδές απαιτούν την γνώση της Ελληνικής Γλώσσας, καθώς τα μαθήματα δεν προσφέρονται σε άλλη γλώσσα.
Οι σπουδαστές είναι κυρίως από την Ελλάδα, με ένα μικρό αριθμό να προέρχεται από την Κύπρο και επιπλέον τη Μέση Ανατολή, τα Βαλκάνια και Αφρικανικές χώρες. Δεν υπάρχουν δίδακτρα για τους σπουδαστές που προέρχονται από χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ λίγα δίδακτρα ζητούνται από τους σπουδαστές άλλων χωρών. Παρά το απαιτούμενο μακροσκελές και εντατικό πρόγραμμα σπουδών, οι διπλωματούχοι της σχολής δεν θεωρούνται ως κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου. Οι απόφοιτοι που έρχονται από πανεπιστήμια του εξωτερικού, όπως για παράδειγμα από ένα βρετανικό πανεπιστήμιο (όπου η διάρκεια σπουδών για το Bachelor of Engineering είναι 3 ή 4 χρόνια) απαιτείται να έχουν ένα αντίστοιχο Master of Science (ή ένα ενσωματωμένο στο πτυχίο Master of Engineering) για να λάβουν πιστοποίηση ισότιμου τίτλου με το πτυχίο του ΕΜΠ.
Η εισαγωγή στο σχολή είναι ιδιαίτερη ανταγωνιστική, και βασίζεται κατά κύριο λόγο στο βαθμό που θα σημειώσει ο μαθητής στις Πανελλαδικές Εξετάσεις. Τα βασικά μαθήματα στα οποία εξετάζονται είναι υψηλού επιπέδου Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία και Νεοελληνική Έκθεση. Η βάση εισαγωγής είναι άνω των 18,000 μορίων , και αποτελεί την τρίτη κατά σειρά υψηλότερη βάση πολυτεχνειακής σχολής στην Ελλάδα.
Από το ακαδημαϊκό έτος 2013-2014, οι εισακτέοι της σχολής έφτασαν τους 85, μια δεινή αύξηση της τάξης του 40% σε σχέση με τους εισακτέους της προηγούμενης χρονιάς. Ο αριθμός αυτός φτάνει κοντά στους 100, όταν συμπεριληφθούν και οι εισακτέοι που προέρχονται από ειδικές κατηγορίες. Η αύξηση αυτή είναι περίεργη, ειδικά εν μέσω της ελληνικής οικονομικής κρίσης και τις μεγάλες οικονομικές περικοπές που έχουν υποστεί τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Ωστόσο, ο αριθμός των εισακτέων καθορίζεται από το Υπουργείο Παιδείας, το οποίο εφαρμόζει τα δικά του κριτήρια. Οι προοπτικές επαγγελματικής αποκατάστασης των αποφοίτων μας, οι οποίες διατηρούνται σε λογικά επίπεδα παρά την πρωτοφανή αύξηση των επιπέδων ανεργίας της χώρας (η οποία έχει πλήξει κυρίως τους νέους αποφοίτους) , αδιαμφισβήτητα επηρέασε την απόφαση αυτή.
Το πρόγραμμα σπουδών είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να εφοδιάζει τους σπουδαστές με βασικές επιστημονικές γνώσεις του κλάδου. Επιπροσθέτως, καλύπτεται ένα ευρύ φάσμα απαιτήσεων το οποίο είναι απαραίτητο στην επαγγελματική καριέρα ενός πτυχιούχου Ναυπηγού Μηχανολόγου Μηχανικού. Πολλά από τα μαθήματα περιλαμβάνουν εργασίες (projects) , με την πιο εκτενή εργασία να αποτελεί το Θέμα Μελέτης και Σχεδίασης Πλοίου, το οποίο ενσωματώνει γνώσεις που έχουν ληφθεί από ένα ευρύ φάσμα μαθημάτων. Το Θέμα αυτό έχει ένα υποχρεωτικό μέρος στο 7ο εξάμηνο, και ένα προαιρετικό μέρος στο 8ο εξάμηνο.
Τα πρώτα χρόνια σπουδών, οι σπουδαστές διδάσκονται τις θεμελιώδεις αρχές της Μηχανικής. Ταυτόχρονα κάνουν μια εισαγωγή στην Ναυτική και Θαλάσσια Τεχνολογία, ενώ ειδικεύονται στις αρχές του ναυπηγικού και του μηχανολογικού σχεδίου. Τα βασικά μαθήματα όπως η Αντίσταση και Πρόωση Πλοίου , η Αντοχή Πλοίου, η Δυναμική Πλοίου κ.ο.κ. Διδάσκονται κατά κύριο λόγο στο τρίτο (3ο) έτος σπουδών. Μέχρι αυτό το σημείο, το πρόγραμμα σπουδών δίνει πολύ μικρά περιθώρια επιλογής. Από εκεί και πέρα όμως, παρέχεται μεγάλη ελευθερία επιλογής και ο κάθε σπουδαστής μπορεί ουσιαστικά να διαμορφώσει το δικό του προφίλ γνώσεων. Η σχολή είναι στην ευχάριστη θέση να προσφέρει ένα μεγάλο αριθμό μαθημάτων επιλογής και καθώς οι σπουδαστές διαμοιράζονται σε διαφορετικά μαθήματα, η διδασκαλία στα τελευταία 2 έτη γίνεται αρκετά εξατομικευμένη. Τα περισσότερα μαθήματα επιλογής προσφέρονται στο 8ο και 9ο εξάμηνο και ομαδοποιούνται στις παρακάτω θεματικές ενότητες:
I) Θαλάσσιο Περιβάλλον και αλληλεπίδραση με Πλοία και Πλωτά Μέσα
II) Μελέτη, Σχεδίαση και Κατασκευή Πλοίων και Πλωτών Μέσων
III) Ναυτική Μηχανολογία και Πρόωση Πλοίου
IV) Λειτουργία Πλοίου και Διοίκηση Συστημάτων Θαλασσίων Μεταφορών
Κάθε σπουδαστής οφείλει να επιλέξει και να εξεταστεί επιτυχώς σε τουλάχιστον 2 μαθήματα επιλογής ανά θεματική ενότητα, και να συμπληρώσει συνολικά 10 μαθήματα επιλογής. Ο σκοπός της απαίτησης αυτής είναι να διασφαλιστεί πως κάθε σπουδαστής θα λάβει ένα ευρύ υπόβαθρο που θα καλύπτει και τις τέσσερις θεματικές ενότητες. Μπορούν ωστόσο να δώσουν ιδιαίτερο βάρος στη θεματική ενότητα της επιλογής τους. Επιπλέον μαθήματα επιλογής παρέχονται από την ίδια την σχολή, αλλά και από τις υπόλοιπες σχολές του ΕΜΠ , όπου καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από τα οποία πρέπει να επιλεγούν τουλάχιστον 8 (ο συνολικός αριθμός των προσφερόμενων μαθημάτων επιλογής είναι αυτή την στιγμή 89). Η πρακτική άσκηση θεωρείται ισοδύναμη με ένα από τα προαναφερθέντα επιπλέον μαθήματα επιλογής. Ο ενδιαφερόμενος σπουδαστής μπορεί να πραγματοποιήσει από 6 έως 8 εβδομάδες πρακτική άσκηση σε εταιρεία του κλάδου με την μορφή σύμβασης με την σχολή. Αρκετοί προτιμούν να αφιερώσουν την πρακτική τους άσκηση εν πλώ. Στο τέλος, ο σπουδαστής καλείται να καταγράψει τις εμπειρίες του σε μια αναφορά και με την επιστροφή του να εξεταστεί προφορικά από έναν επιλεγμένο καθηγητή της σχολής ,ώστε να λάβει τον βαθμό του.
Το τελευταίο εξάμηνο είναι εξολοκλήρου αφιερωμένο στη συγγραφή της διπλωματικής εργασίας, το θέμα της οποίας συμφωνείται μεταξύ του σπουδαστή και ενός καθηγητή, και εγκρίνεται από την σχολή.
Γενικά, το Πρόγραμμα σπουδών του ΕΜΠ θεωρείται αρκετά απαιτητικό και για να αποφοιτήσει κάποιος θα πρέπει να εξεταστεί επιτυχώς σε συνολικά 69 μαθήματα. Ένας από τους λόγους είναι πως ο απόφοιτος της σχολής μπορεί να εργαστεί επαγγελματικά, ακόμα και ως Μηχανολόγος Μηχανικός στη χερσαία βιομηχανία είτε ως Ηλεκτρολόγος Μηχανικός σε περιορισμένα αντικείμενα. Γενικά, η υιοθέτηση μιας πιο ευρείας σκοπιάς προσφέρει ευελιξία στην επαγγελματική αποκατάσταση.
Διακρίσεις
Στη Σχολή επίσης, προσφέρονται από εξωτερικούς φορείς διάφορα βραβεία για φοιτητές που διακρίνονται στις σπουδές τους, πέραν αυτών που απονέμει η Σχολή και το ΕΜΠ. Ο Αμερικανικός Νηογνώμονας (ABS) έχει καθιερώσει από πέρυσι την απονομή βραβείων σε πρωτεύσαντες κατ’ έτος φοιτητές της Σχολής, δίνοντας περίπου 16 βραβεία συνολικού ύψους $40.000.
Βραβεία για τις καλύτερες διπλωματικές εργασίες δίνονται επίσης από διεθνείς επαγγελματικές και επιστημονικές ενώσεις («professional societies»), ειδικά από τις δύο βρετανικές ενώσεις Royal Institution of Naval Architects (RINA) και Institute of Marine Engineering – Science and Technology (IMarEST), καθώς και από την Ένωση Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών Society of Naval Architects and Marine Engineers (SNAME).
Ευρωπαϊκά Ερευνητικά προγράμματα
Τη Σχολή χαρακτηρίζει η μεγάλη επιτυχία στην προσέλκυση ευρωπαϊκών ερευνητικών προγραμμάτων και προγραμμάτων από άλλες ξένες και εθνικές πηγές, καλλιεργώντας έτσι στενούς δεσμούς με την ευρωπαϊκή βιομηχανία και τη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Επιπλέον, η Σχολή έχει υπογράψει συμφωνίες ερευνητικής συνεργασίας με σημαντικούς διεθνείς φορείς (π.χ. νηογνώμονες).
Κατά το παρελθόν μια συνεργασία με τον Νορβηγικό Νηογνώμονα (Det Norske Veritas) είχε ως θέμα τις περιοχές της Μελέτης Πλοίου και των Θαλάσσιων Μεταφορών, ενώ μια πιο πρόσφατη συμφωνία, που είναι ακόμα σε ισχύ, έχει ως θέμα τη Ναυτική Μηχανολογία.
Ο Αμερικανικός Νηογνώμονας (American Bureau of Shipping) υποστήριξε την έρευνα της Σχολής σε θέματα όπως η ανάπτυξη κριτηρίων αξιολόγησης περιβαλλοντολογικού κινδύνου και οι εκπομπές των πλοίων κατά τον κύκλο ζωής τους. Ο οργανισμός Lloyds Register Foundation του Βρετανικού Νηογνώμονα επέλεξε το ΕΜΠ για τη δημιουργία ενός κέντρου αριστείας στους τομείς της ενέργειας πλοίων, των αέριων εκπομπών και της συνολικά οικονομικής διαχείρισης. Η χρηματοδότηση αφορά το διάστημα 2010‐ 2015 και επιτρέπει σε δύο διαφορετικά εργαστήρια της Σχολής τη διεξαγωγή κοινής έρευνας σχετικής με τον έλεγχο των αέριων εκπομπών των πλοίων. Ο Βρετανικός Νηογνώμονας υποστηρίζει περαιτέρω την έρευνα στο ΕΜΠ, προσφέροντας μια ανεξάρτητη υποτροφία για έναν υποψήφιο διδάκτορα κάθε χρόνο.
Με τη συνεργασία:
