Ο Θάλαμος Ελέγχου Μηχανής (ΘΕΜ / Engine Control Room ‒ ECR) αποτελεί έναν συγκεκριμένο χώρο στο μηχανοστάσιο, όπου βρίσκονται συγκεντρωμένα τα όργανα παρακολούθησης και χειρισμού των μηχανημάτων. Με τον ΘΕΜ, επιτυγχάνεται ο ευκολότερος και αποδοτικότερος έλεγχος των μηχανημάτων, καθώς οι μηχανικοί μπορούν να ελέγχουν και να χειρίζονται τα μηχανήματα με ευκολία, αποτρέποντας αρνητικές επιδράσεις στη λειτουργικότητα και στην ασφάλεια του πλοίου.
Με τη συγκέντρωση των αυτοματισμών ελέγχου και χειρισμών σε πίνακες και κονσόλες στο μηχανοστάσιο, δημιουργήθηκαν και ανάλογοι συγκεντρωτικοί πίνακες ελέγχου αλλά και χειρισμών στη γέφυρα του πλοίου. Με την επαύξηση της αξιοπιστίας των συστημάτων και τη θέσπιση νέων κανονισμών, πλέον τα μηχανοστάσια μπορούν να λειτουργούν για σχετικά μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς την επιτήρηση από μηχανικό και χωρίς την παρουσία προσωπικού μηχανοστασίου (διάστημα έως και 16 ώρες).
Ο ΘΕΜ τοποθετείται μέσα ή σε συνέχεια του μηχανοστασίου και συνήθως βρίσκεται στο ψηλότερο δάπεδο του μηχανοστασίου ή στο επίπεδο των πωμάτων της κύριας μηχανής σε πλοία με μηχανή εσωτερικής καύσεως. Αποτελεί έναν θάλαμο ηχητικά και θερμικά μονωμένο από τους υπόλοιπους χώρους, ώστε να μην επηρεάζεται από τους θορύβους και την εκπομπή θερμότητας από την προωστήρια εγκατάσταση και τη λειτουργία των υπόλοιπων μηχανημάτων. Ο αερισμός καθώς και ο κλιματισμός του θαλάμου είναι απαραίτητοι και εξασφαλίζονται από ιδιαίτερο δίκτυο. Ο κλιματισμός βοηθάει τόσο στην ασφαλή διαβίωση του προσωπικού όσο και στην ομαλή λειτουργία των ηλεκτρονικών συστημάτων, εφόσον η λειτουργία τους σε υψηλές θερμοκρασίες παρουσιάζει δυσλειτουργίες και λανθασμένες ενδείξεις. Συνήθως η θερμοκρασία του ΘΕΜ διατηρείται στους 20°C με 25°C και η σχετική υγρασία περίπου στο 45%.
Τα όργανα ελέγχου και τα χειριστήρια είναι τοποθετημένα σε ειδικούς πίνακες-κονσόλες. Σε κάθε κονσόλα είναι εγκατεστημένη μια ομάδα οργάνων ειδικού ελέγχου των μηχανημάτων της προωστήριας εγκατάστασης, διευκολύνοντας τον απομακρυσμένο χειρισμό τους (π.χ. της κύριας μηχανής, των ηλεκτρομηχανών, των λεβήτων, των ενδείξεων συναγερμού, κ.λπ.). Στα σύγχρονα πλοία, στην κεντρική κονσόλα υπάρχουν οθόνες και πληκτρολόγια που προσομοιάζουν με διαγράμματα τη λειτουργία του μηχανοστασίου, ενώ δίνεται και η δυνατότητα να ελέγχονται πιέσεις, θερμοκρασίες, δίκτυα, κ.λπ. Τα διαγράμματα είναι λειτουργικά και παρέχουν τη δυνατότητα στους μηχανικούς να ανοίγουν και να διακόπτουν τη λειτουργία στα μηχανήματα, να ενεργούν σε επιστόμια δικτύων συνδέοντας μηχανήματα και δεξαμενές στη διακίνηση και στη μετάγγιση ρευστών.
Σε κάθε περίπτωση, ο ΘΕΜ αποτελεί έναν βασικό χώρο ελέγχου και λειτουργίας του μηχανοστασίου και γι’ αυτό κυρίως οι αξιωματικοί του μηχανοστασίου αλλά και η υπόλοιπη ομάδα του μηχανοστασίου οφείλουν να γνωρίζουν άριστα τις λειτουργίες και τις δυνατότητες που προσφέρει ο ΘΕΜ.
Οι πληροφορίες για το παραπάνω άρθρο αντλήθηκαν από το βιβλίο Ναυτικές μηχανές και μηχανήματα, του Ι. Δαγκίνη, Ίδρυμα Ευγενίδου, Αθήνα 2022, σσ. 89-90.
Το βιβλίο Ναυτικές μηχανές και μηχανήματα, του Ιδρύματος Ευγενίδου είναι διαθέσιμο εδώ.
Τα αρχείο διδακτικών βιβλίων του Ιδρύματος Ευγενίδου είναι διαθέσιμο εδώ.
