Του Σπύρου Α. Ζολώτα, Senior Director, Marine Southern Europe & Africa Area, RINA
Πώς θα είναι το πλοίο των επόμενων δεκαετιών και ποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά προβλέπεται να έχει η λειτουργία του και η διαχείριση ενός στόλου; Ποιες δεξιότητες θα είναι απαραίτητες για τα πληρώματα καθώς και για το ανθρώπινο δυναμικό στα γραφεία των ναυτιλιακών εταιρειών στο μέλλον; Θα είναι η εφοδιαστική αλυσίδα και όλοι οι κόμβοι της παρόμοιοι με τους σημερινούς ή θα πρέπει να γίνουν σημαντικές αλλαγές ώστε να καταφέρουμε, ως παγκόσμια κοινότητα, να βελτιώσουμε τις επιδόσεις μας;
Τα ερωτηματικά πολλά και εύλογα. Η παραγωγή και η διακίνηση αγαθών και προϊόντων ιστορικά αυξάνεται, παρά την υστέρηση του ρυθμού αύξησης του παγκόσμιου εμπορίου κατά το 2019, η οποία βέβαια επιδεινώθηκε δραματικά το 2020 λόγω της πανδημίας του κορονοϊού. Το στοιχείο αυτό αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση, σε συνδυασμό με το γεγονός πως ο πήχης των περιβαλλοντικών προσδοκιών μας έχει πλέον τεθεί ιδιαίτερα ψηλά, με στόχο τη σταδιακή απεξάρτησή μας από τα καύσιμα άνθρακα και τα αέρια θερμοκηπίου.
Ζώντας τη λεγόμενη 4η βιομηχανική επανάσταση, έχουμε στη διάθεσή μας διαρκώς περισσότερα νέα εργαλεία, κυρίως από τον ψηφιακό χώρο, τα οποία υπόσχονται να μας υποστηρίξουν τόσο στην επίτευξη των προαναφερθέντων περιβαλλοντικών στόχων όσο και στη βελτίωση της απόδοσης μονάδων και εταιρειών.
Η ναυτιλία, παραδοσιακά περισσότερο σκεπτική στην υιοθέτηση νέων μη δοκιμασμένων τεχνολογιών, όχι λόγω έλλειψης πρωτοβουλίας ή ανάληψης ρίσκου –το αντίθετο, οι άνθρωποί της φημίζονται για τον δυναμισμό και τη διορατικότητά τους–, αλλά κυρίως διότι το αντίξοο περιβάλλον της θάλασσας δεν ευνοεί πρόχειρους πειραματισμούς, δείχνει να προχωρά με σχετικά γοργούς ρυθμούς, αναζητώντας τις λύσεις που θα προσδώσουν θετική διαφορά στο μέλλον.
Συστήματα διαχείρισης και εξοικονόμησης ενέργειας, αυτοματισμοί και αισθητήρες, τηλεμετρία, big data analytics, ψηφιακά δίδυμα και εικονική πραγματικότητα έχουν πλέον μπει δυναμικά στην εργαλειοθήκη πολλών ναυτιλιακών εταιρειών και τα στελέχη τους καλούνται τόσο να επιλέξουν ανάμεσα σε μια πληθώρα νέων συστημάτων και υπηρεσιών αυτές που είναι οι πλέον κατάλληλες για την εταιρεία τους, όσο και να διαχειριστούν άμεσα και αποδοτικά τα συστήματα αυτά με σκοπό τη βελτιστοποίηση των επιδόσεων σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Διαδικασίες οι οποίες μέχρι πολύ πρόσφατα ήταν δεδομένες, όπως οι επιθεωρήσεις πλοίων από τους επιθεωρητές των νηογνωμόνων, αλλάζουν με ταχείς ρυθμούς και τα remote surveys κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος και την εμπιστοσύνη όλων των εμπλεκόμενων πλευρών (ασφαλιστών, σημαιών κ.λπ.). Τα ηλεκτρονικά πιστοποιητικά (e-certificates) αποδεικνύονται ιδιαίτερα χρήσιμα σε αυτές τις περιπτώσεις, καθώς δεν απαιτούν φυσική διαχείριση και υπογραφή, ενώ είναι πλέον αποδεκτά από τις Αρχές των περισσότερων λιμένων. Οι επικοινωνίες είναι ταχύτερες και, σε συνδυασμό με τις εξελιγμένες ψηφιακές εφαρμογές μετάδοσης εικόνας και ήχου, το σχετικό κόστος μειώνεται σημαντικά τόσο για συνδέσεις 4G στο λιμάνι όσο και για εκείνες μέσω δορυφόρου όταν το πλοίο ταξιδεύει.
Η πανδημία του κορονοϊού επιτάχυνε τις εξελίξεις και αυτές οι νέες τεχνολογίες αποδείχτηκαν ιδιαίτερα αποτελεσματικές και χρήσιμες για την ασφάλεια του πλοίου και βέβαια του πληρώματός του στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες δεν υπήρχε δυνατότητα επιθεώρησης ή άλλης τεχνικής υποστήριξης εκτός από την απομακρυσμένη.
Όσον αφορά τις ίδιες τις ναυτιλιακές εταιρείες και το ανθρώπινο δυναμικό τους, έχοντας αρκετές υιοθετήσει σε προγενέστερο χρόνο τις αρχές της τηλεργασίας, αλλά και από την ίδια τη φύση του shipmanagement, το οποίο μπορεί να γίνεται αποδοτικά από παντού όπου υπάρχει δυνατότητα επικοινωνίας, ήταν προετοιμασμένες τόσο από την πλευρά των διαδικασιών όσο και από την πλευρά των τεχνολογικών εργαλείων για εργασία από απόσταση με σχεδόν ίδιο επίπεδο αποτελεσματικότητας. Αυτός ο τρόπος εργασίας επεκτάθηκε σε χρόνο και αριθμό εργαζομένων κατά την περίοδο του lockdown και δοκιμάστηκε εντατικά στην πράξη, ενώ φαίνεται ότι θα μας ακολουθήσει και μετά την πανδημία, επηρεάζοντας σημαντικά τα παλαιότερα εργασιακά μοντέλα.
Παρότι κάθε ναυτιλιακή εταιρεία προχωρά με τους δικούς της ρυθμούς και ανάλογα με το δικό της προφίλ και εταιρική ταυτότητα στη χρήση των νέων τεχνολογιών, το σίγουρο είναι πως τόσο για τους ναυτικούς όσο και για το προσωπικό ξηράς είναι απαραίτητο σήμερα να εξελίξουν περαιτέρω τις γνώσεις τους, ώστε να μπορούν να κατανοήσουν και να χειριστούν κατάλληλα τα όποια σχετικά εργαλεία. Μήπως όμως ο φόρτος εργασίας αυτών των στελεχών είναι ήδη μεγάλος και οι νέες ανάγκες τον αυξήσουν ακόμα περισσότερο με προφανείς αρνητικές επιπτώσεις; Ειδικά στο πολύπλοκο περιβάλλον του πλοίου, μήπως έτσι επιφορτίζουμε το πλήρωμα με περισσότερες διαδικασίες και πληροφορίες, ρισκάροντας πιθανώς την απρόσκοπτη εκτέλεση βασικών καθηκόντων και λειτουργιών;
Καθώς η τάση στη νέα τεχνολογία είναι να προσφέρει όλο και πιο «έξυπνες» συσκευές και η τεχνητή νοημοσύνη (AI) είναι αναπόσπαστο τμήμα των περισσοτέρων, φαίνεται πως οι προηγούμενοι ενδοιασμοί θα αμβλυνθούν. Χρειάζεται βέβαια να περάσουμε μια περίοδο προσαρμογής και εξοικείωσης, όμως η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στα πλοία και στις εταιρείες αναμένεται να προσφέρει θετικά αποτελέσματα στην ασφάλεια, στην περιβαλλοντική προστασία αλλά και στην οικονομική απόδοση ενός στόλου. Ευελπιστώ επίσης ότι αυτή η νέα κατάσταση θα προσελκύσει στο ναυτικό επάγγελμα περισσότερους νέους με ταλέντο και μόρφωση, αν και βέβαια το θέμα αυτό είναι αρκετά πιο σύνθετο.
Περισσότερο λοιπόν από την τεχνική εξειδίκευση τόσο του προσωπικού ξηράς όσο και των ναυτικών που ταξιδεύουν τα πλοία, αυτό που χρειάζεται η ναυτιλία, αλλά και η κοινωνία μας ευρύτερα, είναι η αλλαγή κουλτούρας τόσο σε προσωπικό όσο και σε εταιρικό επίπεδο. Ζούμε όντως μια ψηφιακή επανάσταση και πρέπει να το αντιληφθούμε γρήγορα, ώστε να προσαρμοστούμε έγκαιρα, μη λησμονώντας βέβαια τη γνώση του παρελθόντος και διατηρώντας παράλληλα τις αξίες μας.
Όσον αφορά την ελληνική ναυτιλία μας, πρέπει να κερδίσει ένα ακόμα στοίχημα σε αυτόν τον τομέα και φαίνεται πως με σύνεση και σιγουριά προχωρά στο μέλλον κρατώντας σταθερά την πρωτιά, αλλά ποτέ δεν χρειάζεται εφησυχασμός.
Το συγκεκριμένο άρθρο με τίτλο “Η πανδημία του κορονοϊού επιτάχυνε τις τεχνολογικές εξελίξεις στον κλάδο” δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουνίου-Ιουλίου των Ναυτικών σελ. 52. Μπορείτε να διαβάσετε το τεύχος των Ναυτικών Χρονικών εδώ.
