του Καπτ. Γεώργιου Γεωργούλη
Οι έρευνες που διεξήχθησαν από τον IMO έδειξαν ότι το 30-50% όλων των πυρκαγιών στα εμπορικά πλοία προέρχονται από το μηχανοστάσιο και το 70% αυτών των πυρκαγιών προκαλούνται από διαρροές πετρελαίου στα συστήματα υπό πίεση. Μετά από μια μεγάλη πυρκαγιά στο μηχανοστάσιο, είναι σχετικά σπάνιο ένα πλοίο να μπορεί να έχει πρόωση με τη δική του ισχύ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το πλοίο να δαπανήσει πολύτιμους πόρους σε επιχειρήσεις διάσωσης, ρυμούλκησης, επισκευές και, τέλος, διακοπής ναύλωσης με απαιτήσεις αποζημιώσεων από τους ναυλωτές.
Όλες οι παραπάνω διαδικασίες μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια πολλών εκατομμυρίων δολαρίων για τη διαχειρίστρια εταιρεία. Δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι οι πυρκαγιές στο μηχανοστάσιο είναι τόσο συνηθισμένες και η αιτία είναι ότι στα μηχανοστάσια βρίσκονται σε αφθονία όλες οι πλευρές του τριγώνου της πυρκαγιάς, δηλαδή η καύσιμη ύλη, στερεά και υγρή, το οξυγόνο λόγω της εισόδου αέρα στη μηχανή και, τέλος, η θερμότητα που υπάρχει στις κύριες μηχανές αλλά και στα βοηθητικά μηχανήματα.
Οι τύποι πυρκαγιάς που μπορούν να προκύψουν στο μηχανοστάσιο είναι οι εξής, ανάλογα με την καύσιμη ύλη και την αιτία:
Πυρκαγιές από υγρά καύσιμα και λιπαντικά
Οι περισσότερες πυρκαγιές αυτού του τύπου προκύπτουν συνήθως στον χώρο της κύριας μηχανής και των γεννητριών όταν πετρέλαιο που διαρρέει από το δίκτυο πέφτει στις σωληνώσεις καυσαερίων, οι οποίες έχουν θερμοκρασίες κοντά στους 300 βαθμούς Κελσίου και αυταναφλέγονται. Κύριο μέτρο πρόληψης αυτών των πυρκαγιών είναι η τακτική συντήρηση των δικτύων πετρελαίου και ελαίου λίπανσης, όπως και η σωστή μόνωση του δικτύου καυσαερίων. Η αποτελεσματική κατάσβεση αυτών των πυρκαγιών γίνεται με τη χρήση των πυροσβεστήρων αφρού ή/και των μόνιμων συστημάτων κατάσβεσης του μηχανοστασίου.
Πυρκαγιές από στερεά καύσιμη ύλη
Η στερεά καύσιμη ύλη στα μηχανοστάσια περιορίζεται στα υλικά συσκευασίας, χάρτινα ή ξύλινα, πριονίδι, στουπιά, πανιά και πλαστικά. Είναι σημαντικό τα συνεργεία και οι χώροι αποθήκευσης να είναι καθαροί και νοικοκυρεμένοι και πρέπει να τονίζεται ότι το κάπνισμα απαγορεύεται σε όλους τους παραπάνω χώρους. Στουπιά και πανιά εμποτισμένα με λάδια πρέπει, μέχρι την ασφαλή τους διάθεση, να αποθηκεύονται σε σιδερένια δοχεία με ερμητικά κλειστό καπάκι.
Επίσης, εργασία με σπίθα ή φλόγα έξω από το συνεργείο πρέπει να υπόκειται στις σχετικές διαδικασίες άδειας (hot work permit). Για την κατάσβεση αυτών των πυρκαγιών χρησιμοποιείται συνήθως νερό ή ξηρά σκόνη, ανάλογα με το αν στην περιοχή της πυρκαγιάς υπάρχουν ηλεκτρικοί πίνακες ή καλώδια.
Πυρκαγιές από τη σάρωση της κύριας μηχανής
Αυτές προκύπτουν από ελαττώματα στους κυλίνδρους και στα έμβολα των κύριων μηχανών σε συνδυασμό με κατάλοιπα από καύσιμα, έλαια λίπανσης και ανθρακώδη ιζήματα στις σαρώσεις. Πρόληψη αποτελεί η περιοδική επιθεώρηση των κυλίνδρων και των εμβόλων, όπως και ο καθαρισμός των σαρώσεων. Τα συστήματα που χρησιμοποιούνται για την κατάσβεση σχετικών πυρκαγιών είναι οι πυροσβεστήρες αφρού.
Ηλεκτρικές πυρκαγιές
Προκαλούνται από βραχυκυκλώματα συνήθως λόγω αδέξιας και απαράδεκτης χρήσης ηλεκτρικού εξοπλισμού από τα μέλη του πληρώματος. Οι πίνακες και η δικτύωση πρέπει να είναι «καθαρά», να μην παρεμβάλλονται δηλαδή εύφλεκτα υλικά. Πυρκαγιές αυτού του τύπου αντιμετωπίζονται με πυροσβεστήρες ξηρής σκόνης, φορητούς ή τροχήλατους.
Γενικά μέτρα πρόληψης/καταπολέμησης πυρκαγιάς στο μηχανοστάσιο.
Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στη διατήρηση ενός καθαρού και νοικοκυρεμένου μηχανοστασίου, όπου μηχανήματα και έκτακτης ανάγκης εξοπλισμός ελέγχου έχουν εγκατασταθεί και λειτουργούν σύμφωνα με τους κανονισμούς SOLAS και τις κατευθυντήριες γραμμές του IMO, ενώ πρέπει να συντηρούνται και να υπόκεινται σε ελέγχους λειτουργίας περιοδικά σύμφωνα με IMO MSC.1 / Circ. 1321 της 11ης Ιουνίου 2009 με τίτλο «Κατευθυντήριες γραμμές για μέτρα πρόληψης πυρκαγιών στα μηχανοστάσια και στα αντλιοστάσια».
Αναλυτικά μέτρα πρόληψης πυρκαγιάς στο μηχανοστάσιο
• Επιβεβαίωση ότι η μόνωση που καλύπτει τις θερμαινόμενες επιφάνειες είναι πάντα σε καλή κατάσταση.
• Τακτικός έλεγχος και επιθεώρηση των δικτύων σωληνώσεων για φθορά και πιθανές διαρροές. Οποιαδήποτε διαρροή θα πρέπει να διερευνηθεί και να αντιμετωπιστεί αμέσως.
• Επιβεβαίωση με τακτικούς ελέγχους ότι οι συσκευές ανίχνευσης θερμότητας και καπνού, οι φράκτες πυρκαγιάς (fire dampers) και τα επιστόμια ταχείας σφράγισης (quick closing valves) είναι σε καλή κατάσταση και λειτουργούν άμεσα.
• Επιβεβαίωση ότι το σύστημα συναγερμού του μηχανοστασίου λειτουργεί σωστά.
• Εξοικείωση με τη λειτουργία των σταθερών συστημάτων πυρόσβεσης. Έλεγχος των συστημάτων σε τακτά χρονικά διαστήματα, σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή, και επιβεβαίωση ότι οι γραπτές οδηγίες απελευθέρωσης είναι ξεκάθαρες και σωστές.
• Εκτέλεση ασκήσεων με σενάρια πυρκαγιάς στο μηχανοστάσιο. Η εκπαίδευση είναι το κλειδί για μια επιτυχημένη αντίδραση.
• Ο χρόνος αντίδρασης είναι κρίσιμος για το αποτέλεσμα. Η πυρκαγιά μπορεί να εξουδετερωθεί εύκολα αν εντοπιστεί εγκαίρως.
Φωτο: Αρχείου / ΑΠΕ ΜΠΕ
