Του Καπτ. Γ. Γεωργούλη
Τα περιστατικά με τη λαθραία επιβίβαση μεταναστών στα εμπορικά πλοία στα λιμάνια της Νότιας Αφρικής είναι πολύ συχνό φαινόμενο, το οποίο δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στη λειτουργία των πλοίων και, φυσικά, στην ολοκλήρωση του μεταφορικού τους έργου. Ποια είναι όμως τα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν τα πλοία από τον κατάπλου στα λιμάνια της Νότιας Αφρικής μέχρι και τον απόπλου σε ό,τι αφορά το παραπάνω φαινόμενο;
Αρχικά, το θεσμικό πλαίσιο της χώρας. Σύμφωνα με τη νομοθεσία της Νότιας Αφρικής, όποιος επιβιβάζεται παράνομα σε εμπορικό πλοίο και εντοπιστεί και συλληφθεί ακόμα και πριν από τον απόπλου (δηλαδή ενώ το πλοίο βρίσκεται ακόμη στο λιμάνι), τότε αυτός θεωρείται λαθρεπιβάτης και αντιμετωπίζεται νομικά ως τέτοιος. Τι σημαίνει όμως σε επίπεδο λειτουργίας του πλοίου ο λαθρεπιβάτης;
Ουσιαστικά υφίσταται απόλυτο κενό στις νομοθεσίες των κρατών για τη λαθρεπιβίβαση, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει επίσημα καταγεγραμμένη νομική διαδικασία για την αποβίβασή τους από το πλοίο. Κάθε περιστατικό λαθρεπιβατών εξελίσσεται σε εφιάλτη εβδομάδων ή μηνών για τα πλοία και τους πλοιοκτήτες, ακόμα και πριν από την εποχή του κορονοϊού. Κανείς δεν θέλει τους λαθρεπιβάτες στη χώρα του· τα πλοία δεν γίνονται δεκτά στα λιμάνια όταν φέρουν λαθρεπιβάτες. Ακόμα και αν τους επιτραπεί τελικά η είσοδος, ο πλοίαρχος και το πλήρωμα θεωρούνται προσωπικά υπεύθυνοι για την παραμονή των λαθρεπιβατών στο πλοίο, αντιμετωπίζοντας βαριές ποινές αν τελικά οι λαθρεπιβάτες καταφέρουν να αποβιβαστούν. Πολλές φορές, η ανυπαρξία του θεσμικού πλαισίου και οι πιέσεις που ασκούνται στον πλοίαρχο και στα πληρώματα των πλοίων οδηγούν τους τελευταίους σε ακραίες συμπεριφορές, όπως η παράνομη αποβίβαση των λαθρεπιβατών πλησίον των ακτών ακόμα και αν γίνεται με όλα τα μέτρα ασφαλείας, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος για τη ζωή τους.
Ένα τέτοιο περιστατικό είναι υπό διερεύνηση από την Αρχή της Νότιας Αφρικής για τη Ναυτική Ασφάλεια (South African Maritime Safety Authority ‒ SAMSA). Το περιστατικό αφορά την παράνομη αποβίβαση λαθρεπιβατών στη θάλασσα και συνέβη στο πλοίο μεταφοράς χύδην στερεών φορτίων (bulk carrier) M/V «Top Grace». Στο πλοίο επιβιβάστηκαν λαθρεπιβάτες από τα σχοινιά πρόσδεσης και κρύφτηκαν στο στρίτσο (χώρος στοιβασίας και αποθήκευσης της αλυσίδας της άγκυρας – chain locker) ενώ το πλοίο ήταν προσδεμένο σε προβλήτα στο λιμάνι Durban της Νότιας Αφρικής. Σύμφωνα με την κατάθεση των λαθρεπιβατών, όταν ανακαλύφθηκαν κρυμμένοι στο πλοίο, αφού αυτό είχε αποπλεύσει, ο πλοίαρχος, για να αποφύγει την περιπέτεια που περίμενε το πλοίο και τον ίδιο, τους αποβίβασε παράνομα στη θάλασσα με αυτοσχέδια σχεδία, σωσίβια και μερικά μπουκάλια νερό, πλησιάζοντας περίπου ένα μίλι μακριά από την ακτή. Οι λαθρεπιβάτες, σύμφωνα πάντα με τους ίδιους, πέρασαν δύο ημέρες στη θάλασσα πριν φτάσουν στην παραλία Zinkwazi στη Βόρεια Ακτή του KwaZulu-Natal, ταλαιπωρημένοι μεν αλλά σώοι και αβλαβείς. Το πλήρωμα, συμπεριλαμβανομένου του πλοιάρχου, του υποπλοιάρχου, του ανθυποπλοιάρχου, του πρώτου μηχανικού, του δεύτερου μηχανικού και του ναύκληρου, συνελήφθησαν κατηγορούμενοι για απόπειρα δολοφονίας πριν αφεθούν ελεύθεροι με εγγύηση. Στο πλήρωμα επετράπη να επιστρέψει στο πλοίο μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης.
Είναι βέβαιο ότι ο πλοίαρχος και οι αξιωματικοί του «Top Grace» αντέδρασαν υπό το καθεστώς πανικού και προχώρησαν σε μια αχαρακτήριστη και αδικαιολόγητη πράξη, για την οποία όμως δεν υπάρχει νομικό κενό, όπως στην περίπτωση της λαθρεπιβίβασης, και ποτέ μια παράνομη πράξη δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από τη νομική ανεπάρκεια μιας χώρας. Η μόνη προστασία του πλοίου από τους λαθρεπιβάτες, εφόσον η κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής δεν προτίθεται να επανεξετάσει την πολιτική της στο συγκεκριμένο πρόβλημα, συνοψίζεται σε μία λέξη: ΠΡΟΛΗΨΗ. Τα προληπτικά μέτρα που μπορεί να λάβει το πλοίο προκειμένου να αποτρέψει την επιβίβαση λαθρεπιβατών είναι:
· Ο πλοιοκτήτης να προσλάβει τρεις ιδιωτικούς φρουρούς ασφαλείας οι οποίοι να περιπολούν στην προβλήτα (πλώρη, πρύμνη, κλίμακα).
· Ο έλεγχος ασφαλείας των επιβαινόντων να γίνεται στην προβλήτα και όχι επάνω στο πλοίο. Κανένας δεν εισέρχεται χωρίς πάσο με φωτογραφική ταυτοποίηση.
· Όλοι οι επισκέπτες πρέπει να παραδώσουν το πάσο τους στην κλίμακα και να το παραλάβουν οι ίδιοι φεύγοντας από το πλοίο.
· Δεν πρέπει να επιτραπεί σε κανένα άτομο να ανεβεί την κλίμακα. Σε πολλές περιπτώσεις, όπου άτομα κατάφεραν να ανεβούν, οι τοπικές αρχές τούς θεώρησαν λαθρεπιβάτες.
· Η κλίμακα, αν είναι δυνατό, να ανασηκώνεται από την προβλήτα και να κατεβαίνει μόνο αν στην άκρη της υπάρχει μέλος του πληρώματος να ελέγχει τον επισκέπτη πριν αυτός την ανεβεί.
· Ο πλοίαρχος πρέπει να πραγματοποιεί έρευνα σε αναζήτηση τυχόν λαθρεπιβατών πριν από την αναχώρηση και το πλοίο να παραμένει στο λιμάνι έως ότου ολοκληρωθεί η αναζήτηση.
· Η έρευνα με σκυλιά είναι πολύ αποτελεσματική όταν έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες φορτοεκφόρτωσης.
Αν, παρά τα προληπτικά μέτρα, δεν αποτραπεί η λαθρεπιβίβαση, η σωστή αντίδραση είναι η ενημέρωση της διαχειρίστριας εταιρείας και του P&I Club του πλοίου, ώστε να ασκηθούν οι κατάλληλες πιέσεις στα κράτη και να αποβιβαστούν όσο πιο σύντομα, με ασφάλεια και νόμιμα, οι λαθρεπιβάτες και το πλοίο να συνεχίσει ομαλά το μεταφορικό του έργο.
Τέλος, ας ελπίσουμε ότι περιστατικά όπως αυτό του M/V «Top Grace» θα ευαισθητοποιήσουν και τις κυβερνήσεις των χωρών για την αλλαγή της νομοθεσίας τους σε ό,τι αφορά τη λαθρεπιβίβαση και όχι μόνο την επιβολή κυρώσεων σε αυτούς που παρανόμησαν και έθεσαν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές ευρισκόμενοι σε πανικό.
Το συγκεκριμένο άρθρο με τίτλο “Το φαινόμενο της λαθρεπιβίβασης στα λιμάνια της Νότιας Αφρικής: Τι σημαίνει για τα πλοία και ποιες οι λύσεις σήμερα;” δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουνίου-Ιουλίου των Ναυτικών σελ. 85. Μπορείτε να διαβάσετε το τεύχος των Ναυτικών Χρονικών εδώ.
Φωτό:NIC BOTHMA/ΑΠΕ-ΜΠΕ
