Ειδική Έρευνα: Νέοι και νέες στη Δημόσια Ναυτική Εκπαίδευση

Από το 2008, τα Ναυτικά Χρονικά εκπονούν, αρχικώς, μια δημοσιογραφική έρευνα για το προφίλ των σπουδαστών των ελληνικών ΑΕΝ, ενώ από το 2011 και για οκτώ συνεχόμενα έτη, σε συνεργασία με τον καθηγητή Θάνο Πάλλη, εξέδιδαν την επιστημονική έρευνα «Επιλέγω Ναυτιλία», που αφορούσε το προφίλ των νέων σπουδαστών σε ΑΕΝ και ναυτιλιακά ΑΕΙ και ΕΠΑΛ της χώρας.

Από το 2018, η έρευνα που συνεχίζουν τα Ναυτικά Χρονικά και η Isalos.net επιχειρεί να δώσει μια σαφή εικόνα στα στελέχη της ναυτιλιακής βιομηχανίας και στους εκπροσώπους των θεσμικών οργάνων της ναυτιλίας για το κοινωνιολογικό προφίλ, τους στόχους αλλά και τις φιλοδοξίες των φερέλπιδων αξιωματικών Εμπορικού Ναυτικού: των πρωτοετών σπουδαστών των ΑΕΝ.

Ποιοι είναι οι λόγοι που οδήγησαν τους πρωτοετείς σπουδαστές ΑΕΝ στο ναυτικό επάγγελμα; Ποια είναι η άποψη που έχουν για τη ναυτιλιακή βιομηχανία; Από πού κατάγονται και ποια είναι η οικογενειακή τους σχέση με τη ναυτιλία; Τι σημαίνουν γι’ αυτούς το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;

Ερευνητές: Χάρης Παππάς και καπτ. Γεώργιος Γεωργούλης
Χορηγός Έρευνας 2020: SQLearn
 

Σημειώνεται πως η έρευνα δημοσιεύθηκε στο τεύχος Απριλίου- Μαΐου 2020 των Ναυτικών Χρονικών, το οποίο μπορείτε να το διαβάσετε δωρεάν και σε ψηφιακή μορφή, εδώ.

Μεθοδολογία Έρευνας

Για την έρευνα δημιουργήθηκε ερωτηματολόγιο (έντυπο και ηλεκτρονικό), το οποίο αποτελούνταν από 30 ερωτήσεις, με μέσο όρο συμπλήρωσης τα πέντε λεπτά περίπου. Το ερωτηματολόγιο διαμοιράστηκε στους πρωτοετείς σπουδαστές των ΑΕΝ σε έντυπη μορφή και ηλεκτρονικά κατά το διάστημα Δεκέμβριος 2019-Φεβρουάριος 2020 και ενώ οι σπουδαστές βρίσκονταν στο πρώτο εξάμηνο των σπουδών τους. Οι απαντήσεις καταχωρήθηκαν ανώνυμα, προκειμένου να μη δημιουργηθούν προκαταλήψεις στους ερωτώμενους.

Το αρχικό δείγμα αποτελούνταν από 1.211 απαντήσεις πρωτοετών σπουδαστών των ΑΕΝ. Μετά από εκκαθάριση των μη συμπληρωμένων ή εκουσίως πλημμελώς συμπληρωμένων ερωτηματολογίων, το δείγμα διαμορφώθηκε σε 1.099 απαντήσεις, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 82% του πληθυσμού, από σύνολο 1.340 πρωτοετών σπουδαστών ΑΕΝ.

Καθότι τα ποσοστά που παρουσιάζονται στην έρευνα έχουν στρογγυλοποιηθεί στους πλησιέστερους ακέραιους
αριθμούς, προκειμένου να είναι ευανάγνωστα, ενδέχεται σε ορισμένα διαγράμματα και πίνακες το άθροισμα των ποσοστών να είναι μεγαλύτερο ή και μικρότερο από 100%, με απόκλιση +/-2%.

Στοιχεία του δείγματος

Το μεγαλύτερο μέρος των πρωτοετών σπουδαστών είναι άνδρες (85%). Παρότι η μεγάλη πλειοψηφία του δείγματος είναι άνδρες, το ποσοστό των γυναικών στις ΑΕΝ παραμένει υψηλό σε σχέση με το συνολικό ποσοστό των γυναικών που καταγράφεται σήμερα από τις αρμόδιες υπηρεσίες στο ναυτικό επάγγελμα, το οποίο αγγίζει το 1,7% σε εθνικό επίπεδο και το 2,1% σε ευρωπαϊκό, σύμφωνα με στοιχεία της EMSA.

Αναφορικά με τον τόπο καταγωγής, η μεγάλη πλειοψηφία κατάγεται από την Αττική (38%), ενώ μόλις το 6% κατάγεται από τη Θεσσαλονίκη. Το ποσοστό των σπουδαστών που κατάγονται από την Αττική είναι σημαντικά αυξημένο σε σχέση με την έρευνα που εκπονήθηκε το 2011, όπου ήταν 25%, παρότι ο πληθυσμός της Αττικής έχει σημειώσει μείωση από 4 εκατ. το 2010 σε 3,8 εκατ. το 2018.

Από την Πελοπόννησο κατάγεται το 11% των πρωτοετών σπουδαστών. Η Πελοπόννησος αποτελεί μια περιφέρεια με ναυτική παράδοση, ειδικά στους νότιους νομούς της, χωρίς ωστόσο να διαθέτει δημόσια ΑΕΝ.

Η καταγωγή από Στερεά Ελλάδα εκτός Αττικής συγκεντρώνει ποσοστό 9%. Το ποσοστό των σπουδαστών που κατάγονται από τη Στερεά Ελλάδα (εκτός Αττικής) φαίνεται να είναι υψηλό αναλογικά με τον πληθυσμό, γεγονός που είναι πιθανό να οφείλεται πρώτον στην ύπαρξη ΑΕΝ στην Κύμη και δεύτερον στο υψηλό ποσοστό ανεργίας στην Περιφέρεια, που αγγίζει το 21,7% (ΕΛΣΤΑΤ, 2019). Αξίζει να αναφερθεί πως τα χαμηλότερα ποσοστά σπουδαστών αναλογικά με τον πληθυσμό παρατηρούνται στη Δυτική και Κεντρική Μακεδονία (εκτός Θεσσαλονίκης), απ’ όπου προέρχεται το 4% του δείγματος, ενώ η Περιφέρεια αντιπροσωπεύει το 11% του πληθυσμού, από τη Θεσσαλονίκη προέρχεται το 6%, ενώ αντιπροσωπεύει το 9% του πληθυσμού, ενώ από την Ανατολική Μακεδονία/Θράκη προέρχεται το 3% των πρωτοετών σπουδαστών ΑΕΝ, ενώ η περιφέρεια αντιπροσωπεύει το 6% του πληθυσμού.

Τα νησιά εξακολουθούν να αποτελούν, παρά τη φθίνουσα πορεία των πληθυσμών τους, σημαντικές ναυτομάνες πατρίδες, και ιδιαίτερα τα πολυπληθή νησιά του Αιγαίου, τα οποία και αντιπροσωπεύουν το 13% του δείγματος, παρότι αποτελούν μόλις το 5% του πληθυσμού στη χώρα. Σημειώνεται πως η Ελλάδα προσφέρει, σε ετήσια βάση, ορισμένες θέσεις δωρεάν φοίτησης και σε Κυπρίους υπηκόους, έπειτα από σχετική προκήρυξη.

Με βάση τα μηνιαία εισοδήματα των οικογενειών, το 5% του δείγματος διαθέτει οικογενειακό εισόδημα μικρότερο από 500 ευρώ/μήνα, ενώ το 28% διαθέτει οικογενειακό εισόδημα από 500 έως 1.000 ευρώ/μήνα. Το 36% εμφανίζεται να διαθέτει οικογενειακό εισόδημα από 1.000-2.000 ευρώ/μήνα, ενώ το 31% του δείγματος διαθέτει οικογενειακό εισόδημα μεγαλύτερο από 2.000 ευρώ/μήνα.

Σημειώνεται πως το οικογενειακό εισόδημα των σπουδαστών παρουσιάζεται ίσως αυξημένο σε σχέση με τον πανελλήνιο μέσο όρο, καθώς, σύμφωνα με στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, το 59% των νοικοκυριών δήλωσε για το φορολογικό έτος 2017 εισοδήματα χαμηλότερα των 10.000 ευρώ ετησίως, ενώ το μέσο δηλωθέν εισόδημα των νοικοκυριών ήταν 11.556 ευρώ.

Το οικογενειακό εισόδημα υπολογίστηκε φέτος σε μηνιαία βάση, σε αντίθεση με την πρακτική του ετήσιου υπολογισμού που ακολουθήθηκε τα περασμένα έτη, γεγονός που δυσχεραίνει τη σύγκρισή του με τα προηγούμενα στοιχεία. Ωστόσο αξίζει να αναφερθεί πως, το 2010, το 40% των σπουδαστών διέθετε οικογενειακό εισόδημα μικρότερο των 12.000 ευρώ ανά έτος, το 36% από 12.000 έως 20.000 ευρώ, ενώ το 24% διέθετε ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μεγαλύτερο από 20.000 ευρώ.

Οι γυναίκες σπουδάστριες φαίνεται πως προέρχονται από οικονομικά ασθενέστερες οικογένειες, καθώς το 7% αυτών προέρχονται από οικογένειες με μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα μικρότερο από 500 ευρώ, ενώ το 41% από οικογένειες που διαθέτουν μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα από 500 έως 1.000 ευρώ.

Οι πρωτοετείς σπουδαστές ΑΕΝ από ΕΠΑΛ Ναυτικού ή Ναυτιλιακού Τομέα προέρχονται επίσης από οικογένειες με σημαντικά μικρότερο μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα από τους συμφοιτητές τους από τα Γενικά Λύκεια. Πιο συγκεκριμένα, το 7% των σπουδαστών που προέρχονται από ΕΠΑΛ Ναυτικού ή Ναυτιλιακού Τομέα διαθέτουν μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα μικρότερο των 500 ευρώ, ενώ το 38% διαθέτει εισόδημα από 500 έως 1.000 ευρώ. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τους σπουδαστές από ΓΕΛ αγγίζουν το 5% και το 23%.

Το 27% των πρωτοετών σπουδαστών, τη στιγμή συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου, φοιτούσε στην ΑΕΝ Ασπροπύργου, ενώ ένα εξίσου μεγάλο ποσοστό (25%) φοιτούσε στην ΑΕΝ Μακεδονίας. Σημειώνεται πως και οι δύο Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού διαθέτουν σχολές τόσο για πλοιάρχους όσο και για μηχανικούς. Ακολουθούν οι ΑΕΝ Ηπείρου και Κρήτης με ποσοστό 12% εκάστη. Αναλυτικά, τα ποσοστά για κάθε σχολή παρουσιάζονται στο παρακάτω διάγραμμα.

Η μεγάλη πλειοψηφία του δείγματος (61%) φοιτά σε Σχολές Πλοιάρχων, ενώ το 39% σε Σχολές Μηχανικών. Αξίζει να αναφερθεί πως επτά ΑΕΝ της χώρας διαθέτουν αποκλειστικά Σχολές Πλοιάρχων, μία διαθέτει αποκλειστικά Σχολή Μηχανικών, ενώ τρεις σχολές έχουν τόσο Σχολές Πλοιάρχων όσο και Σχολές Μηχανικών.

 

 

 

Από το σύνολο του δείγματος, το 61% προερχόταν από Γενικά Λύκεια, ενώ το 39% από ΕΠΑΛ. Το 26% προερχόταν από ΕΠΑΛ/ΤΕΕ ναυτικού τομέα, ενώ το 13% από ΕΠΑΛ/ΤΕΕ λοιπών τομέων, εκτός ναυτικού και ναυτιλιακού. Αξίζει να αναφερθεί πως ο πρόσφατος νόμος 4676/2020 (άρθρο 82) του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, που αναβαθμίζει τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων των Επαγγελματικών Λυκείων της χώρας με ναυτιλιακή κατεύθυνση, δίνει πλέον το δικαίωμα στους αποφοί- τους τους να εξελιχθούν σε αξιωματικούς Εμπορικού Ναυτικού Α΄ τάξης, υπό ορισμένες προϋποθέσεις και δίχως να απαιτείται τετραετής φοίτηση στις ΑΕΝ. Σε αυτό το πλαίσιο, η μελέτη των χαρακτηριστικών των μαθητών των Ναυτικών Λυκείων της χώρας αποκτά ιδιαίτερη σημασία.

Οι φερέλπιδες μηχανικοί του Εμπορικού Ναυτικού φαίνεται πως επιλέγουν συχνότερα τη φοίτηση σε
Ναυτικά Λύκεια (34%), σε σχέση με τους πλοιάρχους, όπου το ποσοστό ανέρχεται σε 28%.

To 70% του δείγματος εισήχθη στις ΑΕΝ με πανελλαδικές εξετάσεις, ενώ το 30% έκανε χρήση του συστήματος μοριοδότησης.

Η μεγάλη πλειοψηφία των πρωτοετών σπουδαστών που προέρχονταν από τα Γενικά Λύκεια εισήχθησαν στις ΑΕΝ με πανελλαδικές εξετάσεις (83%) σε σχέση με το 17% που επέλεξαν το σύστημα εισαγωγής με απολυτήριο λυκείου. Αντιθέτως, οι σπουδαστές που προήλθαν από τα Ναυτικά ΕΠΑΛ φαίνεται πως επέλεξαν, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, το σύστημα της μοριοδότησης (61%), έναντι των πανελλαδικών εξετάσεων (39%).

Εκπαιδευτικό και μορφωτικό επίπεδο

Το 57% του δείγματος εισήχθη στις ΑΕΝ με βαθμό απολυτηρίου λυκείου που κυμαινόταν από 14,1 έως 16, ενώ ένα εντυπωσιακό ποσοστό της τάξεως του 38% εισήχθη στις ΑΕΝ με βαθμό μεγαλύτερο από 16,1, γεγονός που αποδεικνύει τη βελτίωση του μορφωτικού και εκπαιδευτικού υποβάθρου των νέων που επιθυμούν να φοιτήσουν στις ΑΕΝ. Μόλις το 5% είχε βαθμό απολυτηρίου χαμηλότερο από 14.

Αξίζει να αναφερθεί πως ο τελικός βαθμός εισαγωγής στις ΑΕΝ διαφέρει σημαντικά από τον βαθμό του απολυτηρίου λυκείου. Για τους σπουδαστές που έκαναν χρήση του συστήματος μοριοδότησης, ο τελικός βαθμός είναι πάντοτε μεγαλύτερος ή ίσος με τον βαθμό απολυτηρίου, ενώ για όσους επέλεξαν τις πανελλαδικές εξετάσεις ο βαθμός εισαγωγής είναι συνήθως μικρότερος από τον βαθμό του απολυτηρίου λυκείου.

Οι σπουδαστές που προέρχονται από ΕΠΑΛ/ΤΕΕ Ναυτικού και Ναυτιλιακού Τομέα φαίνεται να έχουν μεγαλύτερες βαθμολογίες στο απολυτήριο λυκείου, καθώς το 43% διαθέτει βαθμό απολυτηρίου μεγαλύτερο από 16,1, σε σχέση με το 38% που ισχύει για τα Γενικά Λύκεια. Επιπλέον, μόλις το 3% των πρωτοετών σπουδαστών που προέρχονται από Ναυτικά Λύκεια διαθέτουν βαθμό χαμηλότερο από 10, σε σχέση με το 5% στα Γενικά Λύκεια. Η διαφορά στη βαθμολογία των μαθητών των ΕΠΑΛ, σε σχέση με τους μαθητές των Γενικών Λυκείων, είναι πιθανό να οφείλεται στις διαφορετικές απαιτήσεις των προγραμμάτων σπουδών, και ιδιαίτερα στο εύρος της διδακτέας ύλης.

Συγκρίνοντας τους πλοιάρχους και τους μηχανικούς των δημοσίων ΑΕΝ, προκύπτει ότι το 43% των μηχανικών έχουν αποφοιτήσει από το λύκειο με βαθμό άνω του 16, ποσοστό το οποίο είναι σημαντικά υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό για τους πλοιάρχους (35%). Σημειώνεται πως τα περσινά στοιχεία φανέρωναν μια τελείως διαφορετική τάση, καθότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του εκπαιδευτικού έτους 2018-2019, το 72% των πλοιάρχων είχαν αποφοιτήσει από το λύκειο με βαθμό άνω του 17, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους μηχανικούς ήταν μειωμένο, στο 57%.

Για τη μεγάλη πλειοψηφία των σπουδαστών (95%), οι σπουδές στις ΑΕΝ αποτελούν το πρώτο πτυχίο,
ενώ το 5% εξ αυτών έχουν προηγουμένως αποφοιτήσει και από άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Οικογένεια

Σύμφωνα με την έρευνα, μόλις το 16% του δείγματος προέρχεται από οικογένεια όπου ένας από τους δύο γονείς απασχολείται άμεσα στη ναυτιλιακή βιομηχανία – το 84% των πρωτοετών σπουδαστών προέρχονται από μη ναυτικές οικογένειες. Σημειωτέον πως το ποσοστό των σπουδαστών που προέρχονται από ναυτικές οικογένειες παρουσιάζει μείωση της τάξεως του 4%, σε σχέση με τα στοιχεία του 2010 (20%), αλλά και τα στοιχεία του 2018, όπου το αντίστοιχο ποσοστό πρωτοετών σπουδαστών που προέρχονταν από ναυτικές οικογένειες άγγιζε το 18,5%.

 

 

 

Το μεγαλύτερο ποσοστό απασχόλησης των γονέων στη ναυτιλία συναντάται στους πρωτοετείς σπουδαστές που προέρχονται από Ναυτικά Λύκεια (22%), ενώ ακολουθούν οι σπουδαστές που προέρχονται από ΓΕΛ (15%) και ΕΠΑΛ λοιπών τομέων (10%).

Ο πατέρας εργάζεται στη ναυτιλιακή βιομηχανία, στη συντριπτική πλειονότητα (85%) των περιπτώσεων, όταν οι γονείς φαίνεται να απασχολούνται στον κλάδο.

Το εντυπωσιακό είναι πως, στο 77% αυτών των περιπτώσεων, ο πατέρας είναι εν ενεργεία ή πρώην ναυτικός. Στο 16% των περιπτώσεων που ο πατέρας εργάζεται στη ναυτιλιακή βιομηχανία είναι αξιωματικός του Λιμενικού Σώματος ή του Πολεμικού Ναυτικού, ενώ, μόλις στο 6% του δείγματος, ο πατέρας εργάζεται σε άλλη εταιρεία του ναυτιλιακού κλάδου.

Τα παραπάνω στοιχεία μάς οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η συνθήκη «πατέρας ναυτικός» είναι πιθανότερο να οδηγήσει τους νέους στην επιλογή του ναυτικού επαγγέλματος από οποιοδήποτε άλλο επάγγελμα στον κλάδο.

Σε αντίθεση με τα παραπάνω, τα αποτελέσματα είναι πολύ διαφορετικά στις περιπτώσεις που η μητέρα απασχολείται στη ναυτιλιακή βιομηχανία. Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με τα στοιχεία του δείγματος, εάν η μητέρα εργάζεται στη ναυτιλία, είναι πιθανότερο να εργάζεται σε εταιρεία του ευρύτερου ναυτιλιακού επιχειρείν (44%) και λιγότερο πιθανό να είναι εν ενεργεία (20%) ή πρώην (16%) ναυτικός.

Αναφορικά με το μορφωτικό επίπεδο του πατέρα, η δευτεροβάθμια εκπαίδευση εμφανίζεται πρώτη με 42%, ενώ ακολουθεί η τριτοβάθμια εκπαίδευση (36%). Στο 6% του δείγματος, ο πατέρας είναι κάτοχος και μεταπτυχιακού προγράμματος, ενώ στο 5% είναι απόφοιτος ΑΕΝ. Στο 13% του δείγματος, ο πατέρας δεν έχει ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση, ποσοστό το οποίο είναι ιδιαίτερα υψηλό.

Η μητέρα φαίνεται, κατά γενικό κανόνα, να διαθέτει μεγαλύτερο επίπεδο μόρφωσης. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων (44%), η μητέρα κατέχει τίτλο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ στο 39% του δείγματος έχει ολοκληρώσει δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Μόλις στο 1% του δείγματος η μητέρα είναι απόφοιτη ΑΕΝ, ενώ διαθέτει μεταπτυχιακό τίτλο στο 8% των περιπτώσεων. Μόλις το 9% των μητέρων φαίνονται να μην έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση

Με βάση τα δεδομένα της έρευνας, οι γονείς όχι μόνο δεν θα σταθούν εμπόδιο, αλλά θα υποστηρίξουν πολύ ή και πάρα πολύ τα παιδιά τους εάν αποφασίσουν να ακολουθήσουν το ναυτικό επάγγελμα, είτε έχουν άμεση σχέση με τη ναυτιλία είτε όχι.

Πιο συγκεκριμένα, οι γονείς φαίνεται πως υποστήριξαν ή ενθάρρυναν συνολικά την επιλογή των πρωτοετών σπουδαστών για σπουδές σε ΑΕΝ (4,25/5 με τυπική απόκλιση 0,96), καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των γονέων στήριξαν πάρα πολύ (54%) ή πολύ (26%) την απόφαση των νέων σπουδαστών για σπουδές σε ΑΕΝ. Για ένα μικρό ποσοστό του δείγματος, η στήριξη ήταν μικρή (5%) ή ανύπαρκτη (1,3%). Μέτρια ήταν η υποστήριξη για το 14% των πρωτοετών σπουδαστών.

Οι γονείς που απασχολούνται σε επαγγέλματα συναφή με τη ναυτιλία είναι περισσότερο υποστηρικτικοί (4,44/5) για σπουδές των παιδιών τους σε ΑΕΝ απ’ όσους απασχολούνται σε άλλους τομείς (4,23/5), παρότι και στις δύο περιπτώσεις οι γονείς φαίνεται να ενθαρρύνουν τις σπουδές σε ΑΕΝ (4,25/5). Πιο συγκεκριμένα, οι γονείς που απασχολούνται σε επαγγέλματα συναφή με τη ναυτιλία δείχνουν να υποστηρίζουν πολύ ή και πάρα πολύ τα παιδιά τους για σπουδές σε ΑΕΝ, σε ποσοστό που αγγίζει το 87%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τους γονείς που απασχολούνται σε άλλους τομείς αγγίζει το 78%.

Το φύλο, εξίσου, φαίνεται να επηρεάζει την υποστήριξη των γονέων για σπουδές στις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού, με έναν αρκετά παράδοξο τρόπο. Ειδικότερα, οι γυναίκες λαμβάνουν πολλή ή πάρα πολλή υποστήριξη από τις οικογένειές τους στο 86% των περιπτώσεων, σε σύγκριση με τους άνδρες συναδέλφους τους, όπου το αντίστοιχο ποσοστό κυμαίνεται στο 79%. Επιπλέον, το 6% των ανδρών φαίνεται να λαμβάνει λίγη υποστήριξη από τους γονείς για σπουδές σε ΑΕΝ, ποσοστό που για τις γυναίκες ανέρχεται σε μόλις 2%.

Επιπλέον, οι σπουδαστές που προέρχονται από Ναυτικά Λύκεια φαίνεται να λαμβάνουν μεγαλύτερη υποστήριξη για σπουδές σε ΑΕΝ (4,6/5) απ’ ό,τι οι συμφοιτητές τους που προέρχονται από Γενικά Λύκεια (4,1/5).

Το ναυτικό επάγγελμα

Η «Επαγγελματική αποκατάσταση» (81%), η «Αγάπη και το ενδιαφέρον για τη θάλασσα» (69%) καθώς και οι «Οικονομικοί λόγοι» (59%) δείχνουν να είναι οι κύριοι παράγοντες που επηρέασαν πολύ ή πάρα πολύ τους πρωτοετείς σπουδαστές ώστε να ακολουθήσουν καριέρα στο ναυτικό επάγγελμα. Αντιθέτως, οι παράγοντες «Δεν είχα άλλη επιλογή», η «Οικογενειακή παράδοση» και η «Φήμη της ναυτιλιακής βιομηχανίας» επηρέασαν ελάχιστα τους φερέλπιδες αξιωματικούς του Εμπορικού Ναυτικού. Αξίζει να αναφερθεί πως η «Φήμη της ναυτιλιακής βιομηχανίας» (40%) φαίνεται να επηρέασε σημαντικά περισσότερο τους πρωτοετείς σπουδαστές απ’ ό,τι η «Οικογενειακή παράδοση» (18%).

Επιπλέον, ο τόπος καταγωγής φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τους παράγοντες που οδηγούν στο ναυτικό επάγγελμα, με εξαίρεση τους «Οικονομικούς λόγους». Πιο συγκεκριμένα, στα νησιά Ιονίου (4,57/5) και Αιγαίου (4,45/5) ο παράγοντας «Επαγγελματική αποκατάσταση» διαδραματίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο, όπως και στη Θεσσαλία (4,45/5), ενώ ακολουθούν η Στερεά Ελλάδα (4,35/5), η Ήπειρος (4,33/5) και η Ανατολική Μακεδονία/Θράκη (4,32/5), όλες περιοχές με υψηλά ποσοστά ανεργίας.

Αντιθέτως για τους σπουδαστές που προέρχονται από τη Δυτική και Κεντρική Μακεδονία και την Κύπρο, η επιρροή του παράγοντα «Επαγγελματική αποκατάσταση» δείχνει να είναι μικρότερη.

Ο παράγοντας «Αγάπη/ενδιαφέρον για τη θάλασσα» φαίνεται να διαδραματίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο για τους πρωτοετείς που κατάγονται από τα νησιά Ιονίου (4,57/5) και Αιγαίου (4,22/5), ενώ ακολουθεί η Κρήτη (4,03/5) και η Στερεά Ελλάδα (4,01/5). Η μικρότερη επιρροή από τον συγκεκριμένο παράγοντα παρουσιάζεται στη Δυτική και Κεντρική Μακεδονία (3,25/5).

Σε ό,τι αφορά τον παράγοντα «Οικογενειακή παράδοση», τη μεγαλύτερη αξία δίνουν οι σπουδαστές από τα νησιά Αιγαίου (2,67/5) και Ιονίου (2,21/5), όπως ήταν αναμενόμενο, ενώ ακολουθούν η Στερεά Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της Αττικής (2,09/5), και η Κρήτη (2,06/5). Μικρότερη αξία στον παράγοντα «Οικογενειακή παράδοση» δίνουν η Κύπρος (1,45/5) και η Θεσσαλία (1,66/5).

Η «Φήμη της ναυτιλιακής βιομηχανίας» φαίνεται να επηρεάζει ιδιαίτερα όσους κατάγονται από την Ήπειρο (3,42/5), την Κρήτη (3,36/5), τα Νησιά του Ιονίου (3,32), η Πελοπόννησος (3,32) και τη Δυτική και Κεντρική Μακεδονία (3,21/5), ενώ αφήνει μάλλον αδιάφορους όσους σπουδαστές κατάγονται από την Ανατολική Μακεδονία/Θράκη (2,75/5) ή την Κύπρο (2,5/5).

Ο παράγοντας «Δεν είχα άλλη επιλογή» δεν επηρεάζει σημαντικά τους σπουδαστές, ωστόσο θεωρείται σημαντικότερος από τους κατοίκους της Ηπείρου (2,25/5), της Θεσσαλίας (2/5) και της Πελοποννήσου (2/5), όλες περιοχές με υψηλά ποσοστά ανεργίας.

Η φοίτηση στις ΑΕΝ

Η επιλογή των σπουδαστών να φοιτήσουν στις ΑΕΝ φαίνεται πως επηρεάστηκε πολύ και πάρα πολύ από «Προσωπική έρευνα/ενδιαφέρον» (78%), και μάλιστα με μεγάλη διαφορά από τους υπόλοιπους παράγοντες. Ακολουθούν οι συμβουλές του «Κοινωνικού περίγυρου/Φιλικού περιβάλλοντος» (38%) και των «Αποφοίτων ΑΕΝ» (26%), γεγονός που ενισχύει την πεποίθηση πως η φοίτηση στις ΑΕΝ επηρεάζεται σημαντικά και από τις απόψεις του κοντινού κοινωνικού κύκλου. Οι παράγοντες «Διαδίκτυο/Social Media», «Καθηγητές σχολείου» και «Δεν είχα άλλη επιλογή» φαίνεται να μην επηρέασαν σημαντικά τις αποφάσεις των σπουδαστών.

Οι προτιμήσεις ανά τύπο πλοίου

Τα δεξαμενόπλοια φαίνεται να είναι πρώτα στις προτιμήσεις των πρωτοετών σπουδαστών, ανάμεσα στους τύπους πλοίων, καθώς η μεγάλη πλειοψηφία επιθυμεί να εργαστεί πολύ ή πάρα πολύ σε υγραεριοφόρα πλοία (67%) ή σε δεξαμενόπλοια (67%). Αμέσως μετά ακολουθούν τα bulk carriers (42%) και τα επιβατηγά πλοία/κρουαζιερόπλοια (40%), ενώ στην τελευταία θέση βρίσκονται τα containerships (38%).

Το φύλο επηρεάζει σημαντικά τον επιθυμητό τύπο ναυτολόγησης πλοίου, και συγκεκριμένα οι άνδρες φαίνεται να προτιμούν τη ναυτολόγηση σε υγραεριοφόρα πλοία (3,93/5) ή δεξαμενόπλοια (3,85/5) σημαντικά περισσότερο από τους άλλους τύπους πλοίων. Αντιθέτως, οι γυναίκες μοιάζουν πιο διαλλακτικές και, παρότι προτιμούν και αυτές τα δεξαμενόπλοια (3,56/5) και τα υγραεριοφόρα (3,45/5), επιθυμούν εξίσου να εργαστούν σε bulk carriers (3,37/5), επιβατηγά πλοία (3,36/5) ή containerships (3,26/5).

Ως προς τον προτιμητέο τύπο πλοίου, δεν παρατηρούνται σημαντικές διαφορές ανάμεσα στους σπουδαστές που προέρχονται από Ναυτικά Λύκεια και τους σπουδαστές των ΓΕΛ, με εξαίρεση τα «Επιβατηγά πλοία/Κρουαζιερόπλοια», τα οποία φαίνεται να προτιμώνται περισσότερο από τους αποφοίτους των ΕΠΑΛ Ναυτικού και Ναυτιλιακού Τομέα (3,1/5) σε σχέση με τους συμφοιτητές τους από τα Γενικά Λύκεια (2,9/5).

Η γνώση και η πληροφόρηση για τον κλάδο

Το 49% των νέων που επέλεξαν τη ναυτιλία φαίνεται πως διέθεταν καλή ή πολύ καλή ενημέρωση για τη ναυτιλιακή βιομηχανία, ενώ το 31% διέθετε μέτρια πληροφόρηση. Το 21% των νέων σπουδαστών είχε πολύ κακή ή μέτρια κακή ενημέρωση για τον κλάδο, ποσοστό αρκετά υψηλό.

Το φύλο δεν δείχνει να επηρέασε σημαντικά τη γνώση και την πληροφόρηση των σπουδαστών για τη ναυτιλιακή βιομηχανία, πριν από την εισαγωγή τους στις ΑΕΝ. Αντιθέτως, η καταγωγή επηρέασε σημαντικά τη γνώση και την πληροφόρηση για τη ναυτιλιακή βιομηχανία, καθώς οι σπουδαστές που κατάγονται από την Ήπειρο (2,69/5), την Κύπρο (2,96/5) και την Ανατολική Μακεδονία/Θράκη (2,96/5) φαίνεται πως δεν διαθέτουν επαρκή γνώση και πληροφόρηση για τον κλάδο.

Επιπλέον, οι σπουδαστές που προέρχονται από Ναυτικά Λύκεια δείχνουν να διαθέτουν πληρέστερη γνώση και πληροφόρηση για τον κλάδο (3,9/5) σε σχέση με τους σπουδαστές που προέρχονται από Γενικά Λύκεια (3,2/5).

Η εικόνα της ναυτιλιακής βιομηχανίας

Το 78% των νέων που επέλεξαν τη ναυτιλία φαίνεται πως είχαν σχηματίσει καλή ή πολύ καλή εικόνα για τη ναυτιλιακή βιομηχανία, ενώ ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό είχε σχηματίσει μέτρια εικόνα (19%). Ο μέσος όρος της εικόνας των σπουδαστών αγγίζει το 4/5 (καλή εικόνα), με τυπική απόκλιση 0,806.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το ότι η εικόνα για τη ναυτιλιακή βιομηχανία δεν επηρεάζεται από το φύλο, τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή τη σχολή φοίτησης, καθώς σε όλες τις περιπτώσεις η εικόνα των σπουδαστών ταυτίζεται με τον μέσο όρο, γεγονός που επιβεβαιώνεται και κατά την εξέταση της σημαντικότητας των μεταβλητών.

Για την πλειονότητα των σπουδαστών, η εικόνα που είχαν για τη ναυτιλιακή βιομηχανία πριν από τις σπουδές τους στις ΑΕΝ, σε σχέση με την εικόνα που έχουν σήμερα, μεταβλήθηκε θετικά (55%). Για μόλις το 35% των σπουδαστών, η εικόνα δεν μεταβλήθηκε, ενώ για το 10% η εικόνα μεταβλήθηκε προς το χειρότερο.

Η σχέση με το διαδίκτυο

Για τους πρωτοετείς σπουδαστές, το διαδίκτυο φαίνεται να παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητά τους. Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποιήσαμε, το 55% χρησιμοποιεί το διαδίκτυο περισσότερες από 10 ώρες την εβδομάδα. Το 22% του δείγματος δηλώνει πως χρησιμοποιεί το διαδίκτυο λιγότερες από 6 ώρες την εβδομάδα, δηλαδή λιγότερο από 1 ώρα την ημέρα.

Τα ποσοστά που παρουσιάζονται παρακάτω δημιουργούν υποψίες πως οι σπουδαστές δεν αισθάνονται άνετα να δηλώσουν τη σημασία του διαδικτύου στην καθημερινότητά τους. Σύμφωνα με τα πορίσματα της πρόσφατης έρευνας της Focus Bari, Focus on Tech Life (Ιούλιος 2019) στην κατηγορία 13-34 ετών, ο μέσος όρος χρήσης του διαδικτύου στην Ελλάδα σε ημερήσια βάση φτάνει τις 4 ώρες (έναντι 3,5 ωρών που είναι για το σύνολο των Ελλήνων χρηστών) και φτάνει ακόμα και στις 5 ώρες στις ηλικίες 18-24 ετών.

Η συντριπτική πλειοψηφία χρησιμοποιεί το διαδίκτυο πολύ ή πάρα πολύ για «Μουσική» (73%) και «Ταινίες ή σειρές» (56%). Ακολουθούν η «Ανάγνωση ειδήσεων» (37%) και η «Απόκτηση εγκυκλοπαιδικών γνώσεων (36%). Οι λιγότερο συχνοί λόγοι χρήσης του διαδικτύου είναι, σύμφωνα με τους σπουδαστές, η «Πρόγνωση καιρού» και τα «Παιχνίδια».

Ο βαθμός επιρροής του διαδικτύου στη νέα γενιά είναι εμφανής και από την εμπιστοσύνη που δείχνουν για την ενημέρωσή τους σε παραδοσιακές και σύγχρονες πηγές ενημέρωσης. Παρότι η νέα γενιά φαίνεται να είναι σκεπτική απέναντι στις πηγές ενημέρωσης, οι «Ειδησεογραφικές ιστοσελίδες» (39%) και τα «Μέσα κοινωνικής δικτύωσης» (35%) φαίνεται πως διατηρούν την εμπιστοσύνη της πολύ ή πάρα πολύ. Την ίδια στιγμή, το 30% των πρωτοετών σπουδαστών δείχνει να εμπιστεύεται μέτρια τις «Ειδησεογραφικές ιστοσελίδες» και τα «Μέσα κοινωνικής δικτύωσης».

Η σχέση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης

Το Instagram φαίνεται να είναι το προτιμητέο μέσο κοινωνικής δικτύωσης για τους νέους σπουδαστές, καθώς το 89% του δείγματος το επισκέπτεται τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, ενώ ακολουθούν το YouTube (85%) και το Facebook (82%). Μόλις το 3% των σπουδαστών διαθέτουν LinkedIn, όσοι ακριβώς δηλαδή διαθέτουν και Tinder.

Χορηγός Έρευνας: