Επιλέγω Ναυτιλία: Το προφίλ των νέων στις ναυτικές σπουδές

Όπως κάθε έτος, η ερευνητική ομάδα της Isalos.net πραγματοποίησε την έρευνα «Επιλέγω Ναυτιλία: Νέοι και νέες στις ναυτικές σπουδές», σκιαγραφώντας το προφίλ των νέων σπουδαστών και σπουδαστριών που εισέρχονται στις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού.

Η ετήσια έρευνα αναλύει τις απαντήσεις τους σε συγκεκριμένες ερωτήσεις και διακρίνει τις φιλοδοξίες τους και τις βλέψεις τους για το μέλλον, λίγους μήνες πριν από το πρώτο τους μπάρκο.

Το δείγμα της έρευνας διαμορφώθηκε από 1.001 απαντήσεις πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών.

 

Φύλο και ηλικία

Η παρουσία του γυναικείου φύλου στο ναυτικό επάγγελμα έχει αυξηθεί τα τελευταία έτη σε σύγκριση με το παρελθόν, γεγονός που αντανακλάται και στα ευρήματα της έρευνας: από τους πρωτοετείς σπουδαστές και σπουδάστριες των Ναυτικών Ακαδημιών της Ελλάδας που συμμετείχαν στην έρευνα, οι 177 είναι γυναίκες (18%) και οι 824 είναι άνδρες (82%).

Η συγκεκριμένη κατανομή του δείγματος βάσει του φύλου είναι ίδια με εκείνη στην αντίστοιχη περσινή έρευνα. Συνεπώς, διαφαίνεται ότι η οριακή άνοδος της τάξεως του 3% στο ποσοστό των γυναικών σπουδαστριών στις Ναυτικές Ακαδημίες της χώρας –σε σύγκριση με τις αντίστοιχες έρευνες του 2020 και του 2021– είναι μια μεταβολή που επιμένει.

Όσον αφορά την ηλικία των συμμετεχόντων, η πλειοψηφία –και δη το 53%– έχουν ηλικία 18 ετών, το 29% έχουν ηλικία 19 ετών, το 10% έχουν ηλικία 20 ετών, το 6% ηλικία μεταξύ των 21 και των 24 ετών και το 2% ηλικία 25 ετών και άνω.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ιδιωτικές ναυτικές ακαδημίες της χώρας φαίνεται να συνιστούν δημοφιλή επιλογή για εκείνους που στρέφονται στο ναυτικό επάγγελμα σε μεγαλύτερη ηλικία. Συγκεκριμένα, από τους πρωτοετείς που συμμετείχαν στην έρευνα και έχουν ηλικία μεγαλύτερη των 22 ετών (37), το 44% (17) φοιτούν σε κάποια από τις ιδιωτικές ναυτικές ακαδημίες. Ενδεικτικά, το ποσοστό των πρωτοετών σπουδαστών οποιασδήποτε ηλικίας που συμμετείχαν στην έρευνα και φοιτούν σε κάποια ιδιωτική ναυτική ακαδημία είναι 6%.

Σχολή Φοίτησης

Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων στην έρευνα, συγκεκριμένα το 72%, φοιτούν σε Σχολές Πλοιάρχων, ενώ το υπόλοιπο 28% φοιτούν σε Σχολές Μηχανικών. Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον εύρημα είναι η σαφής προτίμηση των σπουδαστριών στις Σχολές Πλοιάρχων. Από τις 177 πρωτοετείς σπουδάστριες, το 92% φοιτούν σε Σχολές Πλοιάρχων, ενώ μόλις το 8% σε Σχολές Μηχανικών. To ποσοστό των σπουδαστριών που επιλέγουν Σχολές Πλοιάρχων είναι αυξημένο σε σύγκριση με την περσινή έρευνα, οπότε και είχε διαμορφωθεί στο 87%.

Από την άλλη, από τους πρωτοετείς σπουδαστές το 32% φοιτούν σε Σχολές Μηχανικών, ποσοστό ελαφρώς μειωμένο σε σύγκριση με εκείνο της έρευνας του 2022 (36%).

 

Δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Τα Γενικά Ενιαία Λύκεια της χώρας συνεχίζουν να διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο όσον αφορά τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση των νέων που επιλέγουν τις σπουδές σε Ναυτικές Ακαδημίες της Ελλάδας. Το 51% των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών προέρχονται από Γενικά Ενιαία Λύκεια, το 23% από ΕΠΑΛ/ΤΕΕ Ναυτικού και Ναυτιλιακού Τομέα και το 26% από ΕΠΑΛ/ΤΕΕ λοιπών τομέων εκτός Ναυτικού και Ναυτιλιακού Τομέα. Από τους 261 πρωτοετείς σπουδαστές που προέρχονται από ΕΠΑΛ/ΤΕΕ λοιπών τομέων, το 29% προέρχονται από τον Τομέα Μηχανολογίας, το 19% από τον Τομέα Υγείας-Πρόνοιας-Ευεξίας, το 17% από τον Τομέα Διοίκησης και Οικονομίας, το 13% από τον Τομέα Πληροφορικής, το 10% από τον Τομέα Ηλεκτρολογίας, Ηλεκτρονικής και Αυτοματισμού και οι υπόλοιποι από τους τομείς Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος, Δομικών Έργων, Δομημένου Περιβάλλοντος και Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού και Εφαρμοσμένων Τεχνών.

Η εν λόγω κατανομή διαφοροποιείται βάσει του φύλου. Από τις πρωτοετείς σπουδάστριες, το 43% προέρχεται από ΓΕΛ, το 20% από ΕΠΑΛ/ ΤΕΕ Ναυτικού και Ναυτιλιακού Τομέα και το 37% από ΕΠΑΛ/ΤΕΕ λοιπών τομέων. Τα ποσοστά για τους πρωτοετείς σπουδαστές δεν διαφοροποιούνται σημαντικά σε σύγκριση με εκείνα επί του συνόλου του δείγματος.

Μία ακόμη οπτική πλευρά από την οποία μπορεί να εξεταστεί το συγκεκριμένο ερώτημα είναι η σχολή φοίτησης. Από τους πρωτοετείς Πλοιάρχους, το 57% προέρχονται από ΓΕΛ, το 19% από ΕΠΑΛ/ΤΕΕ Ναυτικού και Ναυτιλιακού Τομέα και το 24% από ΕΠΑΛ/ΤΕΕ λοιπών τομέων.

Όσον αφορά τους πρωτοετείς Μηχανικούς, το 34% προέρχονται από ΓΕΛ, το 35% από ΕΠΑΛ/ ΤΕΕ Ναυτικού και Ναυτιλιακού Τομέα και το 31% από ΕΠΑΛ/ΤΕΕ λοιπών τομέων.

Το γεγονός ότι οι πρωτοετείς Μηχανικοί προέρχονται κατά 35% από ΕΠΑΛ/ΤΕΕ Ναυτικού και Ναυτιλιακού Τομέα καταδεικνύει τη σημασία των τεχνικών γνώσεων με εστίαση στη ναυτιλιακή βιομηχανία. Άλλωστε, στο σύνολο του δείγματος, το ποσοστό που προέρχεται από ΕΠΑΛ/ΤΕΕ Ναυτικού και Ναυτιλιακού Τομέα είναι σαφώς μειωμένο στο 23%.

Όσον αφορά τον βαθμό απολυτηρίου των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών που συμμετείχαν στην έρευνα, το 79% αποφοίτησαν με μέσο όρο μεγαλύτερο του 16. Μάλιστα, σχεδόν ένας στους τρεις (32,3%) αποφοίτησε με μέσο όρο μεγαλύτερο του 18.

Τόπος κατοικίας πριν από την εισαγωγή σε ΑΕΝ

Όσον αφορά τον τόπο κατοικίας πριν από την εισαγωγή στις ΑΕΝ, σημαντικό ποσοστό των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών που συμμετείχαν στην έρευνα κατοικούσαν στην Αττική (33%). Αξίζει να αναφερθεί ότι τα προηγούμενα έτη το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 38% (2020), 33% (2021) και 31% (2022).

Ακόμη, το 13% των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών κατοικούσαν στην Κεντρική Μακεδονία, ενώ το 10% στην περιφέρεια Νησιών Βορείου Αιγαίου και το 6% σε εκείνη των Νησιών Νοτίου Αιγαίου. Το ποσοστό εκείνων που προέρχονται από την Κρήτη είναι 5% και 2% εκείνων που προέρχονται από τα Νησιά Ιονίου. Συνεπώς, σχεδόν ένας στους τέσσερις (23%) πρωτοετείς προέρχεται από αυτές τις περιφέρειες, γεγονός που καταδεικνύει τους ισχυρούς δεσμούς των νησιωτών με τη θάλασσα. Άλλωστε, στις συγκεκριμένες περιφέρειες, σύμφωνα με δεδομένα της 17ης Μαρτίου 2023 της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας από την απογραφή του 2021, κατοικεί το 13% του πληθυσμού της Ελλάδας.

Βλέψεις των σπουδαστών και των σπουδαστριών σχετικά με τη συνέχιση της φοίτησής τους

Η συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων, και δη το 93%, σκοπεύουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους και μετά το πρώτο έτος φοίτησης. Το 6% δεν έχουν αποφασίσει ακόμα, ενώ 1% σκέπτονται να εγκαταλείψουν τις σπουδές τους σε Ναυτικές Ακαδημίες. Τα συγκεκριμένα ποσοστά δεν παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές σε σύγκριση με τα αντίστοιχα περσινά.

Η επιθυμία παραμονής των πρωτοετών δεν μεταβάλλεται αναλόγως του φύλου τους. Από όσους απάντησαν πως θα συνεχίσουν τις σπουδές τους, το 82% είναι άνδρες και το 18% γυναίκες, ποσοστά ίδια με την κατανομή των πρωτοετών βάσει του φύλου τους. Από εκείνους που ακόμη δεν έχουν κατασταλάξει, το 80% είναι άνδρες και το 20% γυναίκες, ποσοστά που δεν διαφοροποιούνται σημαντικά από την κατανομή των πρωτοετών βάσει του φύλου τους.

Σε γενικό πλαίσιο, οι λόγοι που ωθούν τους νέους να εξετάζουν το ενδεχόμενο να μη συνεχίσουν τις σπουδές τους είναι κυρίως το συναίσθημα πως δεν τους ταιριάζει το ναυτικό επάγγελμα, η δυσκολία που αντιμετωπίζουν στα μαθήματα, τα έξοδα που καλούνται να καλύψουν για τη συνέχιση των σπουδών τους, η κατάσταση ορισμένων εγκαταστάσεων και η ανησυχία για δυνητική υποβάθμιση του πτυχίου τους.

Παράγοντας Οικογένεια

Ο παράγοντας της οικογένειας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο πλαίσιο της συγκεκριμένης έρευνας. Το οικογενειακό εισόδημα των συμμετεχόντων αλλά και το κατά πόσο οι γονείς τους υποστηρίζουν τις επαγγελματικές τους φιλοδοξίες διαδραματίζουν ρόλο στις επιλογές τους.

Μία ακόμη οπτική πλευρά που αξίζει να ληφθεί υπόψη είναι το κατά πόσο οι γονείς των φερέλπιδων ναυτικών εργάζονται στη ναυτιλιακή βιομηχανία. Επηρεάζει η συγκεκριμένη παράμετρος τον βαθμό στον οποίο οι γονείς στηρίζουν τις αποφάσεις των παιδιών τους ή άλλους παράγοντες, όπως τα πλοία στα οποία επιθυμούν να ναυτολογηθούν; Το 16% των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών απαντούν ότι τουλάχιστον ένας από τους γονείς τους απασχολείται στη ναυτιλία.

Εισόδημα

Από τους συμμετέχοντες στην έρευνα, η πλειοψηφία διαθέτει οικογενειακό εισόδημα που δεν ξεπερνά τα 2.000 ευρώ μηνιαίως. Επιπλέον, το 18% των συμμετεχόντων διαθέτει μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα μεταξύ των 2.000-3.000 ευρώ.

Εφόσον οι γονείς εργάζονται εντός της ναυτιλιακής βιομηχανίας, το συγκεκριμένο ποσοστό αυξάνεται στο 40%. Παράλληλα, διαφαίνεται ότι οι πρωτοετείς σπουδάστριες που συμμετείχαν στην έρευνα προέρχονται από οικονομικά ασθενέστερες οικογένειες: το 44% των πρωτοετών σπουδαστριών διαθέτουν οικογενειακό εισόδημα που δεν ξεπερνά τα 1.000 ευρώ μηνιαίως, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για το σύνολο των πρωτοετών είναι 29%.

Γονεϊκή υποστήριξη ως προς την επιλογή σπουδών

Για ακόμη ένα έτος, οι γονείς των φερέλπιδων ναυτικών βρίσκονται στο πλευρό τους στην επιλογή τους να ακολουθήσουν ναυτικές σπουδές. Το 85% των συμμετεχόντων απάντησαν ότι οι γονείς τους ήταν είτε «πολύ» είτε «πάρα πολύ» υποστηρικτικοί ως προς τη συγκεκριμένη απόφασή τους.

Η υψηλή υποστήριξη των γονέων στην επιλογή ναυτικών σπουδών είναι διαχρονική. Ενδεικτικά, στην περσινή έρευνα, το 83% των συμμετεχόντων είχαν απαντήσει ότι οι γονείς τους ήταν «πολύ» ή «πάρα πολύ» υποστηρικτικοί όσον αφορά τη συγκεκριμένη επιλογή. Αξίζει να σημειωθεί ότι το εν λόγω ποσοστό δεν παρουσιάζει σημαντικές μεταβολές ούτε βάσει του φύλου αλλά ούτε και βάσει του εάν ή όχι οι γονείς απασχολούνται στη ναυτιλία. Μάλιστα, στην περίπτωση όπου ο πατέρας είναι απόφοιτος ΑΕΝ –6% των σπουδαστών και σπουδαστριών–, ο βαθμός υποστήριξης παραμένει πρακτικά ίδιος στο 84%.

Ωστόσο, η κατανομή του βαθμού γονεϊκής υποστήριξης μεταβάλλεται βάσει του οικογενειακού εισοδήματος: Από τους 46 συμμετέχοντες που προέρχονται από οικογένειες με μηνιαίο εισόδημα μικρότερο των 500 ευρώ, το 20% απάντησαν ότι οι γονείς τους ήταν «καθόλου» ή «λίγο» υποστηρικτικοί στην απόφασή τους να ακολουθήσουν ναυτικές σπουδές. Το αντίστοιχο ποσοστό επί του συνόλου του δείγματος είναι ίσο με 4%.

Ένα ακόμη ενδιαφέρον εύρημα είναι ότι από τους 87 πρωτοετείς σπουδαστές και σπουδάστριες που προέρχονται από οικογένειες με μηνιαίο εισόδημα μεταξύ των 3.000-5.000 ευρώ, κανένας δεν απάντησε ότι οι γονείς τους ήταν «λίγο» ή «καθόλου» υποστηρικτικοί στην επιλογή του.

 

Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την έρευνα στο τεύχος Απριλίου των Ναυτικών Χρονικών ή στο αρχείο ερευνών που είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα των Ναυτικών Χρονικών.