Του καπτ. Γεώργιου Γεωργούλη
Τα τελευταία χρόνια έχει διαπιστωθεί ανησυχητική αύξηση του αριθμού των ναυτικών ατυχημάτων, στα οποία η χρήση των ναρκωτικών ουσιών ήταν παράγοντας που συνετέλεσε στην έκβαση του ατυχήματος. Σε ορισμένες περιοχές του κόσμου και σε ορισμένους τύπους πλοίων, η χρήση ναρκωτικών συνιστά σοβαρό κίνδυνο για την ασφάλεια. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο OCIMF (Oil Companies International Marine Forum) έχει εκδώσει από το 1995 σχετικές οδηγίες για τη χρήση των ναρκωτικών και του αλκοόλ στα πλοία, οι οποίες πρόκειται να αντικατασταθούν στις αρχές του 2022, ενσωματώνοντας νέες τεχνολογίες στον έλεγχο της χρήσης ουσιών στα πλοία.
Η ζωή στη θάλασσα για τους ναυτικούς σήμερα, με την παραμονή στο λιμάνι για λίγες ώρες και τους περιορισμούς που προέρχονται από την πανδημία, περιλαμβάνει μεγάλες περιόδους απομόνωσης, χωρίς επικοινωνία με την ξηρά, και γενικότερα πολύ περιορισμένες επιλογές ψυχαγωγίας σε σχέση με τους εργαζομένους στην ξηρά. Πριν από τους περιορισμούς της πανδημίας και τη μεγαλύτερη χρονική παραμονή του πλοίου στο λιμάνι, που περιόρισαν τους ναυτικούς στο πλοίο, υπήρχε η επιλογή της ψυχαγωγίας στην ξηρά με τη μορφή της διασκέδασης σε κέντρα (clubs), οπότε συνήθως μια ομάδα από το πλοίο που δεν είχε καθήκοντα μπορούσε να βγει στο λιμάνι και να περάσει κάποιες ώρες έξω από την καθημερινότητα του πλοίου. Φυσικά, οι ανάλογες επιχειρήσεις της ξηράς είχαν οργανωθεί κατάλληλα για να προσφέρουν αυτές τις υπηρεσίες στους ναυτικούς, δημιουργώντας μια σημαντική επιχειρηματική δραστηριότητα με βάση τους ναυτικούς.
Σήμερα, αυτή η δραστηριότητα δεν έχει πεδίο εφαρμογής, έχει δώσει όμως την ευκαιρία στους εμπόρους ναρκωτικών να εκμεταλλευτούν αυτή τη δυσκολία πρόσβασης στην ψυχαγωγία των ναυτικών στην ξηρά. Ακόμα περισσότερο δε κατά την άδεια του ναυτικού έξω από το πλοίο (ξέμπαρκο), που ο ναυτικός έχει αρκετά χρήματα και δεν υπάρχει έλεγχος από το πλοίο όσον αφορά τη χρήση ουσιών.
Σήμερα, το επιχείρημα ότι η χρήση ουσιών κατά την περίοδο της άδειας δεν αφορά τη διαχειρίστρια εταιρεία που προσλαμβάνει τον ναυτικό δεν ευσταθεί, καθώς έρευνες έχουν δείξει ότι η χρήση ουσιών έχει μακροχρόνιες επιδράσεις στον οργανισμό των ανθρώπων, οι οποίες συνεχίζονται για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τη χρήση. Είναι επίσης θέμα χρόνου ο εθισμός των ναυτικών στις ουσίες, ώστε να τις παίρνουν μαζί τους και στο πλοίο.
Στις περισσότερες χώρες του κόσμου, ο νόμος επιβάλλει στον διαχειριστή του πλοίου να παρέχει ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον για τους ναυτικούς. Αυτό περιλαμβάνει τη στελέχωση του πλοίου με κατάλληλα και ικανά μέλη πληρώματος, που πρέπει να εκτελούν τα καθήκοντά τους με ασφάλεια. Οι ναυτικοί που βρίσκονται υπό την επήρεια ναρκωτικών παρουσιάζουν σαφώς κίνδυνο για την ασφάλεια, ενώ ο διαχειριστής του πλοίου μπορεί να έχει αστική και ποινική ευθύνη σε περίπτωση δυσάρεστου περιστατικού.
Τα συμπτώματα και οι επιπτώσεις του αλκοόλ είναι ευρέως γνωστά σε όλη τη ναυτιλιακή βιομηχανία («Exxon Valdez», «Wakashio»). Τα σημάδια της χρήσης ναρκωτικών δεν είναι τόσο γνωστά, ούτε υπάρχει ευρέως διαδεδομένη εκτίμηση των επιδράσεων των διαφόρων ναρκωτικών στην εργασιακή απόδοση, στη στάση και στη συμπεριφορά.
Η έρευνα έχει δείξει ότι ένα σωστά σχεδιασμένο τυχαίο τεστ ναρκωτικών και αλκοόλ στον χώρο εργασίας μπορεί να μετριάσει τον κίνδυνο ακατάλληλης χρήσης ναρκωτικών και αλκοόλ και να μειώσει τα συμβάντα και τα ατυχήματα. Ο γενικός στόχος των νέων οδηγιών είναι ο έλεγχος χρήσης ναρκωτικών και αλκοόλ στον χώρο εργασίας και ο εντοπισμός των ναυτικών στους οποίους συνταγογραφούν φάρμακα που θα μπορούσαν ενδεχομένως να επηρεάσουν την εργασία τους (κρίση, απόφαση και αντίδραση). Αυτές οι οδηγίες αφορούν όχι μόνο τους ναυτικούς, αλλά και τους εργαζομένους στα λιμάνια και στους τερματικούς σταθμούς.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιανουαρίου- Φεβρουαρίου 2022 των Ναυτικών Χρονικών.
Αποκτήστε το τεύχος Ιανουαρίου- Φεβρουαρίου 2022 των Ναυτικών Χρονικών πατώντας εδώ.
