Του Καπτ. Γ. Γεωργούλη
Το 2010, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ) αποφάσισε να ορίσει την 25η Ιουνίου ως τη Διεθνή Ημέρα του Ναυτικού σε αναγνώριση της προσφοράς τους στην παγκόσμια οικονομία και της συνεισφοράς τους στις θαλάσσιες μεταφορές, με δεδομένο ότι σχεδόν όλα όσα χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή έχουν φτάσει σε εμάς μέσα από τις θαλάσσιες μεταφορές.
Ο σκοπός της ημέρας είναι να αποδοθούν στους ναυτικούς οι ευχαριστίες της παγκόσμιας κοινότητας για τη συμβολή τους στην παγκόσμια οικονομία, στην κοινωνία, καθώς και για τους κινδύνους και την προσωπική προσπάθεια που καταβάλλουν κατά τη διάρκεια της εργασίας τους στο πιο επικίνδυνο εργασιακό περιβάλλον.
Είναι η ημέρα για τους ναυτικούς όλων των δραστηριοτήτων, από τους υπηρετούντες στην ακτοφυλακή, τους ναυτικούς του πολεμικού ναυτικού, τους αλιείς, τους θαλάσσιους βιολόγους, τα πληρώματα των επιβατηγών και τέλος τους ναυτικούς των ποντοπόρων που καθημερινά μάχονται με τα στοιχεία της φύσης και τον εαυτό τους, στα μακροσκελέστερα ταξίδια του κόσμου από τον/τη ναυτόπαιδα μέχρι τον πλοίαρχο. Αυτή η ημέρα είναι αφιερωμένη σε όσους στη δουλειά τους περιλαμβάνονται η θάλασσα και όλα τα ύδατα. Σήμερα, πάνω από το 90% του παγκόσμιου εμπορίου πραγματοποιείται διά θαλάσσης, καθώς εξακολουθεί να είναι ο πιο οικονομικός τρόπος μεταφοράς εμπορευμάτων. Οι θαλάσσιοι βιολόγοι και οι ωκεανογράφοι από κάθε γωνία της γης έχουν και αυτοί αφιερώσει τη ζωή τους για να μάθουν περισσότερα για τα βάθη των ωκεανών και τη στάση του ανθρώπου απέναντι στη θάλασσα, λαμβάνοντας υπόψη τη φράση «ό,τι συμβαίνει στη θάλασσα αργά ή γρήγορα θα συμβεί και σε εμάς».
Μετά την πανδημία Covid-19, οι ναυτικοί βρέθηκαν πρώτοι στις πληγείσες ομάδες όχι από τον ιό αλλά από τις επιπτώσεις του και τα μέτρα που κλήθηκαν να λάβουν οι κυβερνήσεις για να προφυλάξουν τη δημόσια υγεία της χώρας τους. Βρέθηκαν λοιπόν αντιμέτωποι με αβεβαιότητες που δεν είχαν αντιμετωπίσει στο παρελθόν, όπως πρόσβαση στο λιμάνι και υπηρεσίες υγείας, αλλαγή πληρώματος και επαναπατρισμό, προμήθειες και ανταλλακτικά, κ.λπ.
Υπό αυτό το πρίσμα, η εκστρατεία «Ημέρα του 2020 για τους Ναυτικούς» εστίασε το μήνυμά της στην παρότρυνση των κυβερνήσεων να αναγνωρίσουν την ιδιαιτερότητα της ναυτικής εργασίας και να άρουν τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς για τους ναυτικούς, λαμβάνοντας ιδιαίτερα μέτρα με στόχο τη διευκόλυνση των αλλαγών του πληρώματος.
Η καμπάνια όμως του 2020 δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα στις αποφάσεις και στους χειρισμούς των κυβερνήσεων των χωρών και ειδικότερα αυτών στα λιμάνια των οποίων η ναυτιλιακή δραστηριότητα ξεπερνάει το ½ του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου. Ως αποτέλεσμα αυτών των χειρισμών, εκατοντάδες χιλιάδες ναυτικοί βρέθηκαν να έχουν παγιδευτεί στα πλοία, καθώς δεν μπορούσαν να πραγματοποιηθούν οι συνηθισμένες αλλαγές πληρώματος, ενώ άλλοι εκατοντάδες χιλιάδες βρίσκονταν στην ξηρά, άνεργοι, χωρίς να μπορούν να βοηθήσουν τις οικογένειές τους. Τα περιστατικά κατάθλιψης στα πληρώματα και αυτών στα πλοία και των άλλων στην ξηρά αυξήθηκαν κατακόρυφα.
Αυτοί που κατά τη διάρκεια της πανδημίας βρέθηκαν στα πλοία στερήθηκαν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων τους στη σωματική και ψυχική υγεία, στην οικογενειακή ζωή και στην ελεύθερη κυκλοφορία, και ξεπέρασαν το όριο των έντεκα μηνών που προβλέπεται από την παγκόσμια σύμβαση εργασίας (MLC) ως μέγιστος επιτρεπόμενος χρόνος εργασίας.
Επίσης, οι ναυλωτές, οι κάτοχοι φορτίων και οι μεσίτες φορτίων σε πολλές περιπτώσεις είχαν μια τελείως ανεύθυνη συμπεριφορά όταν οι διαχειρίστριες εταιρείες των πλοίων, για να διευκολύνουν τις αλλαγές πληρωμάτων, ζητούσαν από τους ναυλωτές άδεια για δικαιολογημένη παρέκκλιση και η απάντηση που έπαιρναν ήταν «κανένα πλήρωμα δεν αλλάζει ρήτρες στις συμβάσεις μεταξύ ναυλωτών και πλοιοκτητών».
Η καμπάνια για την «Ημέρα του 2021 για τους Ναυτικούς» θα συνεχίσει να ενθαρρύνει τις κυβερνήσεις να στηρίζουν τους ναυτικούς εν μέσω της πανδημίας. Αυτό συνεπάγεται την άσκηση πίεσης –ατομικά και συλλογικά– σε κυβερνήσεις και παρόχους θαλάσσιων υπηρεσιών για να διασφαλιστεί ο σεβασμός των δικαιωμάτων των ναυτικών.
Στο πλαίσιο της εκστρατείας θα πρέπει να συζητηθούν θέματα που εξακολουθούν να σχετίζονται με τους ναυτικούς μετά την πανδημία, όπως η δίκαιη μεταχείριση των ναυτικών, αναγνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητες του επαγγέλματος, η τήρηση των διατάξεων της MLC, η καλύτερη εκπαίδευση και η προστασία από την πειρατεία και την τρομοκρατία.
To παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ναυτικά Χρονικά, τεύχος Αυγούστου 2021, σελ. 104.
